برای افزایش نور در گلخانه  استفاده از  نور مصنوعی ضروري مي‌باشد. برای کاهش طول روز برای گیاه پوشاندن روی گیاه  با پارچه‌های تیره صورت مي‌گيرد.

در گیاهان روز بلند و روز کوتاه طول شب خيلي مهم است.

در زیر پوشش  نبایستی  نور بیشتر از   3 – 2 فوت شمع باشد.

شب شکنی (بلند کردن روز) استفاده از  نور خیلی کم (حدود 10 فوت شمع) و لامپ تنگستن به‌كار برده مي‌شود. این نور معمولا  نیمه‌های شب (ساعت 10 به بعد) به گیاه داده می‌شود. البته در ماه‌های مختلف، میزان ساعت نوردهی فرق می‌کند. بسته به زمانی که می‌خواهیم گیاه را برداشت کرده و به بازار عرضه کنیم باید تعداد ساعات نوردهی را تنظیم کنیم. مثال: گیاه داودی نياز به بلند کردن شب دارد. وقتی گیاه وادار به گلدهی شد دیگر نیازی به شب شکنی ندارد

شدت نور هرچه بیشتر، رشد ونمو و گلدهی تسریع مي‌شود. اگر گیاه به بلوغ نرسد نمی‌تواند گلدهی کند.

دما

هر گیاهی در دامنه دمایی ویژه ای دارای بهترین رشد است. از آنجایی كه رشد گیاه نتیجه مستقیم تفاضل مواد ساخته شده در فتوسنتز و مواد مصرف شده در تنفس است دامنه دمایی مناسب رشد گیاه را می توان به صورت دماهایی كه در آن فتوسنتز ماكزیمم و تنفس متعادل است تعریف نمود.

آن دسته از گیاهانی كه دامنه دمایی نسبتاً بالایی دارند را محصولات فصل گرم می نامند. مثل گوجه فرنگی، خیار و فلفل و گیاهانی را كه دامنه دمایی شان پائین تر از این حد است محصولات فصل خنك می نامند. مانند اسفناج و انواع كلمها، به همین دلیل فصل كشت محصولات فصل سرد در نیمكره شمالی به هنگام بهار و در نیمكره جنوبی به هنگام پائیز است.

بهارش ( ورنالیزاسیون)

گل انگیزی در دمای پائین به بهارش معروف است . این پدیده اولین بار در حدود صد سال پیش توسط دانشمندی به نام كلیپارت تشخیص داده شد وی بذر گندم پائیزه را در بهار سبز كرد و در حین سبز شدن گیاه را در معرض دمای پائین یا نزدیك صفر قرار داد  سپس آن را در مزرعه كاشت و از آن محصول برداشت كرد و بدین ترتیب توانست گندم پائیزه را به گندم بهاره تبدیل كند.

دانشمند دیگری به نام لیسنكو این عمل را بهارش (ورنالیزاسیون) نامید همانند گل انگیزی نوری این پدیده نیز توسط هورمونهای گیاهی كنترل می شود.

هر گیاهی كه ورنالیزه شده باشد مدت چند هفته دردمای بالا قرار گیرد دورنالیزه      می شود یعنی اثر سرما درآن از بین می رود و دوباره به حالت رشد رویشی بر می گردد. برای مثال پیاز خوراكی كه در پائیز از زمین بیرون آورده می شود و در زمستان انبار میگردد به علت سرمای طبیعی انبار ورنالیزه می شود و چنانكه آن را در بهار بكاریم به گل نشسته و بذر می دهد.

هوا

هوا از نیتروژن 78% ، اكسیژن 21% و حدود 03/0% گاز كربنیك و مقدار جزیی گازهای دیگر تشكیل شده است و معمولاً این نسبت به علت باد و جریانات جوی تقریباً در همه جا یكسان و ثابت است و عامل محدود كننده رشد به شمار نمی رود. در شرایطی كه شدت نور بالا باشد بالا بودن میزان گاز كربنیك تا حدودی عمل فتوسنتز را تشدید می كند ولی این عمل فقط در گلخانه های سربسته امكان پذیر است.

آلودگی هوا همانطور كه برای انسان مضر است به گیاه نیز آسیب می رساند. از گازهای خطرناك كه رشد گیاه را تحت تأثیر قرار می دهد منواكسید كربن، دی اكسید سولفور و هیدروكربورها، اكسید ازت و هیدروژن سولفور می باشد.

بیشتر این مواد از خودروها، صنایع مختلف، كارخانه های مولد برق، پالایشگاهها و سوخت منازل ناشی می شود. از گازهای بسیار سمی دیگر می توان ازن، فلور، گاز، اسید كلریدریك را نام برد. كمبود اكسیژن در خاك گاهی باعث توقف در رشد گیاه می گردد. این حالت بیشتر در خاكهای سنگین فاقد تهویه مشاهده می گردد كه میزان گاز  كربنیك در آنها زیاد و اكسیژن كم است در نتیجه ریشه مقدار اكسیژن كاهش یافته و در نتیجه رشد ریشه كم می گردد.

