فهرست مطلب

شرایط محیطی

در مرکبات رشد و نمو متشکل از مراحل پیچیده­ای است که بر حسب زمان و مکان توسط عوامل مختلف درونی و خارجی کنترل می­شود. عوامل درونی شامل ژنتیک رقم یا پایه و تعادل هورمونی گیاه است. عوامل خارجی از نوع آب و هوا، عوامل خاکی و عملیات باغبانی تشکیل شده است. مراحل مختلف رویشی درختان مرکبات نیز متاثر از این عوامل درونی و خارجی هستند. مهم­ترین مراحل رشدی گیاه شامل مرحله رشد رویشی، آغازش گل، تخصصی شدن و شکوفایی گل، میوه­نشینی، رشد و نمو میوه، بزرگ شدن میوه، بلوغ میوه و پیری، استحکام پوست و رنگ میوه است. به عنوان مثال شرایط محیطی ممکن است برخی از مراحل مربوط به تولید از آغازش گل تا نمو گل­ها را تحت تاثیر قرار داده و مانع روند طبیعی این مراحل شود. در این صورت وقوع پدیده‌هایی چون ریزش میوه­های در حال نمو، تسریع در باز شدن گل، افزایش نمو و حتی بلوغ میوه دور از انتظار نیست.

 

 

کشت و تولید تجاری مرکبات دنیا بین عرض­های جغرافیایی 40 درجه شمالی و جنوبی و در نواحی که درجه حرارت بالای 7- درجه سانتی­گراد باشد مشاهده می­شود. در این میان برخی عوامل محیطی نقشی محدود کننده در پرورش مرکبات داشته که روی توانایی کامل رشد و تولید درختان تأثیر می­گذارند. تأثیر این عوامل تا حدی است که اگر میزان محصول در هکتار در مناطق مساعد 100 تن در هکتار است در مناطق با شرایط محیطی نامناسب به کمتر از 15 تن در هکتار می­رسد.

 

در مناطق گرمسیری دنیا با توجه به ارتفاعات 500- 0، 1500- 500 و 2500- 1500 متر از سطح دریا، کیفیت میوه و تولید آن در مناطق پست تا کم ارتفاع به علت شدت حرارت و مجموعه واحد حرارتی سالیانه تا 5000 ساعت، نامطلوب است در حالیکه در مناطق با ارتفاع 1500- 500 متر با مجموعه حرارتی حدود 3500 ساعت بهترین محصول مرکبات تولید می­شود. شاخص مجموع حرارتی سالیانه نیز در گلدهی مرکبات اهمیت دارد. حداقل حرارت مورد نیاز برای شروع رشد مرکبات (صفر فیزیولوژیکی)، 5/12 درجه سانتی­گراد است و متوسط دمای مناسب جهت رشد مطلوب 5/18 درجه سانتی­گراد است. مرکبات به طور ماهیانه نیاز به 180 ساعت مجموعه حرارتی دارند (6 = 15/12- 5/18 و در نتیجه 180 = 30×6). با این احتساب طبیعی است که ارتفاعات مناطق گرمسیر که دارای مجموعه حرارتی حدود 1000 ساعت هستند، کفایت نیاز حرارتی مرکبات را نخواهند کرد.

 

مناطق نیمه‌گرمسیری در بین عروض جغرافیایی 5/23 تا 40 درجه شمالی و جنوبی قرار داشته و بیشترین سطح زیر کشت مرکبات به این مناطق اختصاص دارد. مجموعه حرارتی این دامنه جغرافیایی از 1600 در اسپانیا تا 3900 ساعت در کالیفرنیا و تکزاس متغیر است. در بعضی از این مناطق و در برخی سال­ها، مرکبات با دماهای صفر تا 7- و گاهی 10- درجه سانتی­گراد مواجه هستند که به علت صدمات سرمازدگی، این پدیده عاملی محدود کننده در پرورش مرکبات محسوب می­شود. در مناطق نیمه‌گرمسیری، آب و هوای مرطوب و نیمه‌خشک و خشک وجود دارد. در مناطق با رطوبت بالا همراه با بارندگی مانند برزیل و فلوریدا، نوسانات حرارتی کمتر از دو منطقه دیگر بوده و به همین دلیل مرکبات مطلوبی در این مناطق تولید می­شود.

 

الف) حرارت

حرارت و آب به طور چشمگیری در تنظیم زمان و دوره گلدهی درختان مرکبات تأثیر دارند. بنابراین شدت گلدهی و دوره آن برحسب مناطق آب و هوایی مختلف متغیر است. دوره جوانی درختان مرکبات در مناطق با رطوبت و حرارت بالا و هم­چنین داشتن مجموعه حرارتی نسبتاً زیاد مانند مناطق پست گرمسیری، بسیار کوتاه‌تر از مناطق نیمه‌گرمسیری خشک با آبیاری متوسط است. از طرف دیگر رشد و نمو دانهال­های پیوندی نیز در مجموعه حرارت پائین­تری قرار می­گیرند. تحت شرایط متوسط حرارت بالا، مرکبات زودتر بالغ شده، اندازه میوه بزرگ شده و میزان اسیدیته آبمیوه در سطح پایین باقی می­ماند. نوسانات دمایی شب و روز باعث رنگ‌گیری بهتر میوه و تجمع قند می­شود. بهترین میوه مرکبات در مناطق نیمه‌خشک نواحی نیمه­گرمسیری که کمتر از 500 میلی­متر بارندگی داشته و یا تحت شرایط آبیاری هستند بدست می­آید.

 

فرآیند ساخت مواد قندی تحت تأثیر افزایش حرارت قرار می­گیرد. به‌ویژه آنکه درجه حرارت برگ­ها همواره
10-7 درجه سانتی­گراد بالاتر از درجه حرارت محیط است. به نظر می­رسد حرارت متوسط برای فعالیت­های فتوسنتزی در مناطق مرطوب بین 28 تا 30 درجه سانتی گراد و در مناطق خشک 22- 15 درجه باشد. آبیاری روی درختی (Over-Tree Irrigation) می­تواندروی کاهش حرارت و استرس ناشی از آن تاثیر داشته باشد. در طول آزمایشی با همین مضمون، محتوای کلروفیلی برگ، پتانسیل برگ، فتوسنتز خالص و دمای برگ اندازه‌گیری شد. درجه حرارت و رطوبت نسبی هوا تحت تاثیر آبیاری بالادرختی (به دلیل ایجاد تغییر در میکروکلیمای اطراف تاج درخت) قرار گرفت. نتایج حاکی از افزایش فعالیت فتوسنتزی درختان در این شرایط (کاهش دما و افزایش رطوبت) بود.

 

به دلیل تأثیر حرارت در رشد شاخه­ها، وضعیت رویشی سالیانه شاخه­ها در مناطق نیمه‌گرمسیری  تابع یک چرخه دو مرحله­ای بوده در صورتی که در مناطق گرمسیری این رشد در طول سال به طور مستمر ادامه دارد. به علاوه حرارت در رشد ریشه و جذب آب و مواد غذایی نقش مؤثری دارد. چنانچه رشد ریشه در حرارت­های
30- 10 درجه سانتی­گراد انجام شود فعالیت­های جذب نیز به طور طبیعی ادامه می­یابد. در برخی مناطق نیمه‌گرمسیری زردی برگ­ها در زمستان مشاهده می­شود. این پدیده به علت کاهش درجه حرارت خاک و توقف جذب آب و مواد غذایی است. دماهای بین 9 تا 38 درجه سانتی­گراد، نقش مؤثری در جوانه­زنی بذور مرکبات دارد. بذور پونسیروس به دلیل داشتن منشأ نیمه‌گرمسیری قادرند در دمای 9 درجه سانتی­گراد جوانه‌زنی را آغاز کنند در حالیکه بذور رافلمون با منشأ گرمسیری در دمای 15 درجه سانتی­گراد شروع به جوانه­زنی می‌نمایند. دردمای 20- 15 درجه سانتی­گراد به طور متوسط حدود 80 روز برای جوانه زنی زمان نیاز است، در صورتیکه در دماهای بین 35- 30 درجه سانتی­گراد فقط 30- 14 روز کفایت می­کند.

 

عوامل محیطی در تنظیم شکل گل­ها، توزیع آنها روی درخت و درصد تشکیل میوه تأثیرگذار است. با توقف رشد در ایام استراحت زمستانه در مناطق نیمه‌گرمسیری تشکیل جوانه گل صورت می­گیرد. در مناطق گرمسیری این استراحت در یک دوره زمانی خاص مثل وجود خشکی است. در این صورت جوانه رویشی این توانایی را پیدا می­کند که به جوانه گل تبدیل شود. سرما و تنش کم آبی برای تشکیل جوانه گل ضروری است منتها سرما در مناطق نیمه گرمسیری و تنش آبی در مناطق گرمسیری نقش لازم را ایفا می­نماید. برای گلدهی عواملی فیزیولوژیک مثل کربوهیدرات­ها، هورمون­ها (بویژه جیبرلین)، درجه حرارت، ارتباط آب و مواد غذایی دخالت مستقیم دارد. در نواحی مدیترانه­ای، درجه حرارت بالای تابستان در طول میوه نشینی روی فیزیولوژی گیاه تاثیر گذاشته و عملکرد کمی و کیفی کاهش می­یابد.

 

دماهای بالا در وضعیت نمو و ریزش میوه به طور مستقیم دخالت دارد. مثلاً ریزش میوه بین ماه­های خرداد تا تیرماه به علت رقابت میوه در جذب کربوهیدرات، آب، تنظیم کننده­های رشد و سایر مواد متابولیکی است. وجود حرارت­های بین 40- 35 درجه سانتی­گراد در این شرایط رقابتی، باعث تسریع در ریزش می­شود. در تحقیقی اثر عوامل اقلیمی روی رشد میوه نارنگی ساتسوما مورد مطالعه قرار گرفت. نتایج نشان داد که با افزایش تعداد ساعات آفتابی و دمای تجمعی در این مرحله رشدی، درختان زودتر تولید گل نموده و در مقابل رشد قطری میوه و نسبت میوه به برگ نیز افزایش می­یابد.

 

در مراحل نمو و رسیدن میوه، مرکبات بیشتر دوستدار هوای گرم و مرطوب (نظیر نواحی شمال، فارس و میناب) هستند. گونه­هایی چون لیموها، کامکوات­ها، بعضی پرتقال­ها، گریپ فروت و لایم در صورت نبود یخبندان در مناطق خنک قابلیت رشد دارند. به دلیل تاثیر بالای حرارت در کیفیت میوه، معمولاً در بررسی اثر حرارت، از مدل­های درجه-روز جهت مقایسه درجه حرارت نواحی استفاده می­شود. در این حالت میزان اسید کل می­تواند بهترین شاخص جهت تعیین بلوغ میوه باشد .

 

در صورت وجود پوشش گیاهی در سطح خاک، رطوبت خاک حفظ شده و به کاهش دمای خاک کمک می­کند. این حالت باعث می­شود که ریشه­ها در روزهای گرم تابستان نیز به فعالیت خود ادامه دهند. در تحقیقی دمای خاک در سه عمق 5، 10 و 20 سانتی­متری و در گرمترین روز­های سال اندازه­گیری و مورد مقایسه قرار گرفت. نتایج نشان داد که در 10 سانتی­متر بالای خاک (دارای پوشش گیاهی)، دمای خاک 4/2 درجه سانتی­گراد پایین‌تر از بخش­های فاقد پوشش گیاهی بود. این اختلاف دمایی در دمای عمق 20-10 سانتی­متری خاک 2/1 درجه سانتی­گراد بود.

 

ب) میکروکلیمای مرکبات

عملکرد باغ معمولاً بوسیله عواملی چون میزان نفوذ نور، میزان تثبیت دی­اکسید کربن، میزان جذب آب و عناصر و اینکه اندام­های مختلف گیاه دارای ظرفیت جذب آب، مواد غذایی و غذاسازی متفاوتی هستند مورد محدودیت واقع می­شوند. از طرفی این عوامل تحت تاثیر نوع کلیمای پرورش مرکبات است. در آزمایشی درختان در معرض دو غلظت 300 و 700 پی­پی­ام به مدت دو سال قرار گرفتند. نتایج نشان داد که با ایجاد شرایطی چون افزایش غلظت دی اکسیدکربن محیط، میزان تثبیت آن توسط بخش هوایی گیاه به سه برابر افزایش می­یابد.

 

برخی ارقام مرکبات علاوه بر قابلیت رشد در مناطق گرم، در هوای خنک هم رشد می­کنند در حالیکه بعضی ارقام به گرمای بیشتری احتیاج دارند. چنانچه شرایط محیطی منطقه برای پرورش برخی گونه­ها و ارقام مرکبات مطلوب نباشد امکان تأمین و فراهم کردن میکروکلیمای مناسب وجود دارد. این میکروکلیماها به مفهوم انتخاب نقاط گرمتر، پیدا کردن مکان­های خنک و یا مرطوب است. چنانچه محلی از وزش باد محفوظ باشد یا نور و گرمای کافی در آن منطقه وجود داشته باشد، می­توان ادعا نمود که میکروکلیمای مناسب مرکبات فراهم است. هر عاملی که باعث کاهش شدت تابش نور شود رشد درخت را نیز به همان نسبت محدود نموده و در نهایت تولید میوه کاهش می­یابد. در نقاط گرم می­توان گریپ­فروت و یا بعضی ارقام که به گرمای بیشتری نیاز دارند کشت نمود.


 

ج) نور

درختان مرکبات به نور حساس هستند. درختانی که تحت شرایط شدت نوری بالا رشد می­کنند تولید شاخساره کمرنگ می­کنند در حالیکه درختان رشد یافته تحت شرایط سایه دارای برگ­های سبز تیره هستند. شرایط نیمه‌سایه تولید میوه­های با کیفیت بالا نموده ولی در مقابل سایه­دهی کامل تولید میوه با کیفیت پایین می­نماید.

 

د)باد

بادهای سرد رشد مرکبات را متوقف می­سازد. بادهای شدید موجب خسارت­های فیزیکی به درخت شده و منجر به شکستن شاخه­ها، پاره شدن برگ­ها، صدمه به قسمت­های انتهایی شاخه­ها و آسیب جدی به پوست میوه­ها می­شود. بادهای سرد در گلدهی و تشکیل میوه اثر می­گذارد اما بادهای گرم به‌ویژه همراه با رطوبت پایین خاک، موجب ریزش میوه­های نارس می­شود. هوای گرم و مرطوب مساعد توسعه بسیاری از بیماری­های قارچی است. بعلاوه اسپور قارچ­ها بوسیله بادهای گرم و شدید پراکنده شده و در نقاط مناسب شروع به آلودگی گسترده­ای می­نمایند.

 

ه) سرما

مفهوم فیزیولوژی سازگاری به سرما در مرکبات به عنوان یک مهم، در حد و اندازه سایر گیاهان مورد بررسی قرار گرفته است و اطلاعات در این زمینه محدود بوده و هنوز نتایجی که بدینوسیله بتوان تحمل به سرمای مرکبات را افزایش داد حاصل نشده است. لیکن به طورکلی پذیرفته شده که مراحل سازگاری به سرما بستگی زیادی به حرارت دارد. زمانیکه که گونه­های مرکبات در معرض دوره­های معینی از درجه­حرارت­های پایین و بدون یخ­زدگی (سازگاری سرد) قرار گیرند، سطح تحمل درخت نیز به نوسانات سرما افزایش می­یابد.

 

درختان مرکبات مقاوم به یخبندان نیستند و بعضی از گونه­ها و ارقام نسبت به برخی دیگر نسبت به یخبندان حساس­تر هستند. مسأله یخبندان هر چند سال یکبار در بسیاری از کشورهای مرکبات­خیز به باغ­های مرکبات آسیب وارد می­کند. به همین جهت یخبندان برای مرکبات یکی از بزرگترین مسائل محیطی است که موجب خسارت­های سنگین به تولیدکنندگان مرکبات می­شود. در ایران مشابه سایر کشورهای مرکبات خیز دیگر، در دو دهه گذشته با فواصل هر 5-4 سال باغ­های شمال و جنوب دچار صدمات سرمازدگی شده­اند. چنانچه 2-1 درجه سانتی­گراد بر مقاومت درختان مرکبات در برابر سرما افزوده شود آسیب اقتصادی یخبندان 20- 10 درصد کاهش خواهد یافت.

 

بافت­ها و اندام­های مختلف مرکبات در مواجه با یخبندان مقاومت یا حساسیت یکسانی نشان نمی­دهند. در شرایط کنترل شده، گل­ها حساس­ترین عضو محسوب شده و بافت­های چوبی مقاوم­ترین اندام­ها به یخبندان هستند. در بین مرکبات نارنگی­ها جزو مقاوم­ترین ارقام تجارتی مقاوم به سرما هستند. پرتقال، گریپ فروت، لیموها و لایم­ها به ترتیب در رده­های بعدی قرار دارند.

 

در طول دوره سرما، تغییرات عمده فیزیولوژیکی، بیوشیمیایی و متابولیکی چون بیان ژن و ساخت نسخه­های جدید پلی­پپتیدی رخ می­دهد. رابطه ویژه­ای میان پروتئین­های تحریک شده توسط سرما با میزان بقای گیاهان سرما دیده وجود دارد. این موضوع کمک می­کند تا بتوان با حداکثر نمودن بیان قابلیت­های ارثی و ژنتیکی، میزان تحمل به سرما را افزایش داد. شواهد بسیاری وجود دارد که نوعی عادت پذیری فتوسنتزی در دماهای پایین وجود دارد و این موضوع در ارتباط با افزایش در میزان آنزیم روبیسکو (ریبولوز 1، 5- فسفات کربوکسیلاز اکسیژناز) است. در مرکبات شواهدی است که نشان­دهنده تفاوت­های کمی و کیفی پروتئین­ها در ژنوتیپ­های مختلف در پاسخ به درجه­حرارت­های سرما است. به طورکلی در طول دوره­های سرما تغییراتی در فعالیت آنزیم فتوسنتزی روبیسکو و PEPcase رخ می­دهد. این نتایج نشان از نوعی تغییر شکل احتمالی پروتئین­ها در مرکبات، تحت شرایط دمای سرد می­دهد. تغییر در فعالیت آنزیم به دلیل تغییر در بیان فعالیت آنزیم یا در مقادیر پروتئین است.

 

علائم سرمازدگی و یا یخبندان به اشکال مختلف با توجه به نوع مرحله رشدی در گیاه مشاهده می­شود. در مراحل اولیه، برگ­ها متمایل به قهوه­ای تا تیره همراه با لهیدگی هستند. در ادامه، برگ­ها یا شاخه­ها بی­رنگ شده و در نهایت مرگ سرشاخه­ها و خشکیدگی آنها رخ می­دهد. افزایش گل­های نر و یا تأخیر در مراحل نمو گل نیز در اثر سرمازدگی ایجاد می­شود. عوامل متعددی در ایجاد مقاومت به یخبندان در گیاه تأثیر دارد که برخی از آن­ها ژنتیکی و بعضی جنبه فیزیولوژیک دارد.

 

قندها می­توانند نقش محافظ پروتئین­ها و غشاها را در شرایط سرمای سخت ایفا نمایند. هر چند که حتی در مقادیر بالا نیز به تنهایی نمی­تواند اثر سرمای سخت را کاهش دهد. تجمع قند در پوست گریپ­فروت­های فلوریدا نشان­دهنده نوعی واکنش مقاومت به سرمازدگی است. در این حالت نوعی افزایش در ترکیب پرولین و سکوآلن اپیدرمی رخ می­دهد. مکانیزم طبیعی ایجاد مقاومت به سرمازدگی در گریپ­فروت در طول ماه­های زمستان زمانیکه میانگین درجه­حرارت در سطح باغ به زیر 10 درجه سانتی­گراد می­رسد شروع می­شود. افزایش در کاهش قندهای مشاهده شده در سلول­های فلاودو به طور خطی با کاهش در میزان ساکارز منطبق است. در بهار نوعی برگشت به ظرفیت مقاومت به سرمازدگی به دلیل افزایش در محتویات ساکارز ایجاد می­شود که جایگزین کاهش قندها می­شود. بررسی نوسانات محتویات ساکارز/کاهش قند در سلول­های فلاودو، نشان از تغییر در فعالیت اسید محلول اینورتاز داد. اینورتاز در طول زمستان افزایش یافته اما با شروع بهار کاهش یافته و ناپدید می­شود.

 

در بین پایه­های مرکبات، رافلمون حساس­ترین پایه در برابر سرما است. پرتقال، مقاومت متوسطی دارد، درحالیکه پایه­های نارنج و پونسیروس مقاومت زیادی در برابر سرما از خود نشان می­دهند. پایه­های پونسیروس و نارنگی در فصل سرد سال دارای یک مرحله خواب یا رکود هستند که این عکس­العمل، مقاومت به سرمای آنها را افزایش داده و کمتر در مواجه با سرما آسیب می­بینند. با توجه به احتمال وقوع سرمازدگی در ایران، استفاده از پایه پونسیروس و یا دورگ­های پونسیروس جهت پایه در مناطقی که خطر سرما جدی­تر است توصیه می­شود. استفاده از ارقام زودرس گونه­های پرتقال و نارنگی به ویژه در شمال ایران توصیه می­شود. در این حالت گیاه فرصت کافی داشته تا مکانیسم­های فیزیولوژیکی مقاومت به سرمای خود را در برابر سرما افزایش دهد.

 

و) زهکشی

درختان مرکبات به رطوبت کافی خاک در سراسر سال احتیاج دارند. در صورت بروز خشکی در زمستان یا تابستان و خشک شدن خاک،  ریشه­های درختان در جستجوی آب به قسمت­های پائین­تر خاک رشد می­کنند. این ریشه­ها از مجاری باریک خاک (معمولاً مسیر آب اضافی یا فاضلاب) به قسمت­های پایین خاک هدایت می‌شوند. در بعضی از مناطق سطح آب زیرزمینی به سطح خاک نزدیک بوده و یا اینکه به دلیل وجود لایه­های سختی از خاک، آب روی این لایه تجمع می­کند. تماس ریشه با این منطقه موجب فساد و یا توقف فعالیت­های آن می­شود. بنابراین زهکشی این زمین­ها ضروری بوده تا از قرارگیری و تماس با چنین آب­هایی جلوگیری به عمل آید. وجود زهکش ضعیف در خاک­های شور، تجمع بر در محلول خاک را افزایش می­دهد.

عوامل اصلی ضعف در زهکشی خاک، بالا بودن سفره آب زیرزمینی، فشردگی خاک، محتوای بالای رس خاک یا تغییر شدید در بافت خاک (وجود یک لایه شنی لومی در زیر یک لایه لوم­رسی یا وجود یک لایه سخت) است. هر خاکی که دارای چنین مشخصه­هایی باشد مناسب احداث باغ مرکبات نیست، مگر اینکه به میزان زیادی اصلاح شود. یکی از روش­های گسترش زهکشی خاک، کشت درختان در امتداد خط­الراس است. روش­های دیگر حفر کانال زهکش یا نصب لوله­ها یا سفال­های زهکشی است که باعث خروج آب اضافی از خاک باغ می­شوند. به طور کلی سطح سفره آب زیرزمینی نباید کمتر از یک متر از سطح خاک باشد.

 

سطح آب زیرزمینی در مناطق مرکبات­خیز شمال ایران با توجه به فصل و وضعیت باغ نوسان زیادی دارد. بافت خاک در این باغ­ها بین لوم رسی تا لوم شنی متغیر است و لایه نازکی از موادآلی در لایه سطحی خاک وجود دارد. باغ­هایی که قبلاً به کشت برنج اختصاص داشته است یک لایۀ سخت در عمق کم خاک به تدریج تشکیل شده است. بدلیل وجود چنین لایه­ای، رشد عمودی ریشۀ درختان متوقف شده و ریشه­ها بصورت جانبی و سطحی (درعمق کمتر از 40 تا 50 سانتی­متر) گسترش می­یابند. در چنین شرایطی، وقوع بارندگی­های شدید به مدت چند روز، غرقاب شدن باغ و یا ماندابی در خاک را در پی دارد. این حالت منجر به کمبود اکسیژن در خاک، خفگی و پوسیدگی ریشه­ها می­شود. این در حالی است که بر اساس تحقیقات انجام شده چنانچه ریشه­های درختان مرکبات در فصل رشد به مدت چهار روز یا بیشتر در حالت غرقاب بمانند، آسیب جدی خواهند دید. این آسیب­ها به شکل زردی و پژمردگی برگ، ریزش میوه و برگ و سرخشکیدگی بروز خواهد کرد.

 

در نواحی مرکبات­خیز مرکزی و جنوب ایران، تبخیر از سطح خاک زیاد ولی در مقابل بارندگی کم است. معمولاً هدایت الکتریکی (EC) خاک و آب آبیاری بالاست. از این­رو برای خارج کردن املاح از خاک ناحیه ریشه، لازم است باغ بیش از حد نیاز آبیاری شود. در باغاتی که سطح سفره آب زیر زمینی بالا نیست، فقدان زهکشی مناسب، باعث بالا آمدن سطح آب و شورشدن تدریجی آّب و خاک می­شود. هم­چنین در باغاتی که سفره آب زیرزمینی در عمق کمی از منطقه ریشه قرار دارد، آب با صعود مویینه به سطح خاک آمده و از آنجا تبخیر می‌شود. با تبخیر آب از خاک، املاح آن در خاک باقی مانده و باعث شور شدن خاک می­شود. در باغاتی که هدایت الکتریکی عصاره اشباع خاک از حدود 5/1 دسی­زیمنس بر متر بیشتر شود عملکرد محصول مرکبات شروع به کاهش می­کند.

 


 

ز) سایه‌اندازی و رقابت

فاصله بین درختان بستگی به عواملی چون نوع رقم و گونه مرکبات، نوع پایه و شرایط آب و هوایی، مساحت باغ و نوع مدیریت عملیات باغی که باغدار اعمال می­کند دارد. مثلاً چنانچه تولیدکننده از ماشین­آلات در باغ استفاده می­کند باید فاصله مناسب بین ردیف­ها جهت رفت و آمد ادوات، در زمان بلوغ درختان پیش­بینی نماید. به طورکلی در احداث باغ سعی می­شود درختان کوچک و پاکوتاه با تراکم بالا و درختان بلند و پر رشد با فاصله بیشتری کشت شوند.

 

انبوه شدن تاج درخت و یا فاصله نزدیک درختان به هم، باعث کمبود نور، کاهش سطح برگ و چوبی شدن شاخه­ها، قرار گرفتن میوه­ها در قسمت­های انتهایی تاج، کاهش عملکرد، کوچکی میوه و کاهش کیفیت ظاهری میوه می­شود. نور به طور بدیهی روی جوانه­دهی، گلدهی، میوه­نشینی، کیفیت میوه، رنگ و عملکرد تاثیر دارد. در قسمت­های جانبی درخت جائیکه میزان تراکم نور در آن کمتر از 15 درصد است برگ و میوه به میزان کمتری تشکیل می­شود. سن و موقعیت جوانه­ها در روی تاج درخت، میزان واکنش آنها را به جوانه­دهی و گلدهی تحت تاثیر قرار می­دهد.

 

سایه‌اندازی سایر درختان بر روی سلامت و تولید محصول درختان مرکبات تأثیر می­گذارد. در زمانی که درختان مرکبات کشت می­شوند باید دقت نمود تا نور فراوان، امکان تنفس و فضای کافی برای درختان فراهم شود. از کشت گیاه و یا سایر درختان میوه در بین ردیف­ها و یا زیر درختان باید خودداری نمود. در صورتی که در کشت درختان زینتی و بادشکن فاصله مناسب از درختان باغ رعایت نشود در آینده محدودیت­های متعددی را در پی خواهد داشت. به عنوان نمونه با کشت درختان اکالیپتوس، ریشه آنها گاهی 60- 50 متر از هر سمت رشد نموده که هم مانع بزرگی برای توسعه ریشه مرکبات مجاور بوده و هم با جذب آب و موادغذایی اطراف، سهم کمتری از مواد غذایی به درختان مرکبات می­رسد. از طرف دیگر، درختان زینتی و بادشکن به دلیل داشتن ارتفاع زیاد و شاخه­های پراکنده، در سلامتی، توانایی رشد و فعالیت­های زایشی مرکبات کشت شده در اطراف تأثیر می­گذارد. نور و گرما دو عامل اساسی در موفقیت رشد و تولید محصول مطلوب است. میوه­هایی که در شرایط سایه رشد می­کنند از نظر اندازه کوچک بوده، رنگ­گیری نامناسب داشته و فاقد عطر است. معمولاً گسترش بیماری­های قارچی در مناطقی که تراکم درختان زیاد بوده و یا اینکه فاصله کافی بین درختان سایه­انداز و مرکبات رعایت نشده باشد زیاد است.  این عارضه در مناطق خنک و پرباران، خصوصاً در صورت وجود یک دوره کوتاه خشکی بعد از بارندگی و یا تحت شرایط مرطوب تابستان، به دلیل رکود و عدم جابجایی هوای بین درختان شدت می‌یابد.

 

ح) محل کاشت

آغاز مرحله کاشت درخت با جمع­آوری اطلاعات اساسی درباره موقعیت مکانی، نوع زمین، مشخصات خاک، آب و هوا، قابلیت دسترسی به آب آبیاری و حمل و نقل، نزدیکی به مراکز بسته­بندی یا فرآوری و هزینه­های خرید زمین و تجهیزات شروع می­شود. تعیین نوع فعالیت­های کشاورزی موجود در آن منطقه و قابلیت دسترسی به بازار بسیار مهم هستند. کسب اطلاعات در این زمینه قبل از هر گونه اقدام جهت احداث باغ ضروری است. در مناطق نیمه­گرمسیر که احتمال وقوع یخبندان وجود دارد، اطلاعات دمایی باید شامل یک دوره طولانی از سال‌های گذشته باشد.

 

ط)  اندازه درخت

اندازه مناسب درخت یعنی داشتن اندازه­ای با حداکثر عملکرد، مناسب جهت عملیات­هایی چون برداشت میوه توسط کارگر، تنک کردن، هرس کردن، کاربرد تیمار­های مختلف روی درخت، داشتن حداکثر کیفیت و کمیت میوه و در آخر نفوذپذیری مناسب به نور است. چگونگی رشد درختان مرکبات از نظر ارتفاع و پخش شدن شاخه­ها تابعی از ساختار ژنتیکی ارقام و گونه­ها است. از طرف دیگر اندازه درخت تحت تأثیر پایه نیز قرار دارد. برای نمونه، پرتقال روی پایه نارنج دارای اسکلت بزرگتری نسبت به حالت پیوند روی پایه پونسیروس خواهد بود. در شرایط مطلوب درختان پرتقال، لیمو و گریپ­فروت تا ارتفاع 6- 5 متر رشد می­کنند درحالیکه کامکوات‌ها ارتفاع بیش از 3-2 متر نخواهند داشت. حال چنان­چه این درختان در کنار دیوار و یا حصار توری    و ... کشت شوند، امکان رشد کافی و در نتیجه برداشت محصول مناسب را نباید انتظار داشت. انتخاب محل کاشت و یا زمین مناسب حائز اهمیت است. در بعضی مناطق ایران نظیر زمین­های شمال، وجود لایه سخت‌رسی و عمیق موجب می­شود، درختان کشت شده از سال­های چهارم یا پنجم که در واقع آغاز دوران باردهی اقتصادی آنها محسوب می­شود دچار انحطاط شدید در رشد و نمو گردند. در این درختان، عوارضی چون تولید برگ­های کوچک، زرد شدن برگ­ها، کاهش رشد طولی و توسعه شاخه­ها، کوچک ماندن میوه و ریزش آنها و بالاخره خالی شدن سرشاخه­ها از برگ و میوه بوجود خواهد آمد. عوارض اشاره شده در مواقعی که مرکبات در گلدان نگهداری می­شود، بیشتر رخ می­دهد. بنابراین برای پرورش مرکبات در گلدان توصیه می­شود به انتخاب ارقام مناسب و خیلی پاکوتاه نظیر کامکوات و کالاموندین مبادرت گردد.

 

نارنج سه برگ فلائینگ دراگون پاکوتاه­ترین و نیمه پاکوتاه­ترین پایه جهت مرکبات است که در کشور اسپانیا بدست آمده است ولی هنوز استفاده از آن گسترش نیافته و خیلی محدود است. تلاش­هایی جهت استفاده از مواد تنظیم­کننده رشد به منظور کاهش رشد رویشی و نوسانات میوه­دهی در شرایط رشد رویشی زیاد انجام شده است. بطور مثال جهت کنترل جوانه­های نرک روی تنه پایه­ها از 15/1 درصد اسید نفتالین استیک استفاده شده است.

 

ي) خاک مناسب

انتخاب مناسب­ترین خاک موجب فراهم کردن بهترین شرایط جذب آب، مواد غذایی و وضعیت فیزیکی مرکبات خواهد شد. امکان کاشت مرکبات در خاک­های شنی، شنی لومی و لوم (معمولاً دارای مواد آلی کافی بوده و امکان زهکشی را میسر می­سازد) وجود دارد. در این خاک­ها عمل تهویه به‌خوبی صورت می­گیرد. بعلاوه حاصلخیزی نسبتاً خوبی داشته و به ندرت از آب اشباع می­شوند. عمیق بودن خاک­های شنی باعث ایجاد شرایطی برای ریشه درخت می­شود که درخت قادر است سیستم ریشه خود را بیش از دو متر در خاک گسترده و پراکنده نماید. در خاک­های شنی لومی و لوم، حجم خاک نفوذپذیر که ریشه در آن گسترده می­شود کاسته می­شود. خاک­های لوم در معرض خطر اشباع آب و محدودیت تهویه قرار دارند. بنابراین نقش مدیریت آبیاری و برنامه زهکشی در این مواقع پررنگ­تر به نظر می­رسد. به طورکلی خاک­های سنگین و رسی برای مرکبات مناسب نبوده و سیستم ریشه در یک فضای بسیار محدود پراکنده می­شود. زهکشی در این خاک­ها بسیار ضعیف بوده و تهویه به خوبی صورت نگرفته در نتیجه خاک اشباع از آب باقی می­ماند. در چنین خاک­هایی باید حداقل حجمی معادل یک متر مکعب از خاک اصلاح شود و برای خروج آب­های اضافی از خاک نیز تدابیر لازم اندیشیده شود.

 

به طور کلی چهار روش اصلی جهت حفظ و بهبود ساختمان خاک پیشنهاد شده است. اول: از تراکم کشت در خاک بایستی کاست. دوم: نگهداری و افزایش مواد آلی خاک  سوم: افزودن مواد گچی و آهکی به خاک در صورت نیاز و در روش چهارم، بازسازی مکانیکی خاک است. موارد اول و دوم اصولاً جهت حفظ ساختمان خوب خاک به کار می­رود در حالیکه موارد سه و چهار به منظور بهبود خاک­های فقیر و ضعیف کاربرد دارند.

 

ك) pH خاک

pH خاک شاخص وضعیت خاک از نظر میزان اسیدی یا قلیایی بودن است. هر واحد pH که کم یا زیاد می­شود به معنی آن است که خاک معادل ده مرتبه اسیدی یا قلیایی می­شود. مثلاً مفهوم خاک با pH حدود یک این است که ده مرتبه از خاک با 2=pH اسیدی­تر است. مرکبات قادر به رشد در دامنه وسیعی از خاک­ها و اقلیم­ها هستند. مطلوبترین pH برای مرکبات بین 5/5 تا 5/7 است. مرکبات به pH بالا حساس بوده و به سرعت در ناحیه رشد ریشه­ها تجمع نمک رخ داده و باعث ایجاد خاک شور- قلیا می­شوند که مرکبات رشد خوبی در این نوع خاک­ها ندارند.

 

در pH های کمتر از پنج، مسمومیت آلومینیومی و منگنزی در ریشه مرکبات رخ می­دهد. هم­چنین در این شرایط کمبود عناصری چون کلسیم، منیزیم، فسفر (به سهولت توسط ذرات خاک تثبیت می­شود) و مولیبدون مشاهده می­شود. معمولاً باید سعی نمود از کاربرد زیاد کود سولفات آمونیوم در چنین مواقعی اجتناب نمود چون اسیدی شدن خاک را در پی دارد. در مقابل در خاک­های قلیایی کمبود عناصر ریز مغذی چون آهن، منگنز، مس و روی مشاهده می­شود. محلول­پاشی برگی این عناصر، می­تواند شدت این کمبود را کاهش دهد.

 

مصرف نمک خنثی یا سولفات کلسیم برای اصلاح ساختمان خاک­های سنگین مفید خواهد بود. خاک­های رسی در حالت مرطوب چسبندگی زیادی داشته در صورتی­که با خشک شدن بسیار سخت می­شوند. سولفات کلسیم به دو صورت کوتاه مدت و بلند مدت روی ساختمان خاک تاثیر می­گذارد. در کوتاه مدت، بعد از حل شدن در آب باران یا آبیاری، سبب کاهش آماس خاک­های رسی و پراکندگی ذرات آنها می­شود. با مصرف سولفات کلسیم در بلند مدت، یون سدیم موجود در ذرات رس این خاکها با کلسیم تعویض شده و ذرات چسبنده رس به صورت توده­های کوچک مجزا از یکدیگر درمی­آیند.

 

در خاک­هایی که ذرات خاک می­توانند از هم جدا شوند عناصر مضری مثل سدیم، بر و کلرید را به سمت بیرون می­فرستند. تشکیل عناصر سولفور و کلسیم برای رشد گیاه ضروری است. معمولاً یک کیلوگرم سولفات کلسیم در هر متر مربع، خاک را اصلاح می­کند. وجود سنگ آهک طبیعی در بعضی خاک­ها، اثراتی روی درختان مرکبات بر حسب میزان غلظت، ایجاد می­کند. این مسئله در برخی اراضی جنوبی و در pH های 9 و یا حتی 10 مشاهده می­شود. در بیشتر اراضی، آهک در قسمت عمیق­تر خاک قرار دارد. کمبود آهن عارضه ایست که در این قبیل خاک­ها همواره مشاهده می­شود. در خاک­های آهکی معمولاً کلروز (بویژه در برخی از پایه­ها چون نارنج سه­برگ) و زردی پیشرفته درختان نیز مشاهده می­شود.

 

بسیاری از باغ­های مرکبات شمال کشور خصوصاً در ناحیه تنکابن دارای خاک­های اسیدی هستند. این در حالی است که مرکبات به اسیدیته خاک حساس بوده و اسیدیته کمتر از 5 مضر است. در تحقیقی اثر آهک در بالابردن pH خاک جهت اصلاح و حاصلخیزی خاک و هم­چنین تاثیر آن روی ویژگی­های کمی و کیفی میوه درختان پرتقال خونی و نارنگی یونسی مورد بررسی قرار گرفت. نتایج حاصل نشان داد که آهک موجب افزایش pH هر دو خاک سطحی و عمقی شد. چنانچه pH خاک قبل از کاربرد آهک کمتر از 5/5 باشد می­توان مقدار 9-3 کیلوگرم آهک در سایه­انداز درخت و در خاک زیرین و سطحی بکار برد. قابل توجه اینکه همراه آهک بایستی از یک منبع حل پذیر منیزیم (سولفات منیزیم) نیز استفاده نمود. چون افزایش کلسیم در خاک در تقابل با عناصر پتاسیم و منیزیم بوده و جذب آنها را کاهش می­دهد.

 


 

ل) موادآلی

مواد هوموسی که دارای مقدار زیادی کربن آلی هستند در خاک­ها، آب و اقیانوس­ها یافت می­شوند. این مواد از تجزیه شیمیایی و بیولوژیکی بقایای جانوران و گیاهان زنده بوجود می­آیند و حدود 75 درصد موادآلی موجود در بیشتر خاک­های معدنی را تشکیل می­دهند. هوموس­ها نقش مستقیمی در ظرفیت تولیدی خاک بازی می‌کنند. این مواد به دو صورت مستقیم و غیر مستقیم رشد گیاه را تحت تاثیر قرار می­دهند. اثر فیزیکی آنها از طریق بهبود ساختمان خاک و افزایش قابلیت نگهداری آب در خاک است. اثر بیولوژی آنها در ارتباط با فعالیت میکروارگانیسم­های خاک است. ترکیبات هوموسی به منظور حفظ و جذب سطحی عناصر غیرآلی گیاه نیز بکار می­روند. از نظر تغذیه­ای این ترکیبات منابعی غنی از نیتروژن، فسفر و سولفور برای گیاهان و میکروارگانیسم­ها هستند. کلیه این اثرات باعث افزایش ظرفیت تولیدی خاک می­شود.

 

در خاک­های رسی همواره میزان مواد آلی ناچیز است. با مصرف گچ (سولفات کلسیم)، خاک سطحی تا حدودی اصلاح می­شود، اما با استفاده از موادآلی می­توان وضعیت خاک را بهبود بخشید. بهترین ماده آلی پایدار برای این خاک­ها، کود حیوانی همراه با کاه است. برحسب نوع خاک بین 35- 25 کیلوگرم در هر مترمربع خاک، کود حیوانی ضروری است. چند ماه قبل در محلی که برای غرس نهال مرکبات در نظر گرفته شده، مواد آلی با خاک گودال حفر شده (زراعی) مخلوط می­شود. افزایش موادآلی خاک به طور دائمی و در یک نوبت مقدور نبوده بلکه به تدریج مصرف خواهد شد تا همواره موادآلی خاک در حد متوسط باقی بماند. مصرف موادآلی به صورت کمپوست که نیاز به تجزیه ندارد را می­توان در همان ابتدای بهار هنگامی که خاک رویی آماده می­شود به خاک اضافه نمود. با افزودن گچ و موادآلی به خاک­های رسی می­توان به حد کافی خلل و فرج جهت تهویه فراهم نمود.

 

استفاده از کودسبز باعث افزایش مواد آلی خاک می­شود. معمولاً در اواخر تابستان و یا اوایل پاییز اقدام به کشت گیاهان خانواده لگوم­ها یا یولاف نموده و در بهار با شخم به خاک برگردانده می­شوند. حسن کود سبز این است که به سرعت تجزیه شده و در کوتاه مدت منتج به بهبود ساختمان خاک می­شود. از طرفی کشت زمستانه این گیاهان باعث حفاظت خاک از فرسایش آبی می­شود. در باغ­های مرکبات گاهی اقدام به کشت پوشش گیاهی بصورت دائم می­نمایند. این کار باعث حفاظت ساختمان خاک در مقابل صدمات ناشی از باد، باران و وسایل نقلیه می­شود. همچنین ریشه­های این گیاهان باعث ایجاد تخلل در خاک شده که به افزایش نفوذپذیری و زهکشی خاک کمک می­کند. 

 

در حین تجزیه کمپوست، گاز دی اکسید کربن آزاد شده و باعث اسیدی شدن آب و خاک می­شود که این خود نقش مهمی در حل نمودن عناصر (ریزمغذی­ها) در خاک داشته و آنها را قابل استفاده­ی گیاه می­نماید. بعلاوه موادآلی با افزایش دادن حرارت خاک، قابلیت جذب عناصر توسط ریشه­ها را بالا می­برد. در هنگام تجزیه موادآلی خاک توسط میکروارگانیسم­ها، نیتروژن و عناصر دیگر در خاک آزاد می­شوند که برای درخت سودمند خواهند بود.

 

کود حیوانی (مرغی) گران بوده و هزینه حمل و نقل و پخش آن بالاست. ولی از نظر میزان نیتروژن حدود 3-1 درصد وزن خشک آنرا تشکیل می­دهد. محتوای N، P2O5 و K2O به ترتیب 2، 3و 5/1 درصد بود. از نظر هزینه تقریباً معادل میزان کودی است که به صورت شیمیایی مصرف می­شود اما در مقابل نسبت به کودهای شیمیایی تاثیر مثبت زیادی روی خواص فیزیکی و شیمیایی خاک دارد.

 

م) رطوبت

پس از توقف آبیاری، قسمتی از آب که در خلل و فرج خاک، سطح موادآلی و ذرات خاک باقی مانده و توسط نیروی کشش زمین، از آنها جدا نمی­شود"ظرفیت نگهداری آب خاک" نامیده می­شود.  مقدار آب نگهداری شده در حد ظرفیت نگهداری آب خاک به جنس خاک بستگی داشته و خاک­های لومی شنی حدود سه برابر خاک­های شنی ظرفیت نگهداری آب دارند. در حالی­که این ظرفیت در خاک­های رسی حدود 8 مرتبه بیشتر از شنی است. سطح خاک که با جریان هوا، باد و تابش خورشید مواجه است باعث تبخیر آب از عمق 60 میلی متری می­شود. میزان تبخیر با مالچ­پاشی یا استفاده از مواد آلی تا حد زیادی کاهش یافته و رطوبت بخش سطحی خاک حفظ می­شود.

 

منابع آب در خاک به دو صورت وجود دارد: یکی به صورت منابع آب زیرزمینی که نسبتاً عمیق است و در مناطق خشک استخراج شده و به مصرف آبیاری می­رسند. دیگری منابع آب سطحی است که در روی یک لایه رسی غیرقابل نفوذ قرار دارد. خاک پایین این آب همواره اشباع است. مقادیری از آب درختان مرکبات هنگامی که سطح ایستابی آب زیرزمینی بالا و نزدیک زمین باشد در منطقه ریشه جمع شده و از حیث تهویه محدودیت ایجاد می­نماید.

 

 اگر آب جمع شده در ناحیه ریشه شور باشد خسارت وارده به ریشه­ها بیشترخواهد بود. مقاومت درختان مرکبات در برابر کلرورسدیم بسیار ناچیز است. تجمع نمک بین لایه­های خاک به شدت متاثر از نوع روش آبیاری است. مثلاً در آبیاری قطره­ای شوری در یک لایه خاک خیلی ناهمگون است و ریشه­ها نیز با سطوح مختلفی از شوری مواجه بوده بنابراین برآورد مشاهده­ای شوری در منطقه ریشه مشکل است. در این شرایط از روش تجزیه برگی به عنوان روشی جهت حصول وضعیت تغذیه­ای و تنش شوری استفاده می­شود.

