اهمیت آب درتولید محصولات باغبانی غیر قابل انكار است. میزان آب موجود در هرمنطقه معرف آن است كه از نظراقتصادی چه گیاهی را می توان كاشت و چه گیاهی را نمی توان کاشت. بسیاری از اعمال حیاتی گیاه توسط آب كنترل می شود آب از مواد اصلی تشكیل دهنده سلول زنده می باشد و میزان آن در بافت های مختلف متفاوت بوده از 2 درصد در بعضی بذور خشك تا 40 درصد در بافت های چوبی در حال خراب و 95 درصد در میوه های آبدار مانند هندوانه دیده می شود.
آب هم حلال و هم وسیله ای برای انتقال مواد در داخل گیاه است. كمبود آن در گیاه باعث توقف رشد و ادامه این كمبود منجر به اختلالات برگشت ناپذیر می گردد و گاهی هم موجب مرگ گیاه می شود.
اگر بین جذب آب وتبخیر تعادل برقرار باشد تمام فرایندهای گیاهی بطور طبیعی پیش می رود و گرنه یكی از دو حالت زیر اتفاق می افتد:
1- اگر مقدار جذب بیشتر از مقدار دفع باشد این حالت ممكن است در اثر كم بودن شاخساره نسبت به ریشه، هرس بی قاعده، حمله آفات و امراض و یا بالا بودن رطوبت نسبی هوا اتفاق می افتد در این حالت فشار آب درون یاخته ها و آوندها بالا می رود.
علائم عمومی این حالت طویل، باریک و نرم شدن ساقه گیاه و خوابیدگی آن روی زمین و ترك خوردن میوه به علت به هم خوردن رابطه سطح به حجم است.
2- مقدار دفع بیشتر از جذب ریشه باشد در این حالت ممكن است در اثر خشك بودن خاك كمبود ریشه نسبت به شاخساره یا در اثر جابجا كردن گیاه پیش بیاید. این حالت باعث تیرگی رنگ برگها و درصورت ادامه باعث پژمردگی آنها و خشك شدن گیاه می شود. كم آبی مزمن در بعضی از انواع هندوانه و گوجه فرنگی باعث پوسیدگی گلگاه می شود.
جذب و حركت آب در درون گیاه :
جذب آب توسط ریشه گیاه به ویژه ریشه های موئین صورت می گیرد. همچنان كه ریشه درون خاك پیش می رود كلاهك و بلافاصله پس از آن ریشه های موئین ایجاد می شوند
روشهای آبیاری
روشهای مهم آبیاری معمولی به قرار زیر می باشد:
1- آبیاری سطحی
2- آبیاری بارانی
3- آبیاری قطره ای
4- آبیاری زیر زمینی
نور گرایی (فتوتروپیسم)
نور گرایی عبارت است ازگرایش و خم شدن گیاه به سوی نور، عامل كنترل كننده این پدیده هورمون اكسین می باشد. اگر گلدانی را دركنار دریچه بگذاریم پس از چند روز شاخه هایش به طرف بیرون كه روشن تر است خم می شوند. علت این امر در بخش هورمونها توضیح داده شده است.
فتوسنتز
در فرایند فتوسنتز اندامك كلروپلاست كه حاوی كلروفیل است انرژی نورانی را گرفته و با كمك آن، مولكول آب را می شكند و تولید انرژی شیمیایی می كند. همین انرژی است كه در تثبیت CO2 و ساخته شدن قندهای ساده به كار می رود.
گیاهان مختلف برای عمل فتوسنتز به شدت نورهای گوناگونی نیاز دارند و بر طبق این نیاز گیاهان را می توان به چهار دسته زیر تقسیم كرد:
1- گیاهان آفتاب دوست مثل داوودی و گل سرخ
2- گیاهان سایه دوست مثل سرخس و فیكوس
3- گیاهان سایه – آفتاب دوست مثل بگونیا، سیكلامن، حسن یوسف
4- گیاهان غیر حساس مثل ماگنولیا
فتوپریودیسم
واكنش گیاه نسبت به مدت زمان تابش متوالی نور را فتوپریودیسم گویند.
اصولاً گیاهان مختلف برای گلدهی به طول روزهای مختلفی احتیاج دارند و از این جنبه به سه گروه تقسیم شده اند :
1- گیاهان روز كوتاه :(داوودی)
2- گیاهان روز بلند: (كاهو و سیب زمینی)
3- گیاهان بی تفاوت: (گوجه فرنگی)
غیراز این سه گروه كه شامل تعداد بسیار زیادی از گیاهان روی زمین می باشند گروه های كوچكتری نیز وجود دارد كه برای گلدهی به شرایط نوری خاصی به شرح زیر احتیاج دارند:
گیاهان روز بلند غیر الزامی: (اطلسی)
گیاهان روز كوتاه غیر الزامی: (بعضی از انواع داوودی)
غیر از اینها، دو دسته دیگر نیز وجود دارند كه یكی را گیاهان روز كوتاه - روز بلند و دسته دیگر را گیاهان روز بلند – روز كوتاه می نامند. دسته اول برای گلدهی ابتدا به چند چرخه شبانه روزی نیاز دارند كه در آن طول روز كوتاه باشد سپس به چند چرخه روز بلند نیازمندند مثل گل گوشتی اسكابیوز.
دسته دوم عكس دسته اول ابتدا به چند چرخه روز بلند و پس ازآن به چند چرخه روز كوتاه احتیاج دارند تا به گل بنشینند مثل گیاه گوشتی بریوفیلوم.
گل انگیزی
وقتی گیاهی در شرایط مناسب نوری قرار گیرد برگها برانگیخته شده سپس این برگها فرمان گلدهی به جوانه ها را صادر می كنند.
مثلاً كافی است گیاه فاربیتیس فقط یك شبانه روز و توت فرنگی 6 شبانه روز تحت شرایط روز كوتاه و شب بلند قرار گیرد تا گل انگیزی در آن صورت گیرد و پس از آن حتی اگر شرایط برای گل انگیزی نامناسب شود گیاه پس از حدود 10 هفته گل خواهد داد.
فیتوكروم
در گیاه به ماده ای پروتئینی آبی رنگ با وزن مولكولی بسیار زیاد پی برده شده است كه فیتوكروم نامیده می شود این ماده در برابر نورهای قرمز و قرمز دور حساس است و آنرا با P نمایش می دهند . فیتوكروم به دوصورت Pr ( یعنی مایل به جذب نور قرمز) و Pfr ( یعنی مایل به جذب نور قرمز دور) دیده می شود تبدیل Pr به Pfr و بالعكس یك واكنش دو جانبه برگشت ناپذیر می باشد:
فیتوكروم كنترل كننده تعداد زیادی از واكنش های گیاهی از جمله گلدهی، سبز شدن بذر و تولید غده در گیاهان است كه در تمام این واكنشهاPfr فعال و Pr غیر فعال است.
در گیاه فیتوکروم Red Pتبدیل به فیتوکروم Pfr ميشود و بالعكس.
- نوع فعال فیتوکروم ← مادون قرمز ( فرو سرخ nm 720 ) است.
در گیاهان روز بلند Pfr > Pr ميباشد.
در گیاهان روز کوتاه Pfr < Pr ميباشد.
نور خورشید ← منبع Pr
در شب نور مادون قرمز ( فرو سرخ nm 720 ) تبدیل به نور قرمز ميشود.
- روز ← برعکس