گاز كربنیك در غلظت های زیاد بر روی ریشه اثر تخریبی دارد. البته گیاهان آبزی از این قاعده مستثنی بوده و در آنها برگ، اكسیژن لازم را برای ریشه تأمین  می كنند. اكسیژن و گاز كربنیك روی میوه و اندامهای ذخیره ای گیاه نیز اثر زیادی دارند.

فصل پنجم هورمونها و تنظیم کننده های رشد

اکسین ها

اثرات اکسین ها  :

بارزترین اثر اکسین ها همان اثر بر رشد طولی سلولهاست که خود سبب بروز علائمی همچون نورگرایی، زمین گرایی بصورت عینی می شود . از اثرات بسیار مهم دیگر اکسین ها نقش آنها در تقسیم سلولی، تولید ریشه، ایجاد لایه جدا گر، لایه ای که سبب جدایی دمبرگ و دمگل و دم میوه از محل اتصال می شود، گل انگیزی و تولید و رسیدن میوه و ایجاد چیرگی جوانه انتهایی، بکرزایی یا پارتنوکارپی و رشد شاخه های جانبی می باشد.

معمول ترین نوع اکسین که در پیکره گیاهان یافت می شود ایندول تری استیک اسید است.

عامل مهم در چگونگی اثر اکسین ها وابسته به علظت آن و بافت هدف است. برخی اندامها مثل ریشه به مقادیر کم اکسین، سریع واکنش نشان می دهند ولی ساقه ها بر عکس این حالت را دارند.

کاربرد اکسین ها در باغبانی:

1- تنک کردن و جلوگیری از ریزش گل و میوه

2- ریشه دار کردن قلمه ها

3- جلوگیری از رشد نرکها و پاجوش ها

4- گل انگیزی و تولید میوه

5-  کشت بافت

جیبرلین ها

امروزه بیش از 90 نوع جیبرلین شناسایی شده که درکل به دو گروه 20 کربنی و 19 کربنی تقسیم شده اند. از آنجا که فرمول جیبرلین ها بسیار پیچیده است هنوز به طور مصنوعی تولید نشده اند و از عصاره نوعی قارچ به نام جیبرلا حاصل می شوند. در درون گیاهان نیز جیبرلین ساخته می شود که مراکز ساخت آنها عبارتند از: انتهای ساقه، قسمت فعال ریشه، برگهای جوان و میوه های در حال رشد و به ویژه بذور نارس در حال رشد و نمو.

جیبرلین ها داخل گیاه به صورت غیر قطبی حرکت می کند و به راحتی از طریق آوندهای چوبی به بخش های بالایی گیاه منتقل می شوند. معمول ترین انواع جیبرلین ها که به صورت تجاری مورد استفاده قرار می گیرند شامل GA7 و GA4 می باشد.

اثرات جیبرلین ها

بارزترین اثر جیبرلین ها ازدیاد رشد و تولید مثل گیاهان از طریق طویل ساختن فواصل میان گره ای ساقه هاست. به طوری که با پاشش مصنوعی آن می توان شاهد رشد طولی گیاهان پاکوتاه بود.

کاربرد جیبرلین ها در باغبانی

طویل شدن ساقه: جیبرلین در طویل شدن ساقه در امر درخت آرایی بنت قنسول ، شمعدانی، فوشیا بکار می رود. ساقه هایی که به وجود  می آید ممکن است ضعیف و شکننده باشد که با بکاربردن اسپری GA3 ppm 250  به میزان 3 تا 5 بار در هفته برای پیشگیری از این امر می توان آنها را با چوب بست. جیبرلین اسید باعث معکوس شدن اثر زیاد مهار کننده رشد بر کشت ها شود.

جیبرلین ها قادرند بسیاری از گیاهان دو ساله بدون ساقه دارای حالت رزت را که جهت گلدهی نیازمند سرما هستند را وادار به تولید ساقه گلدهنده کنند.

شکستن دوره استراحت در بذرهای بسیاری از گونه های گیاهی که معمولاً نیازمند یک دوره سرما جهت جوانه زنی هستند نیز از اثرات جیبرلین هاست. با خیساندن این بذرها در محلول جیبرلین جوانه زدن آنها را می توان تسریع کرد. به صورت کاربردی جیبرلینppm1000-200، سیتوکنین از اثرات  ppm100 کینتین و اتیلن در تحریک جوانه زدن بذر در بعضی گونه های گیاهان به کار می رود. سرعت جوانه زدن بذر بسته به نوع گیاه و اندازه بذر متفاوت است. در مورد جیبرلین ها میتوان به اثر بر رشد میوه ها، تأخیر در پیری اندامها ولی در برخی گیاهان  مثل لوبیا پیری راتسریع می کند و تغییر بر جنسیت در خیار و .. اشاره کرد.

جیبرلین همچنین می تواند جایگزین روزهای بلند شده و گیاهی را که تحت روزهای کوتاه رشد کرده وادار به گلدهی کند. در نهایت می توان چنین گفت که معمول ترین کاربرد جیبرلین ها، استفاده آنها در افزایش طول ساقه و وادار کردن گلها به رشد می باشد.

سیتوکنین ها: