سبزیهای تیره سیب زمینی
سبزیهای مهمی مانند سیب زمینی، گوجه فرنگی، بادمجان و فلفل جزء این تیره می باشند .
سیب زمینی :
سیب زمینی گیاهی است علفی، یکساله و دارای ساقه های تغییر شکل یافته زیر زمینی به نام دستک است که غده سیب زمینی از ضخیم و متورم شدن قسمت های انتهائی این ساقه ها به وجود می آید. سیب زمینی دارای ارقام زیادی است که بر مبنای زودرس و دیر رس بودن، رنگ پوست بافت و شکل غده، ضخامت پوست و سایر صفات گروه بندی می شوند. در ایران کشت ارقامی مانند اسلامبولی، فشندی و آلفا متداول است.
گوجه فرنگی
گوجه فرنگی در ایران 150 سال سابقه دارد. گوجه فرنگی دارای چند واریته گیاهشناسی می باشد که اهم آنها عبارتند از: گوجه فرنگی معمولی، گوجه فرنگی برگ پهن، گوجه فرنگی کبابی، گوجه فرنگی گلابی شکل و گوجه فرنگی ساقه استوار، میوه این گیاه دارای ویتامینهای مختلف و عناصر معدنی فراوانی است که برای انسان مفید می باشد و مصرف آن بصورت خام و به طریق سس و رب و یا پخته رواج دارد.
گیاه گوجه فرنگی در برابر سرما حساس است و در دمای صفر درجه یخ می زند و شدت آسیب می بیند. این گیاه در مناطقی که دارای روزهای بلند و آفتابی با دمای30- 3/ 19سانتیگراد برای مدت زمان 4-3 ماه و رطوبت نسبتاً کم می باشند به خوبی رشد و نمو می کنند. رشد و نمو این گیاه در دماهای بالاتر از 35 درجه سانتیگراد متوقف شده و رنگ قرمز مورد نظر برای میوه ایجاد نمی شود.
گیاهان جالیزی
این گیاهان همگی از تیره کدوئیان بوده شامل: هندوانه، خیار، خربزه، طالبی، گرمک و انواع کدوها می باشد .
هندوانه
هندوانه گیاهی علفی، یکساله، خزنده و بومی آفریقاست که مانند سایر سبزیها دارای ارقام متفاوت داخلی و خارجی می باشد. مهمترین ارقام خارجی که کشت آنها در ایران متداول است عبارتند از:
چارلستون گری، دیکسی کوئین، فرفاکس، چیلیان بلاک و معروف ترین ارقام محلی عبارتند از: قرق، شریف آباد، محبوبی و پوست سفید همدان.
هندوانه مانند سایر گیاهان تیره کدوئیان نسبت به یخبندان حساس است. بذر آن در دمای پائین تر از20 درجه سانتیگراد جوانه نمی زند و برای رشد و نمو نیاز به روزهای گرم آفتابی دارد. مناسب ترین خاک برای این گیاه خاک های سبک حاصلخیز می باشد .
خیار
گیاهی است یکساله و کشت آن در بیشتر مناطق جنوبی کشور در اواخر پائیز و طول فصل زمستان و در مناطق معتدله به هنگام بهار متداول است. دوره رشد و نمو خیار حدود70-50 روز است. مناطق جنوبی کشور مانند جیرفت در یکسال 3-2 کشت خیار دارند.
خیار دارای ارقام زیادی است که متداول ترین آنها در ایران عبارتنداز: خیار بیلانکوه، خیاردولاب و خیار اصفهان، اما امروزه کشت ارقام خارجی بسیار متداول است.
سبزیهای سوخ دار
سبزیهای این گروه همگی به تیره سوسنیان وابسته بوده عبارتند از پیاز، سیر، موسیر، تره ایرانی و تره فرنگی .
پیاز
کشت پیاز و مصرف آن توسط قبایل مختلف آسیا از زمان های بسیار قدیم متداول بوده است و زادگاه اصلی آن را مناطق جنوب غربی آسیا می دانند. پیاز گیاهی است دوساله، یک پایه و دگربارور که دارای دو نوع ساقه حقیقی و کاذب می باشد. سوخ پیاز، از متورم شدن ساقه کاذب ایجاد می شود. در ایران ارقام مختلف محلی و خارجی کشت می شوند که اکثر آنها در اثر دگر گرده افشانی طبیعی خلوص خود را از دست داده و مخلوط شده اند و امروزه بیشتر زارعین، بذرهای مخلوط را کشت می کنند
ارقام عمده محلی که از روی رنگ و محل کشت گروه بندی شده اند عبارتند از: پیاز قرمز آذرشهر در تبریز و آذرشهر کشت می شود، پیاز قرمز ری در اطراف تهران کشت می شود و پیاز سفید در قم و ساوه و کاشان کشت می شود. پیاز گرچه جزء گروه سبزیهای فصل خنک است اما در سطح تجارتی کشت آن در یک گستره دمایی از مناطق سردسیر تبریز و ارومیه تا گرمسیر خوزستان و اطراف کازرون متداول است. گیاه پیاز در اوایل دوره رشد خود نیاز به دمای کم و در اواخر دوره رشد نیاز به دمای زیاد دارد. تشکیل سوخ و ساقه گل دهنده این گیاه تحت تأثیر طول روز و دمای هوا قرار دارد. معمولاً هوای خنک و روز کوتاه انگیز اننده ساقه گل دهنده، هوای گرم و روز بلند انگیز اننده سوخ است.
کلم ها
بین کلم ها که متعلق به تیره چلیپائیان هستند انواع مهمی از قبیل کلم پیچ، گل کلم، کلم تکمه ای، کلم قمری وجود دارد .
سبزی های ریشه ای
این گروه شامل سبزی هایی مانند هویج، شلغم، چغندر لبویی، ترب و تربچه می باشند .
هویج
هویج یکی از منابع ارزان قیمت تامین ویتامین A می باشد. مصرف 100 گرم ریشه هویج، 12000 واحد بین المللی از این ویتامین را برای بدن تأمین می کند. هویج گیاهی علفی، دوساله و از تیره چتر سانان می باشد. انواع هویج بر مبنای شکل و اندازه رشد گروه بندی می شوند که ارقام بی نوک و نوک دار آن معروف می باشند.
سبزیهای سالادی
سبزیهای عمده این گروه عبارتند از: کاسنی، آندیو و کاهو .
کاهو
یکی از سبزیهای مهم و مورد مصرف همه می باشد. گیاهی است یکساله از تیره کلاه پرک سانان که بومی آسیا مرکزی بوده و از 5000 سال پیش زیر کشت در آمده است.
کاهو جزء سبزیهای فصل خنک است. کشت آن در نقاط مختلف از اوایل پائیز تا اوایل بهار انجام می گیرد. بهترین دما برای رشد و نمو کاهو 13 تا 15 درجه سانتیگراد است.
سبزیهای خورشی
دراین گروه سبزیهایی مانند اسفناج، جعفری، کرفس، شنبلیله، شبت و گشنیز قرار دارند .
اسفناج
اسفناج بومی ایران و نواحی اطراف آن می باشد. گیاهی است علفی و یکساله از تیره چغندر سانان و برگهای سبز تیره ای دارد که بصورت دسته جمعی از اطراف ساقه بسیار کوتاهی خارج می شوند. طول دوره رشد گیاه از زمان کاشت بذر تا برداشت محصول کوتاه و حدود 10-6 هفته می باشد. اسفناج جزء محصولات فصل خنک است و دماهای 6- تا 4- درجه سانتیگراد را به راحتی تحمل می کند . اسفناج از بسیاری از سبزیها نسبت به شوری مقاوم تر می باشد.
سبزیهای خوردنی
دراین گروه سبزیهایی مانند نعناع، ترخون، ریحان، مرزه، شاهی، تره، ترب و تربچه وجود دارد .
تربچه
طول دوره رشد این سبزی 40 - 20 روز است از برگ و ریشه آن به عنوان سبزی خوردنی استفاده می شود. ازدیاد آن با بذر است بذر تربچه گرد و قرمز رنگ می باشد. قوه نامیه خود را تا 5 سال حفظ می کند. بذر را بصورت دستپاش یاخطی می کارند.
فصل نهم گلکاری، طراحی و گل آرایی
چمن کاری
در طراحی و ایجاد فضای سبز در باغ، چمن نقش مهمی را ایفاء می کند و همانند ایجاد زمینه مناسب در یک تابلوی نقاشی است که با انواع درختچه های زینتی یا حاشیه های گل به طول الوان خلق می شود. لکن خلق این زمینه سبز خود مشکلات و مسائلی را به همراه دارد که رعایت و حراست رشد و نمو آن ضروری می باشد. زیبائی و لطافت هر پارک یا باغچه ای در شرایط مناطق خشک هنگامی کامل خواهد شد که سبزی مطبوع چمن زمینه اصلی آن باشد و شاید گیاه دیگری نتوان یافت که جایگزین آن گردد.
وجود گیاه چمن مانند تمامی گیاهان سبز در میزان اکسیژن محیط اطراف خود مؤثر بوده و برخی معتقدند که نوعی تعادل را ایجاد می کند. ضمناً در تمیز شدن هوا و کاهش گرد و غبار محیط به نحو چشم گیری مؤثر می باشد و از فرسایش خاک در مناطقی که بادهای موسمی و فصلی دارند جلوگیری می کند. نتیجتاً از تبخیر شدید آب در سطح زمین جلوگیری می نماید.
امتیازاتی را که یک چمن خوب باید دارا باشد عبارت است از:
- شادابی، سرسبزی، خرمی و ظرافت برگ ها.
- دوام و عمر طولانی آن.
- سازگاری با شرایط و کیفیت آب و خاک محل و شهر.
- قابلیت پاخوری و استقامت خوب.
- چهارفصل بودن چمن انتخابی.
- دارا بودن ساقه کوتاه با قدرت پنجه زدن زیاد.
- قدرت تحمل به چیده شدن در دفعات مختلف و روئیدن مجدد خود یکی از صفات اختصاصی چمن می باشد. زیرا تمامی گیاهان خانواده گرامینه واجد چنین ویژگی هائی نمی باشند.
برای داشتن چمن خوب و مناسب به نیازهای اختصاصی آن بایستی توجه شود و آن عوامل عبارتند از: