روشهاي كشت نشاء
نشاها را ميتوان بهصورتهاي زير كاشت نمود:
- مربع مستطيل: فاصله رديف بيشتر از فاصله بوته است.
- مربع: فواصل با هم مساوياند.
- مثلثي: كاشت بهصورت متناوبي انجام ميگيرد بهطوري كه رديف دوم نشاء در جاي خالي رديف اول كاشت ميشود و در نتيجه فضاي بيشتري در اختيار قسمتهاي هوايي گياهان قرار ميگيرد.
عمل نشاء را ميتوان با روش دستي و هم روش مكانيكي انجام داد كه امروزه در بيشتر سبزيكاريهاي بزرگ و مكانيزه كاشت نشاء را با ماشين نشاكار انجام ميدهند كه داراي مزايايي به شرح زير است:
- باعث تسريع در امر نشاء ميشود.
- نشاءها در عمق مناسب و ثابتي در خاك قرار ميگيرند.
- با عمل فوق نشاها سريعتر رشد ميكنند.
در سبزيهاي دوساله كاشت نشاهاي بزرگتر و زود كاشتن نشاء باعث Bolting ميشود.
مسائل مربوط به كاشت
عمليات مربوط به كاشت سبزيها: قبل از كاشت سبزيها لازم است كه بستري خوب و شرايط مناسبي براي جوانهزني و رشد و نمو بذر مهيا شود. تهيه بستر كاشت، زمان كاشت و روشهاي كاشت بذر عملياتي هستند كه در اين رابطه انجام ميگيرند.
تهيه بستر بذر و نشاء در پاييز با شخمزدن آغاز ميشود. زمان شخمزدن به زمان بذرپاشي و يا نشاكاري دارد. علاوه بر آن شرايط اقليم منطقه، جنس و ميزان رطوبت خاك نيز در تعيين زمان شخم دخالت دارند. شخم پاييزه در مناطقي كه يخبندان زمستانه شديدي ندارند، به علت شستشو و فرسايش زمينهاي شيبدار ارزش چنداني ندارد. شخم بهاره را نبايد خيلي زودتر از موعد كشت انجام داد. زمان كاشت بستگي به نوع محصول و زمان انتقال نشاء به زمين اصلي دارد. در بعضي از اوقات قبل از كاشت نشاء در زمين اصلي، آنرا از خزانه اول به خزانه دوم و يا سوم انتقال ميدهند كه در اين صورت بايد فاصله بيشتري بين بذر پاشي تا موقع انتقال نشاء به زمين اصلي در نظر گرفت. اين فاصله بين 3 تا 8 هفته و در خزانه هواي آزاد كمي بيشتر است. بذر انواع سبزيها براي جوانهزني به دماي مختلفي دارد. كه بسته به نوع و رقم سبزي حداقل بين 2 تا 12 درجه سانتيگراد متفاوت است. بنابراين براي بذر پاشي سبزيها تاريخ تقويم سال ملاك نيست بلكه گرماي زمين در درجه اول تعيين كننده زمان كاشت است. از طرفي گرماي زمين نيز بستگي به ماكروكليما، آب و هواي سالانه و خواص فيزيكي خاك دارد. كاشت قبل از موعد مقرر ميتواند همواره با خسارت همراه باشد.
روشهاي كشت بذر
الف) روش دستپاش: بدون نظم و ترتيب در اسرع وقت صورت ميگيرد. در اين روش كليه مراقبتهاي زراعي بهويژه وجين علفهاي هرز مشكل و يا حتي غيرممكن است. در اين روش قبل از بذرپاشي زمين را آبياري ميكنند. مثل: اسفناج، تربچه، ترتيزك، جعفري، شويد و غيره كه زمين را زود ميپوشانند و فرصت رشد علفهاي هرز را نميدهند به اين صورت پاشيده ميشود.
ب) روش رديفي يا خطي: در اين روش به كار بيشتر و زمان زيادتري نياز است ولي اين مشكل بعداً به علت آسانتر بودن مراقبتهاي زراعي جبران ميشود. رديفهاي كاشت را بيشتر از شمال به جنوب به علت جذب نور بيشتر ميكشند. آسان شدن وجين، مصرف بذر كمتر و ساير مراقبتهاي زراعي به راحتي انجام ميگيرد كه از فوايد اين روش ميباشد.
ج) روش كپهاي: كاشت تعدادي از سبزيها و بهويژه سبزيهاي دانهاي به اين صورت انجام ميگيرد. در سبزيهاي دانهاي و كدوئيان، حفر گودالي به عمق 5-3 سانتيمتر و بهفواصل معين قرار دادن تعداد 2 عدد بذر در هر گودال، با خاك روي آنرا ميپوشانند.
عمليات داشت
عملياتي كه براي نگهداري و تقويت گياهان تا زمان برداشت محصول انجام ميگيرد اصطلاحاً داشت ناميده ميشود. و عبارتند از:
- وجين علفهاي هرز
- آبياري
- تنككردن: حذف بوته اضافي و متعادل كردن مقدار بوته در واحد سطح را گويند. زمان تنككردن زمانيكه گياه اولين مرحله رشد را طي كرده است (2 تا 3 برگه شدن).
- خاك دادن پاي بوته
- كود دادن
- قيم زدن
- هرس
- مبارزه با افات و امراض
- تناوب كشت
انواع آبياري
روش رايج آبياري عبارت است از آبياري سطحي كه به دو روش زير انجام ميگيرد:
1) آبياري نشتي: در اين روش جويهاي به شكل مارپيچ (غلام گردشي) به عرض 30 تا 40 و عمق 30 تا 35 سانتيمتر حفر ميكنند و مزرعه را به شكل تپههاي متوالي در ميآورند. آب كانال اصلي كه به داخل جويها وارد ميشود، بهتدريج در داخل خاك فرو ميرود و محوطه دسترس ريشه سبزيها را سيراب ميكند. اين جويها به موازات يكديگر و عمود بر خط شيب سطح مزرعه قرار ميگيرند. آب پس از عبور از جوي اول به جويهاي بعدي در گردش است و تا آنكه به انتهاي جوي برسد. سطح مرزعه تا چند سانتيمتر در داخل جويها قرارگرفته و اصطلاحا داغآب ميگويند. در خانواده كدوئيان و بادمجانيان از اين روش در كشور ما انجام ميگيرد.
2) روش كرتي: اول سطح مزرعه بهصورت قطعات كوچك كه به آن كرت يا كرد ميگويند تقسيم و كرتها با يك مرز خاكي از هم جدا ميشوند. در موقع آبياري، آب را توسط نهرهاي كوچكي از نهر اصلي جدا كرده و داخل كرت منتقل ميكنند. براي آبياري بسياري از سبزيها ميتوان از اين روش استفاده كرد. اين روش كم هزينه و اقتصادي است. چون اندامهاي هوايي گياه را خيس نميكند، معمولاً امراض قارچي كمتر به گياه ضرر ميرساند.
آبياري باراني
اين روش در سبزيكاريهاي سطوح بسيار بزرگ رايج است. از وسايلي مثل پمپ آب، لولههاي اصلي و فرعي گالوانيزه همراه با آبفشانها مجهز به شيبوره استفاده ميشود. آبياري باراني براي جلوگيري از سرماي بهاره نيز كاربرد دارد. صرفه جويي در ميزان آب و عدم نياز به تسطيح زمين از مزاياي اين روش است. در مناطقي كه باد شديد ميوزد، آب بهطور يكنواخت بر روي مزرعه پاشيده نميشود.
آبياري قطرهاي
در اين روش كه امروزه در بسياري از سبزيكاريهاي متمركز رايج است، آبياري سبزيها به كمك لولههاي پلاستيكي (PVC) انجام ميگيرد. روي لولهها سوراخهاي ريزي تعبيه شده است كه در داخل آن شيبوره نصب ميشود و آب را بهصورت قطراتي در محوطه دسترس ريشه گياهان قرار ميدهد. اگر با اين روش بتوانيم به 25 درصد از ريشههاي گياه در مزرعه آب كافي برسانيم گياه ميتواند به رشد عادي خود ادامه دهد. با اين روش در مقدار آب صرفهجويي فراوان ميشود. لولهها از پلاستيك سياه برگزيده ميشوند كه هم ارزانتر است و هم به علت سياه بودن آنها، جلبكها نميتوانند روي آن رشد كنند. از معايب اين روش گرفتگي قطرهچكانها و لولهها است.
آبياري زيرزميني
لولههايي در زيرزمين تعبيه شده كه رطوبت به عمق 30 تا 60 سانتيمتري خاك در دسترس ريشه قرار ميگيرد. در موقع بارندگي شديد بهصورت زهكش عمل ميكنند.
قيم زدن
براي سرپا نگهداشتن انواع پابلند سبزيها مثل گوجهفرنگي و لوبياهاي پابلند و همچنين خيارهاي گلخانهاي بايد آنها را قيم بست.
- از چوب ضدعفوني شده استفاده ميشود
- با فاصله 10 سانتيمتر و حدود 5/0 متر در خاك فرو ميرود
- گياه را به حالت8 به قيم گره ميزنيم
- قبلی
- بعدی >>