نخودفرنگی یا نخود سبز یا نخود باغی یا نخود انگلیسی

 

(Pea, Green pea, Garden pea, English pea)

 

با اسم علمی Pisum sativum. موطن این گیاه اروپای مرکزی، آسیا و شمال غرب هندوستان گزارش شده است. از زمان‌های قدیم (7000 سال قبل از میلاد مسیح) مردم نخودفرنگی را مي‌شناختند. به نظر می‌رسد که نخودفرنگی اهلی از گیاه خودروی  Pisum elatiusکه از مناطق شرقی دریای مدیترانه تا آسیای مرکزی قابل مشاهده است به وجود آمده باشد. یونانیان و رومیان باستان آن را کشت می‌کردند. اگرچه در اواخر قرن شانزدهم اشکال مختلفی از نخودفرنگی شناسایی و معرفی شده بودند مثلاً انواع پاکوتاه، پا بلند، انواع قندی، نشاسته‌ای و ... اما تا قرن هیجدهم به عنوان یک سبزی مهم و رایج مطرح نبود. در سال 1865، مندل پس از انجام آزمایشات متعدد بر روی این گیاه، قوانین وراثت پذیری را مطرح کرد. اصطلاح نخود انگلیسی منعکس کنندة اهمیت ارقام انگلیسی اصلاح شده توسط اصلاحگران آن دوره بود.

نخودفرنگی دارای دو واریتة گیاهشناسی است:

P. s. var. macrocarpon: که غلاف با دانه‌های نارس آن مورد استفاده قرار می‌گیرد.

P. s. var. humili: پاکوتاه، زودرس و دارای غلاف‌های خط‌دار است و بیشتر از دانه‌های آن استفاده می‌شود. نخودفرنگی سبزی با ارزشی است که به صورت خام یا پخته مورد استفاده قرار می‌گیرد. دارای مقدار زیادی پروتئین و کربوهیدرات قابل جذب می‌باشد. در 100 گرم نخودفرنگی نارس بین 3 تا 6 گرم پروتئین وجود دارد. دارای ویتامین‌های مختلف ( A،B وC ) بوده و از نظر املاح کلسیم، فسفر، آهن، سدیم و پتاسیم غنی می‌باشد. ارزش غذایی نخودفرنگی با میزان رسیدگی آن مرتبط است. به طوری که با رسیدن بذر میزان املاح معدنی و نیز پروتئین و کربوهیدرات افزایش می‌یابد در حالی که با خشک شدن بذر مقدار ویتامین‌های A وC کم می‌شود. نخودفرنگی به صورت کنسروی و یا یخ زده نیز مصرف می‌شود.

نخودفرنگی گیاهی یک ساله است و جوانه‌زنی بذر آن برخلاف لوبیا به صورت Hypogeal است یعنی در طول سبز شدن بذر لپه‌ها در زیر خاک باقی می‌مانند. در مراحل اولیة نمو، تولید یک ریشة اصلی قوی می‌کند که انشعابات آن فقط در بالای سطح خاک (cm 15) پراکنده هستند. در زمان گلدهی، انشعابات ریشه‌ای توسعه یافته و تا حدود cm 60 گسترش جانبی خواهند داشت. ساقة اصلی آن نازک بوده و دارای شاخه‌های جانبی متعددی است و چون گل‌ها و میوه‌ها به تدریج و به موازات رشد شاخه‌های جانبی به وجود می‌آیند بنابراین عمل برداشت محصول طی چندین چین انجام می‌گیرد. بدیهی است ارقامی که دارای شاخه‌های فرعی زیادی هستند برای برداشت‌های یک مرحله‌ای مناسب نیستند. برگ‌ها مرکب بوده و به طور متناوب روی ساقه قرار می‌گیرند. هر برگ متشکل از 1 تا 3 جفت برگچه و 1تا 5 پیچک (Modified leaflet) می‌باشد که به کمک این پیچک‌ها به دور گیاهان مجاور یا قیم پیچیده و بالا می‌رود. هر برگ توسعه نیافته به وسیلة دو عدد گوشواره (Stipule) که در قسمت قاعدة دمبرگ باقی می‌مانند احاطه شده است. این گوشواره‌های بزرگ به عنوان اندام‌های فتوسنتز کنندة اصلی در نظر گرفته می‌شوند. در انواع نخودفرنگی‌های بی برگ (Afila) که اکثر برگچه‌ها به پیچک تغییر یافته‌اند میزان تولید مشابه ارقام برگدار می‌باشد. بنابراین می‌توان چنین نتیجه گیری کرد که برگچه‌ها سهم ناچیزی در تولید محصول نهایی دارند. در انواع بدون برگ گوشواره‌های برگ به طور نرمال توسعه یافته‌اند. گل آغازی (Flower initiation) می‌تواند حدود 20 روز یا بیشتر قبل از شکفتن گل (Anthesis) انجام بگیرد. گل‌ها هرمافرودیت بوده و به تنهایی یا به صورت خوشه‌ای با دمگل طولانی از جوانه‌های جانبی برگ به وجود می‌آیند. رنگ گل صورتی مایل به سفید است. گل نخودفرنگی تقریباً خودگرده افشان کامل است و به عبارتی درصد دگرگشنی در آن بسیار کم می‌باشد. گرده افشانی و لقاح معمولاً قبل از شکفتن گلها انجام می‌گیرد. شمارة گرهی که اولین گل در آن ظاهر می‌شود بسته به نوع رقم فرق می‌کند. گل‌ها در ارقام خیلی زودرس بعد از تشکیل پنجمین یا ششمین میان گره و در ارقام دیررس بعد از پانزدهمین و یا بیشتر ظاهر می‌شوند. بعد از لقاح گل، غلاف یا نیام متورم و گوشتی به وجود می‌آید. طول نیام به 6 تا 10 سانتی‌متر می‌رسد و هر نیام حاوی 10-4 عدد بذر می‌باشد. بذور آن ممکن است گرد یا گوشه‌دار، صاف یا چروکیده باشند. تعداد غلاف‌های ظاهر شده در هر گره بسته به نوع رقم و شرایط آب و هوایی متفاوت است و هرگونه تنشی در زمان رشد و نمو می‌تواند تعداد غلاف‌ها را کاهش دهد.

همانند سایر گیاهان خانوادة لگومینوز، باکتری‌های ریزوبیوم با ریشه‌های این گیاه همزیستی پیدا کرده و از این طریق قادر به تثبیت ازت هوا می‌شود. ساقه از نوع Monopodial است. یعنی رشد ساقه بدون توقف میان گره‌ای در یک مسیر انجام می‌گیرد. ساقه در برخی از ارقام ایستاده و در بعضی دیگر حالت خوابیده دارد. ارتفاع ساقه ازcm  15 تا m 2 متغیر است.

انواع متعددی از نخودفرنگی توسط باغداران پرورش داده می‌شود که کشت و کار آنها مشابه است:

-English peas arden peas) یا (Sweet peas که دانة آن‌ها به صورت سبز و نارس به مصرف می‌رسد.

-  Edible- poded peas(Sugar peas یا Snow peas یا Chinese peas) که برای غلاف‌های طویل آن کاشته می‌شود. دیواره‌هاي غلاف ترد، گوشتی، نازک و بدون فیبر می‌باشند.

- Snap peas که شبیه English peas هستند با این تفاوت که غلاف کامل آن‌ها (همراه بذر) مثل انواع Edible- poded peas مورد استفاده قرار می‌گیرد. غلاف‌های این نوع نخودفرنگی کوچکتر از نوع Edible -poded peas می‌باشند.

ارقام نخودفرنگی براساس رنگ بذر، عادت رشدdeterminate)  یا (Indeterminate، کیفیت بذر Starchy) یا (Sugary  و شکل ظاهری غلاف و استفاده از آن‌ها برای اهداف خاص طبقه بندی می‌شوند و در داخل هر دسته بندی ممکن است ارقام نرمال برگدار یا بدون برگ (Afila) وجود داشته باشند. انواع Afila با استفاده از سیستم پیچک‌های خود به قیم یا گیاهان مجاور خود پیچیده و بنابراین گیاه به حالت ایستاده باقی می‌ماند که این باعث کاهش فعالیت پاتوژن‌های خاکزی بر روی غلافها می‌گردد.

از نظر ارتفاع بوته، ارقام نخودفرنگی دو دسته‌اند:

الف- ارقام بالا رونده(Climbing)  یا پابلند (Tall) که به آن‌ها Pole type می‌گویند. این ارقام دارای عادت رشد Indeterminate هستند و طول آن‌ها ممکن است به 2 متر هم برسد. در این ارقام گلدهی در جوانه‌های جانبی واقع بر روی ساقة اصلی رخ می‌دهد.

ب- ارقام غیربالارونده (Non climbing) یا پاکوتاه (Dwarf) که به آن‌ها Bush type می‌گویند. این ارقام عادت رشدشان از نوع Determinate است، معمولاً زودرس هستند و طول آنها از 30 تا 40 سانتی‌متر تجاوز نمی‌کند. این ارقام در هر گره 2 یا تعداد بیشتری نیام تولید می‌کنند. به دلیل سهولت برداشت اکثر ارقام تجاری مهم از نوع Determinate هستند.

ارقام نخودفرنگی از نظر شکل دانه ممکن است به دو دستة داری بذر صاف (Smooth-seeded) و بذر چروکیده (Wrinkled- seeded) تقسیم شوند. نوع بذر صاف به سرما مقاوم بوده ولی از کیفیت خوبی برخوردار نیست و دارای مزه نشاسته‌اي (Starchy peas) است. اما نوع بذر چروکیده مزة شیرین‌تر داشته و قند آن سریعاً به نشاسته تبدیل نمی‌شود (Sugary peas). بذور ارقام مختلف نخودفرنگی همچنین از نظر اندازه، سختی پوست و رنگ پوست متفاوتند. ارقام دارای بذر کوچک‌تر برای تهیة کنسرو ترجیح داده می‌شوند زیرا کوچک بودن بذر با شیرینی و تردی توأم است. نخودفرنگی‌های دارای پوست سخت در طی مراحل فرآوری شکل خود را حفظ می‌کنند. ارقامی که رنگ پوست تیره و چروکیده دارند برای تهیه نخودفرنگی یخ زده مناسب‌تر می‌باشند.

امروزه تعداد ارقام نخودفرنگی در دنیا به بیش از 2000 می‌رسد که به صورت‌های مختلف نظیر تازه، کنسرو شده، یخ‌زده و به صورت رسیده و خشک شده مصرف می‌گردند. پاره‌ای از ویژگی‌های ارقام مختلف نخودفرنگی به شرح زیر است:

Dry peas: رنگ بذر سبز روشن، عادت رشد نامحدود، نشاسته‌ای، دارای غلاف‌های بی‌نوک (Blunt pods).

Canning peas: رنگ بذر سبز روشن، برخی ارقام دارای رشد نامحدود اما اکثریت آن‌ها دارای عادت رشد محدود، غالباً قندی (دارای مزه شیرین) ، دارای غلاف‌های بی‌نوک

Freezer peas: رنگ بذر سبز تیره، برخی ارقام دارای عادت رشد نامحدود اما اکثریت آن‌ها دارای عادت رشد محدود، قندی، غلاف‌ها نوکدار یا بی‌نوک

Edible-pod peas: دارای بذور قندی، اکثر ارقام دارای عادت رشد نامحدود

نخودفرنگی محصول فصل خنک بوده و در شرایط هوای خنک و رطوبت فراوان از بهترین رشد برخوردار خواهد بود. گیاهان جوان سرماهای شدید و یخبندان‌های سبک را تحمل می‌کنند (تا حدود 3- تا  C° 5-). اما گل‌ها و غلاف‌های سبز اغلب در اثر یخبندان شدید صدمه می‌بینند. دمای مناسب در طول فصل رشد آن حدود 13 تا C° 18 است. این گیاه در درجه حرارت‌های متوسط از رشد مناسبی برخوردار است و با افزایش دما عملکرد کاهش می‌یابد. اگر گیاه نخودفرنگی برای دوره‌های طولانی در معرض دماهای بالای C° 26 قرار بگیرد ممکن است حتی بمیرد. نخودفرنگی تحمل گرمای تابستان را ندارد. اگر دیر کشت شده باشد محصول موقعی می‌رسد که درجه حرارت برای رشد و عملکرد مطلوب بسیار بالا است. در هوای گرم بذور آن سریعاً رسیده و دورة رشدش کامل می‌شود و بذور حالت سخت و خشبی به خود می‌گیرند که این حالت از بازارپسندی آن می‌کاهد. دمای بهینه برای جوانه‌زنی آن C° 24 است و سرعت جوانه‌زنی با کاهش دما، کند می‌شود. حداقل دما برای جوانه‌زنی و رشد آن حدود C° 4/4 می‌باشد. نخودفرنگی می‌تواند در دمای بالای  C°25 جوانه بزند ولی بوته‌ها سریع رشد کرده و در این صورت رشد ریشه‌ها ضعیف می‌شود و همچنین غلاف آن به خوبی تشکیل نمی‌شود. دمای زیاد، 6 تا 10 روز پس از گل کردن می‌تواند رشد اولیة جنین را تحت تأثیر قرار بدهد. چنانچه گیاهان 2 هفته پس از عمل لقاح برای مدت چند روزی در مجاورت دمای بالای C°30 قرار بگیرند قسمتی از   جنین‌ها از بین رفته و در غلاف‌ها تعداد دانه کم می‌شود.

به طور کلی تعداد دانه در غلاف بستگی به عوامل مختلفی مثل نوع رقم، شرایط آب و هوایی و تراکم بوته دارد. انواع دیررس معمولاً دارای تعداد بیشتری دانه می‌باشند.

طول روز در رشد و نمو گیاه، تشکیل جوانه‌های گل و نیز بر روی شکل ساقه (پابلند یا پاکوتاه شدن) تأثیر می‌گذارد. طول روز کوتاه باعث قطور شدن ساقه و افزایش شاخ و برگ در گیاه می‌شود. اگرچه نخودفرنگی به عنوان یک گیاه حساس به طول روز در نظر گرفته می‌شود اما عکس‌العمل آن با درجه حرارت تغییر می‌یابد.

Flowering is accelerated by long days with low temperature.

بنابراین می‌توان گفت که مرحلة زایشی این گیاه توسط طول روز و بهاره شدن کنترل می‌شود. ارقام مختلف نسبت به طول روز (مدت روشنایی) عکس‌العمل‌های متفاوتی نشان می‌دهند. بدین ترتیب که در ارقام زودرس طول مدت روشنایی تأثیری روی گلدهی نخواهد داشت در صورتی که در ارقام متوسط رس و دیررس طول روز بلند زمان گلدهی را جلو می‌اندازد. ارقام زودرس به علت بی‌تفاوت بودن به طول روز، در مدت کوتاهی به گل می‌نشینند و به علت نداشتن برگ‌های کافی از عملکرد کمتری برخوردارند. در صورتی که ارقام متوسط رس و دیررس که بعد از چندماه به گل می‌نشینند وقت کافی برای رشد رویشی داشته و نیز دارای عملکرد بیشتری خواهند بود.

 


 

در ارقام متوسط رس و دیررس، وجود دمای کم در اثنای جوانه‌زنی، باعث می‌شود که تعداد گره‌های عقیم (بدون خوشة گلدهنده) در شاخه‌ها کاهش پیدا کرده و در مقابل تعداد خوشه‌های گلدهنده افزایش یابد. نخودفرنگی به خشکی بسیار حساس است و بایستی در مناطقی کشت گردد که یا بارندگی به اندازة کافی وجود داشته باشد و یا آب برای آبیاری وجود داشته باشد.

گرده افشانی آن اغلب به صورت مستقیم است ولی گاهی اوقات حشرات نیز باعث گرده افشانی می‌شوند. نخودفرنگی در خاکهای سبک لومی و شنی لومي از رشد مناسبی برخوردار بوده و محصول آن زودرس می‌شود. خاک بایستی از زهکشی خوبی برخوردار باشد به خصوص در مناطقی که میزان بارندگی در اوایل رشد گیاه بالا است. اگر زهکشي خاک مناسب نباشد رشد گیاه مطلوب نخواهد بود و در این گونه خاک‌ها غلاف‌ها به طور یکنواخت به وجود نمی‌آیند. در شرایط ضعیف بودن زهکشی خاک، میزان گاز کربنیک افزایش و مقدار  اکسیژن کاهش می‌یابد و در نتیجه تثبیت ازت به خوبی انجام نمی‌گیرد. به علاوه در این شرایط بیماری پوسیدگی ریشه تشدید می‌گردد چون سبز شدن گیاه با تأخیر انجام گرفته و قارچ عامل این بیماری فرصت پیدا می‌کند که سریعتر تکثیر شده و گیاه را از بین ببرد.

به منظور حفظ و نگهداری مواد غذایی و رطوبت خاک در سرتاسر فصل رشد، لازم که خاک از موادآلی کافی برخوردار باشد. افزودن کود حیوانی به خاک باعث بهبود ساختمان فیزیکی خاک، بالارفتن ظرفیت نگهداری آب و افزایش دمای خاک می‌شود که همگی در رشد و نمو گیاه و تثبیت ازت مؤثر می‌باشند. اگر نخودفرنگی را در زمینی بکاریم که قبلاً به آن کود حیوانی داده شده باشد محصولش افزایش می یابد. pH مناسب خاک برای نخودفرنگی 8/6- 2/6 است و به خاک‌های اسیدی حساس است. وجود املاح آهن و مولیبدن در خاک فعالیت آنزیم مسئول تثبیت ازت را افزایش می‌دهد.

نخودفرنگی در مقایسه با اکثر سبزیجات، عکس‌العمل کمتری به حاصلخیزی خاک نشان می‌دهد. با این حال در بیشتر مناطق دادن مقداری کود الزامی است. کودهای شیمیایی مورد نیاز به صورت نواری در cm 5 کناره‌ها و زیر محل قرارگیری بذر قرار داده می‌شوند. ازت زیاد باعث رشد رویشی گیاه شده و بلوغ و رسیدگی گیاه و تولید گل و میوه در آن به تأخیر می‌افتد. در خاک‌هایی که میزان ازت کم است رسیدگی محصول تسریع می‌شود. کیفیت نخودفرنگی‌هایی که به مقدار کافی ازت و آب دریافت کرده باشند عالی خواهد بود و نمو غلاف و بذور داخل آن در مقایسه با گیاهان تحت تنش یکنواخت خواهد بود. به طور متوسط 80-40 کیلوگرم ازت، 60 کیلوگرم کود فسفاته و 80 کیلوگرم کود پتاسه بسته به نوع زمین مصرف می‌شود. نخود فرنگی به کمبود عنصر Mn حساس است. کمبود  Mnدر خاک، باعث پیچیدگی برگ‌ها و تهی شدن نیام از دانه می‌گردد. در صورت وجود کمبود، مصرف Kg 100-40 در هکتار سولفات منگنز قابل توصیه است.

مقدار ازت تثبیت شده به وسیلة نخودفرنگی کم است و مایه کوبی (تلقیح) با یک نژاد مناسب از باکتری ریزوبیوم (به منظور تثبیت ازت) یک عمل تجاری نمی باشد. عمل مایه کوبی در خاک‌های فاقد ازت می‌تواند برای رشد گیاهان سودمند باشد. چنانچه قبلاً نخودفرنگی در زمین کشت نشده باشد باید بذور قبل از کشت به باکتری‌های تثبیت کنندة ازت آغشته شوند. تحقیقات نشان داده است که گیاهانی که بذور آن‌ها به باکتری‌های ریزوبیوم آغشته شده باشند نسبت به اضافه شدن کود ازته عکس‌العمل مثبت نشان نمی‌دهند. نخودفرنگی با کاشت مداوم خود، سازگار نیست و به همین خاطر برای آن یک دورة تناوب 6 ساله در نظر گرفته می‌شود.

در مناطق سردسیری، زمین را در پاییز شخم عمیق زده و در بهار به محض مساعد شدن هوا، با دیسک زدن زمین را آمادة کشت می‌کنند. در مناطق گرمسیری، در اوایل پاییز زمین شخم می‌خورد و در زمان مناسب اقدام به کشت آن می‌شود.

در مناطق سردسیری در اوایل بهار آن را می‌کارند. از آنجایی که نخودفرنگی گیاهی روزبلند است باید هرچه زودتر نسبت به کاشت بذر آن اقدام نمود تا این که در روزهای کوتاه بتواند رشد رویشی مناسبی داشته باشد. چنانچه در مناطق سردسیری در اوایل بهار دیر کشت گردد گلدهی و تشکیل نیام و دانه به هوای گرم برخورد می‌کند که این وضعیت برای آن مناسب نیست. بنابراین در مناطق سرد بایستی به محض برطرف شدن خطر یخبندان بهاره کشت گردد تا در هنگام برداشت به گرما برخورد نکند. معمولاً انواع دانه صاف را وقتی که دمای زمین به C°5 رسید و انواع بذر چروکیده را در دمای کمی بیشتر از C° 8 بذر پاشي می‌کنند.

در مناطق گرم و جنوبی کشور در پاییز و اوایل زمستان اقدام به کشت آن می‌کنند. مقدار بذر مورد نیاز بستگی به رقم، عادت رشد گیاه و شرایط محل پرورش گیاه دارد و حدود Kg 200-150 در هکتار می‌باشد. عمق کاشت بذر بستگی به جنس خاک و میزان رطوبت خاک دارد و معمولاً حدود cm 5-5/2 در نظر گرفته می‌شود. بذر نخودفرنگی به صورت ردیفی (تک ردیفی (Single row)  یا دو ردیفی (Double rows)) کشت می‌شود. در کشت تک ردیفی فاصله ردیف‌ها cm 90-40 و فاصلة بوته‌ها از یکدیگر به رقم بستگی داشته و از       20 تا 50 سانتي‌متر متغیر می‌باشد. در کشت دو ردیفی فاصلة بسترها از یکدیگر حدود cm 120 و فاصلة دو ردیف هر بستر cm 30-20 می‌باشد.

کاشت نخودفرنگی بایستی به دقت برنامه‌ریزی گردد تا برای کارخانجات تهیة فرآورده، کار مداوم در طی فصل کار، بدون انباشته شدن بیش از حد یا تعطیل شدن کارخانه تأمین نماید (استفاده از Heat unit برای برنامه‌ریزی کاشت متناوب آن).

مناطق خیلی مرطوب برای کشت این گیاه مناسب نیست زیرا تحت این شرایط گیاه تولید شاخ و برگ زیادی کرده و بر اثر ورس کردن عملکرد آن کاهش می‌یابد. در مناطقی که بارندگی به اندازة کافی نیست باید نسبت به آبیاری مرتب مزرعة نخودفرنگی اقدام شود. براساس نتایج آزمایشات، آبیاری در مرحلة گلدهی بسیار حساس می‌باشد. کمبود رطوبت باعث می‌شود که گرده‌افشانی جلو بیفتد و این مسئله نه تنها روی وزن غلاف‌های تولید شده اثر بد می‌گذارد بلکه با کم شدن میزان رطوبت بر دورة رشد غلاف نیز اثر کرده و از کیفیت آن به طور چشمگیری می‌کاهد.

قیم زدن (در مورد ارقام پابلند و در سطوح کوچک)، سله شکنی و مبارزه با علف‌های هرز از مراقبت‌های زراعی مهم در این گیاه به حساب می‌آیند. در صورت انجام کولتیواتور زنی، این کار باید سطحی انجام بگیرد تا از صدمه دیدن ریشه‌های گیاه اجتناب شود.

نخودفرنگی به صورت نارس برداشت می‌شود. در بیشتر ارقام نخودفرنگی، برداشت سه هفته بعد از گل شروع می‌شود. غلاف‌ها باید هنگامی که کاملاً سبز و به خوبی رشد کرده‌اند و قبل از شروع به سفت شدن نخودفرنگی‌ها چیده شوند. کیفیت نخودفرنگی عمدتاً بستگی به تردی و میزان قند آن دارد. با بزرگتر شدن اندازة نخودفرنگی در زمان رسیدن درصد قند کاهش می‌یابد در حالی که نشاسته و پروتئین افزایش پیدا می‌کند. همچنین پوستة بذر و لپه‌ها سخت‌تر می‌گردند.

نخودفرنگی در سطوح کوچک با دست و در سطوح بزرگ (برای کارخانجات تبدیلی) با ماشین برداشت     می‌شود. بسته به نوع رقم ممکن است غلاف نارس همراه با دانة آن برداشت و مصرف شود و یا پس از برداشت فقط دانة نارس آن مورد استفاده قرار گیرد. پس از برداشت، نخودفرنگی به صورت تازه یا کنسرو شده یا یخ‌زده به بازار عرضه می‌شود. در برخی کشورها، نخودفرنگی‌ها را در حالت رسیده برداشت کرده و سپس خشک می‌کنند و پس از فرآوری به صورت کنسرو شده به بازار عرضه می‌نمایند. بهتر است که پس از برداشت نخودفرنگی‌ها را در رطوبت نسبی 95-80 درصد و دمای C° 5-4 نگهداری کرد.

جدیدترین مطالب آموزشی

مجموعه گلهای درون خانه ای
مجموعه گلهای گلخانه ای
مجموعه گلهای باغچه ای
مجموعه میوه های گرمسیری
مجموعه سبزی های غده ای
مجموعه سبزی های پیازی
مجموعه سبزی های ریشه ای
مجموعه فیلم و نرم افزار هیدروپونیک
مجموعه مطالب ماشین آلات کشاورزی

سایر محصولات آموزشی در مورد دام و طیور با امکان خرید پستی

فیلم آموزش بیماریهای زنبور عسل, بیماریهای زنبور عسل, بیماری لوک آمریکایی, انتقال بیماری لوک آمریکایی, مبارزه با بیماری لوک آمریکایی, کنه واروآ, انتقال بیماری واروآ, مبارزه با بیماری واروآ, داروی ضد واروآ, نوزما, بیماری نوزما, بیماری زنبور عسل بالغ, مبارزه با بیماری نوزما

فیلم های آموزش بیماریهای زنبور عسل

فیلم های آموزش بیماریهای زنبور عسل (لوک آمریکایی ، کنه واروآ ، نوزما) کاملا به زبان فارسی 1 عدد دی وی دی قابل پخش در کامپیوتر و لپ تاپ دارای گارانتی… برای توضیحات بیشتر در مورد این محصول کلیک کنید
پرورش زنبور عسل, فیلم پرورش زنبور عسل, پرورش ملکه زنبور عسل, تبدیل کندو سنتی به صنعتی, ابزار آلات زنبور داری, ابزارآلات تهیه موم و گرده, تولید ژله رویال, تقویت کلنی های ضعیف

فیلم های آموزش پرورش زنبور عسل

فیلم های آموزش پرورش زنبور عسل کاملا به زبان فارسی 1 عدد دی وی دی قابل پخش در کامپیوتر و لپ تاپ دارای گارانتی تعویض در صورت وجود هر نوع خرابی در دی… برای توضیحات بیشتر در مورد این محصول کلیک کنید
فیلم آموزشی آشنایی با ماشین جوجه کشی, آموزش ماشین جوجه کشی, تنظیم دما, تنظیم رطوبت, اصول کار با دستگاه جوجه کشی, زیر و رو کردن تخم مرغ ها

فیلم آموزشی ماشین های جوجه کشی

فیلم آموزشی آشنایی با ماشین جوجه کشی کاملا به زبان فارسی 1 عدد سی دی قابل پخش در ويدئو سي دي، کامپیوتر و لپ تاپ دارای گارانتی تعویض در صورت وجود هر… برای توضیحات بیشتر در مورد این محصول کلیک کنید
تغذیه دام, بهبود تغذیه دام, فیلم بهبود تغذیه دام, مدیریت تغذیه دام, مقدار غذا دهی روزانه به دام ,TMR ,روش های خوراک دهی, جیره غذایی دام, آماده سازی خوراک کامل دام, کنسانتره در جیره غذایی گاو

فیلم بهبود تغذیه دام

فیلم بهبود تغذیه دام کاملا به زبان فارسی1 عدد سی دی قابل پخش در ويدئو سي دي، کامپیوتر و لپ تاپدارای گارانتی تعویض در صورت وجود هر نوع خرابی در سی دی… برای توضیحات بیشتر در مورد این محصول کلیک کنید
کیفیت شیر, بهداشت شیر, فیلم های آموزشی بهبود کیفیت و بهداشت شیر, کاهش بار میکروبی شیر, جایگاه شیر دوشی, جمع آوری شیر ,CNT, بیماری ورم پستان گاو, میکروب مزوفیل

فیلم های آموزشی بهبود کیفیت و بهداشت شیر

فیلم های آموزشی بهبود کیفیت و بهداشت شیر کاملا به زبان فارسی1 عدد سی دی قابل پخش در ويدئو سي دي، کامپیوتر و لپ تاپدارای گارانتی تعویض در صورت وجود هر… برای توضیحات بیشتر در مورد این محصول کلیک کنید
گاو شیری, پرورش گاو شیری, نرم افزار آموزشی پرورش گاو شیری, تغذیه, تاسیسات, حذف شاخ, واکسیناسیون, پرورش تليسه, نژاد های گاو شیری, آناتومی گاو, روش سیلو کردن مواد غذایی, شیر دوشی, زایمان, سیستم تناسلی گاو