 

وجود شرایط خشک در لایه­های سطحی خاک باغات مرکبات رایج است. حتی ممکن است آب کافی در اعماق جهت حفظ وضعیت آب گیاه وجود داشته باشد. بنابراین در اکثر اکوسیستم­ها، ریشه­های سطحی به طور منظم در معرض نوسانات رطوبتی و خشک شدن خاک قرار دارند در حالیکه ریشه­های عمیق­تر به طور دائم در خاک مرطوب قرار دارند. مرگ ریشه­های موئین اولین واکنش به کمبود آب است. واکنش­های ریشه گیاه به خشکی خاک متفاوت است. برخی ریشه­ها در خاک­های خشک پوست­اندازی نموده و در نهایت از بین می­روند و در مقابل برخی ریشه­ها در این خاک­ها مدت بیشتری زنده می­مانند. ریشه مرکبات بیشتر از 90 روز ممکن است به خشکی خاک سطحی مقاوم باشد. عادت ریشه­ها بستگی به نوع پایه و رقم متفاوت بوده و نیاز به بررسی بیشتری دارد. از طرفی شواهدی وجود دارد که که میزان فناپذیری ریشه پایه­های مرکبات در مواجهه با کاهش آب قابل دسترس، دارای تفاوت گسترده­ای است. مرگ ریشه به طور معنی­داری در پایه­های بالغ رشد یافته تحت شرایط مزرعه­ای رخ می­دهد ولی تعیین اینکه چه مقدار از این ریشه­ها در خاک خشک سطح پراکنده است مشکل است. ثابت شده است که میوه در درختانی که یکبار و در یک دوره معین تحت تنش آبی قرار می­گیرند توانایی رشد سریعتر بعد از آبیاری مجدد نسبت به آنهایی که به طور منظم آبیاری شده­اند دارند. گریپ­فروت میزان ماده خشک بیشتری در شرایط تنش آبی در خود تجمع نموده که با عمل آبیاری رشد بیشتر گیاه را فراهم می­کند.

 

پوشش گیاهی سطح خاک در حفظ رطوبت خاک تاثیر عمده­ای دارد. مالچ­های گیاهی سطح خاک از طریق کاهش در تبخیر، میزان از دست دهی آب را کاهش داده از طرفی باعث نفوذپذیری بهتر آب باران به خاک نیز می­شوند. در آزمایشی دو مکان با خاک لوم­رسی با و بدون پوشش گیاهی انتخاب شد. هر دو مکان به مدت چهار ساعت آبیاری قطره­ای شدند. بعد از گذشت 26 ساعت و در ساعت 2 بعدازظهر و دمای 32 درجه سانتی­گراد اقدام به نمونه­گیری شد. محتوای رطوبتی خاک بدون پوشش 4/15 درصد و خاک دارای پوشش گیاهی 6/22 درصد بود. دو هفته بعد محتوای رطوبتی در عمق 8-0 سانتی­متری خاک اندازه گرفته شد. خاک دارای پوشش گیاهی با محتوای رطوبتی 2/8 درصد به طور معنی­داری بالاتر از خاک بدون پوشش (9/1 درصد) از نظر حفظ رطوبت قرار داشت.

 

درختانی که در دامنه­ها قرار دارند در ظاهر آب سطحی خود را زود از دست می­دهند درحالیکه آب به اعماق خاک نفوذ می­کند. حال چنان­چه در اعماق یک لایه سخت رسی وجود داشته باشد، آب در بالای لایه سخت رسی جمع شده و  موجب صدمه به ریشه درختان خواهد شد. این مسأله در اراضی که خاک سطحی سبک ولی عمقی سنگین و رسی دارند به چشم می­خورد. زهکشی مناسب در نواحی که آب اضافی جمع می­شود اهمیت داشته و به دو صورت اجرا می­شود:

1- در مناطقی که بافت خاک سنگین است و بارندگی­های سنگین هم وجود دارد، پس از آماده سازی زمین و گودبرداری، نهال­ها حدود 5/0 متر بالاتر از سطح زمین کشت می­شوند. طی سال­های بعد همواره خاک برگردان گاوآهن تراکتور به  سمت داخل ردیف­های کاشت درختان خواهد بود. بنابراین پس از 4-3 سال تمام درختان در بلندی قرار گرفته و در بین ردیفها نوعی جوی ایجاد می­شود که به سهولت آب­های اضافی از اطراف درختان خارج می­شوند.

2- آب­های هدایت شده به منطقه ریشه در خاک­های رسی باید جهت حفظ سلامت درختان از اطراف ریشه­ها خارج شود. با هدف جمع­آوری حداکثر آب­های اضافی، زهکش­های زیرزمینی باید به حد کافی عمیق نصب شود. بدین منظور لازم است زهکش­ها (لوله­های مشبک زهکش از جنس پی­وی­سی یا سفالی) در بالای لایه رسی قرار داده شوند.

 

ن) شوری خاک

در میان محصولات باغبانی، مرکبات حساس­ترین گروه به شوری خاک هستند. در بعضی نواحی خشک و نیمه‌خشک جهان، مرکبات در شرایط شوری نیز رشد می­کنند. مطالعات زیادی جهت شناخت آستانه و میزان مقاومت به شوری مرکبات انجام شده است. غلظت­های بالایی از یون­های سدیم (Na+) و کلر (Cl-) در برگ­های درختان مرکبات بسته به وضعیت توزیع غذایی، تبادل گازی و ارتباط آبی وجود دارد.  شوری خاک به میزان حدود دو دسی­زیمنس بر مترمربع (dsm-1) عصاره اشباع خاک بدون ظهور علائم سمی در برگ­ها به رشد درخت و عملکرد میوه مرکبات صدمه می­رساند. به نظر می­رسد دو مکانیزم علت این پدیده باشد. اول سمیت مستقیم توسط سطوح بالای یون­های سدیم و کلر است که ممکن است در برگ­ها یا سایر بخش­های درخت تجمع یابند. دوم ممکن است کاهش تدریجی آب قابل دسترس برای درختان باشد. در طول تجمع نمک در محلول خاک، بخش بزرگی از مولکول­های آب خاک همراه با یون­های هیدراته شده تشکیل باند الکتریکی داده که در نتیجه فشار اسمزی افزایش می­یابد.

 


 

پرداختن به اثرات انتشار وابسته به اسمز و سمیت یونی روی کاهش رشد و عملکرد میوه مشکل است. از طریق مقایسه گیاهان در محلول­های ایزوتونیک حاوی کلرید سدیم و ترکیبات آلی غیریونی، اثرات اسمزی و ویژه کلرید سدیم روی رشد گیاهان بخصوص مرکبات از هم جدا و شناسایی شده­اند. ممکن است اسماتیک­های غیریونی هم روی مرکبات اثر سمی داشته باشند. در مرکبات تا کنون مطالعه­ای مبنی بر جداسازی اثر یون­های سدیم و کلر از هم انجام نگرفته است.

 

درجه مقاومت مرکبات به کلراید بستگی به سرعت انتقال آن از خاک به برگ­ها و از طرفی قابلیت برگ­ها در نگهداری ترکیبات بالای کلراید در خود دارند. سطوح بالای کلراید برگ و سمیت آن می­تواند بوسیله نیترات کاهش یابد. رقابت بین جذب کلراید و نیترات در چند گونه گیاهی بررسی شده است. نوعی کاهش در جذب کلراید و سمیت آن بوسیله افزایش نیترات در آب آبیاری، روی گیاه آووکادو مشاهده شده است.

