تاريخچه استفاده از گياهان ادويه‌اي و معطر
تاريخچه استفاده از ادويه، چاشني و ساير مواد معطر، يکي از بخش‌هاي جالب در تاريخ جهان است. مصرف چاشني‌ها به‌ويژه نمک به زمان‌هاي بسيار قديم باز مي‌گردد. حفاري‌هاي باستان‌شناسي نشان مي‌دهد که انسان ما قبل تاريخ، برگ برخي از گياهان را براي افزايش طعم غذاي نيم‌پخته خود مورد استفاده قرار مي‌داده‌اند. مصرف و توليد ادويه‌ها در تمدن‌هاي باستاني چين، هند، بابل، مصر، يونان و روم نقش مهمي بازي کرده است. در تورات در خصوص ادويه‌ها اشاره‌هايي شده است. يونانيان و روميان باستان با ادويه‌ها آشنا بوده و پول زيادي بابت خريد آنها مي‌پرداخته‌اند. کشورگشايي اسکندر مقدوني علاقه غربي‌ها به ادويه‌ها را افزايش داد. در سال 410 پيش از ميلاد، آلريک پادشاه ويزگور هنگامي که شهر روم را محاصره کرده بود در خواست غنيمت جنگي کرد، رومي‌ها نيز به او معادل 1500 کيلوگرم فلفل هديه کردند.
ادويه‌ها يکي از بزرگ‌ترين عوامل پيشرفت بشر پس از ميلاد مسيح بوده و موجب تغييراتي شگرف در مسير تاريخ و جغرافيا و توسعه روابط بين‌الملل شده است. کشف سرزمين جديد آمريکا، کوتاه‌تر شدن راه‌هاي تجارتي و مستعمره شدن کشورهاي توليدکننده ادويه همگي حاصل علاقه به اين گياهان خوشبو و معطر بوده است. تجارت بين اروپا خاورميانه، هند و آسيا در سال‌هاي 600 -300 پس از ميلاد رونق گرفت و ميخک از جزاير فيليپين و مولاکان نزديک گينه‌جديد به چين آورده مي‌شد. بيشتر ادويه‌ها از مناطق گرمسيري آسيا سرچشمه گرفته‌اند و وسيله‌اي براي تجارت و مبادله بين شرق و غرب بوده است.
نخستين تجار ادويه، اعراب بودند که حدود 1000 سال به اين پيشه پر سود دست زدند. در دوران قرن‌هاي وسطي کاروان‌هاي آنها، ادويه‌ها را از جنوب هند به مصر و از آتجا به بندر اسکندريه و سپس به‌وسيله تاجران ونيزي و ژنوي به اروپا منتقل مي‌شد. اين تجارت به‌طور انحصاري در دست اعراب و رقيب‌هاي ونيزي و ژنوي آنها بود و تا قرن‌ها ادامه داشت، تا سرانجام مارکوپولو (1421 ميلادي) آموخته‌هاي خود را بين مردم اروپا اشاعه داد و آنها را به سوي اين تجارت پر سود و عبور از جاده‌هاي قديمي مشتاق کرد. سپس بين اروپائيان براي تجارت ادويه رقابت شديد آغاز شد و کشتي‌هاي تجارتي براي چندين قرن جاي کاروان‌ها را گرفتند.
در قرن شانزدهم، پرتغالي‌ها کشتي‌هاي بزرگ پر از ادويه را از جزاير مولاکان به اروپا مي‌بردند و تا حدود 2 قرن برتري تجاري داشتند. اسپانيايي‌ها از اين موفقيت پرتغالي‌ها ناخرسند بودند و اين دليلي شد براي حمايت مالي آنها از سفر اکتشافي کريستف کلمب که مي‌باست از راه جزاير هند غربي (واقع بين آمريکاي شمالي و جنوبي) در جست و جوي طلا و ادويه باشد، کوشش وي به کشف جزاير هند غربي و قاره آمريکا انجامييد. اما، در اين سرزمين‌ها ادويه کمي وجود داشت، زيرا منشأ بيشتر ادويه‌ها، آسيا بود.
هلندي‌ها با فتح جزاير مولاکان و سوماترا در اواسط قرن هيجده، پرتغالي‌ها را شکست داده و کنترل همه جزايري را که امروزه اندونزي ناميده مي‌شود، به دست گرفتند. مدتي هلندي‌ها تجارت ادويه را دست داشتند و با سياست محافظه‌کارانه، مانند پيش‌بيني توسعه کشف اين گياهان را در سرزمين‌هاي خود، از بين بردن انبارهاي بزرگ ادويه و سرانجام ممنوعيت حمل و نقل بذرهاي اين گياهان، اوضاع را در کنترل خود داشتند. همان‌طورکه زمان پيش مي‌رفت مواد ادويه‌اي به فراواني يافت مي‌شد و در کشورهاي مبدأ و مقصد قيمت‌ها شکسته شد و افراد کم درآمد توانستند ادويه خريداري کنند و ديگر ادويه کالاي لوکس محسوب نمي‌شد.
بعدها انگليسي‌ها در تجارت ادويه با هلندي‌ها شريک شدند. فرانسوي‌ها نقش کمي در تجارت ادويه داشتند اما پي‌ير پوپر (1786-1719) با وجود رقابت و مراقبت‌هاي شديد هلندي‌ها، توانست ميخک، دارچين و جوز هندي را از مستعمره‌هاي هلندي‌ها به فرانسه ببرد و از آن زمان امکان تکثير اين گياهان در جزاير همسايه حتي تا نقاط دورتر چون گينه امکان‌پذير شد و اين اولين نفوذ به سياست‌هاي سخت و محکم هلندي‌ها بود.
در روزگاران گذشته، ادويه‌ها مصرف‌هاي گوناگوني داشتند، آنها نه فقط براي معطر کردن غذاها، بلکه مواد نگاه‌دارنده نيز مورد استفاده قرار مي‌گرفته‌اند. کيفيت معطر ادويه‌ها در از بين بردن بوي نامطبوع غذاها و بدن انسان مفيد بود و در ساخت نوشيدني‌ها، داروها و حتي در مبادلات تجاري (به‌جاي پول) به‌کار مي‌رفتند. پروتمند و فقير طالب ادويه‌ها بودند و به دليل تقاضاي زياد و دشواري تهيه آنها، کالايي ارزشمند محسوب مي‌شدند، که سرنوشت ملت‌هاي زيادي را طي چهار قرن (قرن‌هاي 17-13 ميلادي) رقم زدند. امروزه، روغن‌هاي معطر (اسانس‌ها) که از برخي ادويه‌ها استخراج مي‌شوند، براي ساخت لوازم بهداشتي و معطر استفاده بسياري دارند. ادويه‌ها همچنين با اسانس فرار، مزه تند و بدون مواد تلخ موجب تحريک بافت مخاطي معده، غدد بزاقي و ترشحي دهان و معده شده اشتها و ذائقه خوردن را افزايش مي‌دهند، به‌همين به آنها مکمل‌هاي غذايي يا طعم‌دهنده‌هاي خوراکي نيز گفته مي‌شود. هنوز هم، بيشتر ادويه‌ها از مناطق گرميسري، به‌ويژه اسيا، آفريقا، آمريکار مرکزي و جنوبي تأمين مي‌شوند و بخش کوچکي از آنها نيز از مناطق سردسير و معتدل جهاني قديم (آسيا) به‌دست مي‌آيند.