نرم افزار آموزشی پرورش گاو شيري

نرم افزار آموزشی پرورش گاو شيري 1عدد سی دیکاملا به زبان فارسیبدون نیاز به نصب ( اجرا بصورت آتوران)قابل اجرا در کامپیوتر و لپ تاپ دارای گارانتی تعویض… برای توضیحات بیشتر در مورد این محصول کلیک کنید
فیلم آموزش پرورش گوساله شیری, گوساله شیری, پرورش گوساله شیری, نگهداری گوساله شیری, شیر دهی گوساله شیری, زایمان, مراحل جوانی گوساله

فیلم پرورش گوساله های شیری

فیلم پرورش گوساله های شیریکاملا به زبان فارسی1 عدد سی دی قابل پخش در ويدئو سي دي، کامپیوتر و لپ تاپدارای گارانتی تعویض در صورت وجود هر نوع خرابی در… برای توضیحات بیشتر در مورد این محصول کلیک کنید
مرغ تخم گذار, پرورش مرغ تخم گذار, نرم افزار آموزشی پرورش مرغ تخم گذار, تاسیسات و تجهیزات لازم, مدیریت, آماده سازی سالن, شیوه های خوراک دهی و آب دهی, تولید تخم مرغ, واکسیناسیون مرغ تخم گذار

جامع ترین و کاملترین آموزش پرورش مرغ تخم گذار

جامع ترین و کاملترین آموزش پرورش مرغ تخم گذار 1عدد دی وی دیکاملا به زبان فارسیبدون نیاز به نصب ( اجرا بصورت آتوران)قابل اجرا در کامپیوتر و لپ تاپ… برای توضیحات بیشتر در مورد این محصول کلیک کنید
مرغ گوشتی, پرورش مرغ گوشتی, نرم افزار آموزشی پرورش مرغ گوشتی, تاسیسات و تجهیزات لازم, مدیریت, آماده سازی سالن, شیوه های خوراک دهی و آب دهی, نوک چینی, واکسیناسیون مرغ گوشتی,محل کشتار, بارگیری, حمل و نقل

نرم افزار آموزشی پرورش مرغ گوشتي

نرم افزار آموزشی پرورش مرغ گوشتي 1عدد سی دیکاملا به زبان فارسیبدون نیاز به نصب ( اجرا بصورت آتوران)قابل اجرا در کامپیوتر و لپ تاپ دارای گارانتی تعویض… برای توضیحات بیشتر در مورد این محصول کلیک کنید
کرم ابریشم, پرورش کرم ابریشم, فیلم پرورش کرم ابریشم, رقم های جدید کرم ابریشم, انواع هیبرید کرم ابریشم, نوغان, پرورش نوغان, نوغان داری, غذای کرم ابریشم, تهیه نخ ابریشم

فیلم پرورش کرم ابریشم

مجموعه آموزش پرورش کرم ابریشم کاملا به زبان فارسی1 عدد دی وی دی ( اورجینال )قابل پخش در کامپیوتر و لپ تاپدارای گارانتی تعویض در صورت وجود هر نوع… برای توضیحات بیشتر در مورد این محصول کلیک کنید
تریکوگراما, زنبور تریکوگراما, پرورش زنبور تریکوگراما, تکثیر زنبور تریکوگراما, فیلم آموزشی پرورش و تکثیر زنبور تریکوگراما, مبارزه بیولوژیک, کاهش مصرف سموم و کود های کشاورزی

فیلم آموزشی پرورش و تکثیر زنبور تریکوگراما

فیلم آموزشی پرورش و تکثیر زنبور تریکوگراماکاملا به زبان فارسی1 عدد سی دی قابل پخش در ويدئو سي دي، کامپیوتر و لپ تاپدارای گارانتی تعویض در صورت وجود… برای توضیحات بیشتر در مورد این محصول کلیک کنید
مجموعه آموزشی پرورش شترمرغ, شترمرغ, پرورش شترمرغ, آموزش شترمرغ, آموزش پرورش شترمرغ, طرح توجیهی شترمرغ, نژادهای شترمرغ, جفت یابی شترمرغ,تخمگذاری شترمرغ, جوجه کشی شترمرغ, پرورش جوجه شترمرغ, بیماریهای شترمرغ

مجموعه آموزشی پرورش شترمرغ

مجموعه آموزشی پرورش شترمرغکاملا به زبان فارسی1 عدد دی وی دی ( اورجینال )قابل اجرا در کامپیوتر و لپ تاپدارای گارانتی تعویض در صورت وجود هر نوع خرابی… برای توضیحات بیشتر در مورد این محصول کلیک کنید
آموزش جامع مرغداری و مرغ گوشتی اورجینال

آموزش جامع مرغداری و مرغ گوشتی

آموزش جامع مرغداری و مرغ گوشتی اورجینال شامل 5 عدد سی دی آموزشی فارسی مجموعه زیر حاوی:اصول پرورش مرغ گوشتینیاز جوجه به نوراصول قرنطینه بهداشتیاثر… برای توضیحات بیشتر در مورد این محصول کلیک کنید
فیلم آموزشی مديريت گاوداری صنعتی, گاوداری صنعتی, مديريت گاوداری صنعتی, پرورش گاو شیری, اصلاح نژاد دام, تغذیه دام, بهداشت سم و سم چینی, تلقیح مصنوعی

فیلم آموزشی مديريت گاوداری صنعتی

فیلم های آموزشی مديريت گاوداری صنعتی شامل 2 عدد سی دی کاملا به زبان فارسی قابل پخش در ویدئو سی دی، کامپیوتر و لپ تاپ دارای گارانتی تعویض در صورت وجود… برای توضیحات بیشتر در مورد این محصول کلیک کنید
بوقلمون, پرورش بوقلمون, فیلم پرورش بوقلمون گوشتی, گوشت بوقلمون, جوجه ريزي بوقلمون, تغذیه بوقلمون, نگهداري بوقلمون, مدیریت بوقلمون

فیلم پرورش بوقلمون گوشتی

فیلم پرورش بوقلمون گوشتیکاملا به زبان فارسی1 عدد دی وی دی ( اورجینال )قابل پخش در کامپیوتر، لپ تاپ، دی وی دی پلیردارای گارانتی تعویض در صورت وجود هر… برای توضیحات بیشتر در مورد این محصول کلیک کنید
پرورش گوسفند, بیماری های گوسفند, تاسیسات و جایگاه پرورش گوسفند, تولید پشم, تولید شیر, زایمان, تغذیه, جیره نویسی, گوسفند نژاد بلوچی, گوسفند نژاد فراهانی, گوسفند پشمی, پرواربندی گوسفند, نرم افزار آموزشی پرورش گوسفند

نرم افزار آموزشی پرورش گوسفند

نرم افزار آموزشی پرورش گوسفند1عدد سی دیکاملا به زبان فارسیبدون نیاز به نصب ( اجرا بصورت آتوران)قابل اجرا در کامپیوتر و لپ تاپ دارای گارانتی تعویض در… برای توضیحات بیشتر در مورد این محصول کلیک کنید
نرم افزار آموزش پرورش زنبور عسل, آموزش پرورش زنبور عسل, پرورش زنبور عسل, نژادهای مختلف زنبور عسل, ساخت کندو, تغذیه زنبور عسل, مدیریت پرورش زنبور عسل, بیماریهای زنبور عسل, آفات زنبور عسل, تولید ملکه, پرورش ملکه, فرآورده های زنبور عسل, تولید عسلک, زهر زنبور عسل, ژله رویان, بره موم, موم زنبور عسل, گرده گل, گرده افشانی

نرم افزار آموزش پرورش زنبور عسل

نرم افزار آموزش پرورش زنبور عسل 1عدد سی دیکاملا به زبان فارسیبدون نیاز به نصب ( اجرا بصورت آتوران)قابل اجرا در کامپیوتر و لپ تاپدارای گارانتی تعویض… برای توضیحات بیشتر در مورد این محصول کلیک کنید
پرورش بلدرچین

پرورش بلدرچین

پرورش بلدرچینفیلم آموزشی پرورش بلدرچین شامل تاریخچه و اقتصاد بلدرچین،نژادهای بلدرچین،خصوصیات بلدرچین،پرورش و نیازهای بلدرچین،وسایل مورد نیاز برای… برای توضیحات بیشتر در مورد این محصول کلیک کنید
فیلم آموزشی پرورش کبک و قرقاول

فیلم آموزشی پرورش کبک و قرقاول

فیلم آموزشی پرورش کبک و قرقاولفیلم آموزشی پرورش کبک و قرقاولحاوی :تاریخچه پرورش کبک و قرقاول - مزایای پرورش - اصول مقدماتی پرورش کبک و قرقاول و ...… برای توضیحات بیشتر در مورد این محصول کلیک کنید

توليد و فروش انواع نشا گياهان دارویی توسط شرکت زرین گیاه، توانایی تولید نشاء انواع گیاهان دارویی را داریم.

تولید طبق نیاز و سلیقه شما. بصورت ریشه لخت، کیسه ای، گلدانی و ...

تماس با بخش فروش شرکت زرین گیاه 09147297295 ( تهیه نشاء و قلمه )

آویشن باغی اسطوخودوس بادرنجبویه به لیمو فیسالیس مریم گلی دارویی سنبل الطیب اروپایی گاوزبان ایرانی
آویشن باغی
اسطوخودوس بادرنجبویه به لیمو
فیسالیس
مریم گلی سنبل الطیب
گاوزبان ایرانی
تماس با بخش فروش شرکت زرین گیاه برای تهیه نشاء و قلمه
09147297295
برای دیدن همه محصولات شرکت زرین گیاه بر روی دکمه زیر کلیک کنید
برای دیدن همه محصولات شرکت زرین گیاه بر روی دکمه زیر کلیک کنید
برای عضویت در کانال تلگرام شرکت زرین گیاه بر روی دکمه زیر کلیک کنید
برای عضویت در کانال تلگرام شرکت زرین گیاه کلیک کنید
برای دیدن فیلم ها و کلیپ های شرکت زرین گیاه بر روی دکمه زیر کلیک کنید
کلیپ های شرکت زرین گیاه

شمعدانی معطر

تماس با بخش فروش شرکت زرین گیاه برای تهیه نشاء و قلمه و انوع گیاه دارویی بصورت ریشه لخت، کیسه ای و گلدانی
09147297295
برای دیدن همه محصولات شرکت زرین گیاه بر روی دکمه زیر کلیک کنید
برای دیدن همه محصولات شرکت زرین گیاه بر روی دکمه زیر کلیک کنید
برای عضویت در کانال تلگرام شرکت زرین گیاه بر روی دکمه زیر کلیک کنید

برای عضویت در کانال تلگرام شرکت زرین گیاه کلیک کنید

برای دیدن فیلم ها و کلیپ های شرکت زرین گیاه بر روی دکمه زیر کلیک کنید

کلیپ های شرکت زرین گیاه

توليد و فروش انواع نشا گياهان دارویی توسط شرکت زرین گیاه، توانایی تولید نشاء انواع گیاهان دارویی را داریم، طبق نیاز و سلیقه شما. بصورت ریشه لخت، کیسه ای، گلدانی و ...

پرفروش ترین نشاء گیاهان دارویی. برای خرید یا آشنایی با هر کدام بر روی آن کلیک کنید یا

با شرکت زرین گیاه تماس بگیرید 09147297295 ( تهیه نشاء و قلمه )

آویشن باغی, نشا, نشاء, فروش نشا, تولید نشا گیاهان دارویی, خرید نشا, نشا گیاهان دارویی, فروش نشا گیاهان دارویی, ارسال نشا گیاهان دارویی به سراسر ایران
آویشن باغی
اسطوخودوس, نشا, نشاء, فروش نشا, تولید نشا گیاهان دارویی, خرید نشا, نشا گیاهان دارویی, فروش نشا گیاهان دارویی, ارسال نشا گیاهان دارویی به سراسر ایران
اسطوخودوس
بادرنجبویه, نشا, نشاء, فروش نشا, تولید نشا گیاهان دارویی, خرید نشا, نشا گیاهان دارویی, فروش نشا گیاهان دارویی, ارسال نشا گیاهان دارویی به سراسر ایران
بادرنجبویه
به لیمو, نشا, نشاء, فروش نشا, تولید نشا گیاهان دارویی, خرید نشا, نشا گیاهان دارویی, فروش نشا گیاهان دارویی, ارسال نشا گیاهان دارویی به سراسر ایران
به لیمو
فیسالیس, نشا, نشاء, فروش نشا, تولید نشا گیاهان دارویی, خرید نشا, نشا گیاهان دارویی, فروش نشا گیاهان دارویی, ارسال نشا گیاهان دارویی به سراسر ایران
فیسالیس
مریم گلی دارویی, نشا, نشاء, فروش نشا, تولید نشا گیاهان دارویی, خرید نشا, نشا گیاهان دارویی, فروش نشا گیاهان دارویی, ارسال نشا گیاهان دارویی به سراسر ایران
مریم گلی دارویی
سنبل الطیب,نشا, نشاء, فروش نشا, تولید نشا گیاهان دارویی, خرید نشا, نشا گیاهان دارویی, فروش نشا گیاهان دارویی, ارسال نشا گیاهان دارویی به سراسر ایران
سنبل الطیب
گاوزبان ایرانی, نشا, نشاء, فروش نشا, تولید نشا گیاهان دارویی, خرید نشا, نشا گیاهان دارویی, فروش نشا گیاهان دارویی, ارسال نشا گیاهان دارویی به سراسر ایران
گاوزبان ایرانی
تماس با بخش فروش شرکت زرین گیاه برای تهیه نشاء و قلمه
09147297295
برای دیدن همه محصولات شرکت زرین گیاه بر روی دکمه زیر کلیک کنید
برای دیدن همه محصولات شرکت زرین گیاه بر روی دکمه زیر کلیک کنید
برای عضویت در کانال تلگرام شرکت زرین گیاه بر روی دکمه زیر کلیک کنید
برای عضویت در کانال تلگرام شرکت زرین گیاه کلیک کنید

شرکت تعاونی زرین گیاه ارومیه آماده دریافت سفارش شما جهت تولید نشا انواع گیاهان دارویی می باشد.

شرکت تعاونی زرین گیاه ارومیه بر پايه دانش فني روز و تجربه چندين ساله در عرصه تولید نشا گياهان دارويي توانسته است تا با توليد کيفي انواع نشا گیاهان دارویی گامي بزرگ در نهادينه کردن فرهنگ جايگزيني روش هاي کشت سنتي با کشاورزي مدرن روز جهان بردارد. لذا از متقاضیان عزیز تقاضا می گردد نسبت به دادن سفارش با شرکت تعاونی زرین گیاه ارومیه تماس گرفته و جهت هماهنگی بیشتر اعلام آمادگی فرمایند. شرکت تعاونی زرین گیاه ارومیه بعد از عقد قرارداد، در هر میزانی توانایی تولید نشاءهای گیاهان دارویی مانند نعناع فلفلی، مریم گلی دارویی، بادرنجبویه، آویشن باغی، سرخارگل، سنبل الطیب، خار مریم، زوفا، به لیمو و بسیاری از گیاهان دارویی دیگر را دارا می باشد.

برای ورود به سایت اینترنتی اختصاصی شرکت تعاونی زرین گیاه ارومیه بر روی همین متن کلیک کنید.

لطفاً برای اطلاع از قیمت به روز نشاء گیاهان دارویی با شرکت تعاونی زرین گیاه ارومیه تماس بگیرید.

لیست بعضی از نشاء های تولیدی شرکت زرین گیاه ( توانایی تولید نشاء انواع گیاهان دارویی را داریم )

ردیف

نوع نشاء تولیدی

روش تکثیر

نام انگلیسی

نام علمی

قیمت (تومان)

1

اسطوخودوس

بذر

Lavender

Lavandula officinalis

قیمتهای به روز و روزانه در خود سایت اینترنتی اختصاصی شرکت تعاونی زرین گیاه ارومیه وجود دارد. لطفاً برای ورود به سایت اینترنتی اختصاصی شرکت تعاونی زرین گیاه ارومیه بر روی همین متن کلیک کنید

2

گل راعی

بذر

St. John̕ s wort

Hypericum perforatum

3

بادرنجبویه

بذر

Balm

Melissa officinalis

4

زوفا

بذر

Hyssop

Hyssopus officinalis L.

5

شیشا

بذر

Tansy

Tanacetum vulgare L.

6

مریم گلی

بذر

sage

Salvia officinalis

7

آویشن باغی

بذر

Thyme

Thymus vulgaris

8

سرخارگل

بذر

Purple coneflowers

Echinanaceae purpurea

9

آرتیشو

بذر

Artickoke

Cynara scolymus

10

خار مریم

بذر

Holy thistle

Silybum marianum

11

سنبل الطیب

بذر

valerian

Valeriana officinalis

12

گاو زبان ایرانی

بذر

viper̕ s bugloss

Echium amoenum

13

به لیمو

قلمه

Lippia

Lippia citriodora

14

ریزوم نعناع فلفلی

ریزوم

Pepper mint

Menthea piperita

 

آماده دریافت سفارش شما جهت تولید نشاء انواع گیاهان دارویی هستیم.

برای ورود به سایت اینترنتی اختصاصی شرکت تعاونی زرین گیاه ارومیه بر روی همین متن کلیک کنید.

لطفاً برای اطلاع از قیمت به روز نشاء گیاهان دارویی با شرکت تعاونی زرین گیاه ارومیه تماس بگیرید.