 

گیاهان قرار گرفته تحت تنش شوری، متابولیسم خود را همانند زمانی که شرایط آب و هوایی تغییر می­کند تغییر می­دهند. مطالعه روی ژن­های بیان شده تحت شرایط تنش شوری منتهی به شناسایی و کلونینگ ژن­های مربوط به تنش شوری شد. رادیکال­های اکسیژن در طول متابولیسم گیاه ساخته شده و برای رشد طبیعی گیاه مورد نیاز هستند. همانطور که قبلاً ذکر شد صدمه ناشی از شوری معمولاً توسط دو عامل تنش اسمزی و تجمع یون­های سمی ایجاد می­شود. یافته­های جدید روشن ساخت ترکیب فسفولیپیدهیدروکسید گلوتاتیون پروکسیداز (نوعی آنزیم فعال در سیستم آنتی­اکسیدان سلولی)، بوسیله نمک در سلول­های مرکبات و خصوصاً در ریشه­های گیاهان برانگیخته می­شود. در همین راستا دو آنزیم مهم دیگر به نام­های سوپراکسید دیسموتاز و اسکوربات پراکسیداز برای تعیین چگونگی ایجاد تنش اکسیدی توسط نمک مورد مطالعه قرار گرفت. نتایج نشان داد که احتمالاً آنزیم اسکوربات پراکسیداز یک آنزیم کلیدی در تعیین مقاومت به شوری مرکبات باشد. چون فعالیت این آنزیم در پینه­های حساس به شوری به مراتب پایین­تر از فعالیت مشاهده شده آن در پینه­های مقاوم به شوری بود.

 

در نواحی نیمه خشک برای داشتن حداکثر عملکرد، باغ­های مرکبات باید حتماً آبیاری شوند. از طرفی علاوه بر شوری خاک، شوری ثانویه ناشی از منابع آب، نوعی محدودیت در رشد تجاری مرکبات این نواحی محسوب می‌شود. در این نواحی، خاک­ها و آب­ها حاوی نمک­هایی هستند که رشد و عملکرد مرکبات را محدود می­سازند. با توجه به حساسیت مرکبات به شوری، می­توان با مطالعه و استفاده از پایه­های مناسب، تنوع زیادی در میزان مقاومت به شوری مرکبات ایجاد کرد.

محصولات آموزشی مربوط به مرکبات

کشت مرکبات, آبیاری درختان مرکبات, کود آبیاری باغات مرکبات, پیوند درخت مرکبات, هرس مرکبات, نحوه نمونه گیری از برگ درخت مرکبات جهت آزمون برگ, مبارزه با علف های هرز مرکبات, مبارزه با راب و حلزون آفت مرکبات, مبارزه با کنه قرمز آفت مرکبات, مبارزه با مگس مدیترانه ای آفت مرکبات, برداشت اصولی مرکبات برداشت مرکبات, نگهداری مرکبات, درجه بندی مرکبات, بسته بندی مرکبات, ذخیره سازی مرکبات, انبار مرکبات

مجموعه کامل آموزش مرکبات

مجموعه کامل آموزش مرکبات کاملا به زبان فارسی 1 عدد دی وی دی ( اورجینال ) قابل اجرا در کامپیوتر و لپ تاپ بدون نیاز به نصب دارای گارانتی تعویض در صورت… برای توضیحات بیشتر در مورد این محصول کلیک کنید
فیلم آموزشی هرس درختان مرکبات, فیلم آموزشی هرس مرکبات, هرس مرکبات, هرس درختان مرکبات, چگونگی هرس مرکبات, ابزار لازم برای هرس مرکبات

فیلم آموزش هرس مرکبات

فیلم آموزشی هرس مرکباتکاملا به زبان فارسی1 عدد سی دیقابل پخش در ویدئو سی دی، کامپیوتر و لپ تاپدارای گارانتی تعویض در صورت وجود هر نوع خرابی در سی دی… برای توضیحات بیشتر در مورد این محصول کلیک کنید
مرکبات, برداشت مرکبات, نگهداری مرکبات, درجه بندی مرکبات, بسته بندی مرکبات, فیلم آموزشی برداشت و نگهداری و درجه بندی و بسته بندی مرکبات

فیلم آموزشی برداشت، نگهداری، درجه بندی و بسته بندی مرکبات

فیلم آموزشی راهکارهای برداشت، نگهداری، درجه بندی و بسته بندی مرکباتکاملا به زبان فارسی1 عدد سی دیقابل پخش در ویدئو سی دی، کامپیوتر و لپ تاپدارای… برای توضیحات بیشتر در مورد این محصول کلیک کنید
نرم افزار آموزشی کشت مرکبات, نرم افزار آموزشی کاشت مرکبات, کاشت مرکبات, کشت مرکبات, آبیاری مرکبات, کودها و تغذیه گیاهی مرکبات, آفات مرکبات, بیماریهای مرکبات, مدیریت علفهای هرز مرکبات, کاشت پرتقال, کاشت لیمو, کاشت نارنگی

نرم افزار آموزشی کشت مرکبات

نرم افزار آموزشی کشت مرکباتکاملا به زبان فارسی1 عدد سی دی قابل اجرا در کامپیوتر و لپ تاپ بدون نیاز به نصب دارای گارانتی تعویض در صورت وجود هر نوع… برای توضیحات بیشتر در مورد این محصول کلیک کنید

محصولات آموزشی مربوط به باغبانی - میوه کاری با امکان خرید پستی

کشت مرکبات, آبیاری درختان مرکبات, کود آبیاری باغات مرکبات, پیوند درخت مرکبات, هرس مرکبات, نحوه نمونه گیری از برگ درخت مرکبات جهت آزمون برگ, مبارزه با علف های هرز مرکبات, مبارزه با راب و حلزون آفت مرکبات, مبارزه با کنه قرمز آفت مرکبات, مبارزه با مگس مدیترانه ای آفت مرکبات, برداشت اصولی مرکبات برداشت مرکبات, نگهداری مرکبات, درجه بندی مرکبات, بسته بندی مرکبات, ذخیره سازی مرکبات, انبار مرکبات

مجموعه کامل آموزش مرکبات

مجموعه کامل آموزش مرکبات کاملا به زبان فارسی 1 عدد دی وی دی ( اورجینال ) قابل اجرا در کامپیوتر و لپ تاپ بدون نیاز به نصب دارای گارانتی تعویض در صورت… برای توضیحات بیشتر در مورد این محصول کلیک کنید
فیلم آموزشی کاشت و داشت و برداشت خرما, کاشت خرما, کشت خرما, برداشت خرما, آفات خرما, تغذیه خرما, کوددهی خرما, آبیاری خرما, هرس خرما, ازدیاد خرما, نگهداری خرما, فرآورده های خرما, احداث نخلستان, ارقام خرما, بسته بندی خرما, انبارداری خرما

فیلم آموزشی کاشت، داشت و برداشت خرما

فيلم آموزشی كاشت، داشت و برداشت خرماکاملا به زبان فارسی1 عدد سی دی قابل پخش در ويدئو سي دي، کامپیوتر و لپ تاپ دارای گارانتی تعویض در صورت وجود هر نوع… برای توضیحات بیشتر در مورد این محصول کلیک کنید
فیلم آموزشی احداث و احیای تاکستان دیم, انگور دیم, تاکستان دیم, احداث تاکستان دیم, کاشت انگور دیم, کشت انگور دیم, زمین تاکستان دیم

فیلم آموزشی احداث و احیای تاکستان دیم

فیلم آموزشی احداث و احیای تاکستان دیمکاملا به زبان فارسی1 عدد سی دیقابل پخش در ویدئو سی دی، کامپیوتر و لپ تاپدارای گارانتی تعویض در صورت وجود هر نوع… برای توضیحات بیشتر در مورد این محصول کلیک کنید
فیلم آموزشی هرس درختان انگور, فیلم آموزشی هرس انگور, هرس انگور, هرس درختان انگور, چگونگی هرس انگور, ابزار لازم برای هرس انگور, هرس فرم دهی انگور, هرس بازدهی انگور, هرس خزنده انگور, هرس پاچراغی انگور, هرس چفته انگور, هرس کوردون انگور, هرس روسیمی انگور, هرس خشک انگور, هرس سبز انگور

فیلم آموزشی هرس درختان انگور

فیلم آموزشی هرس درختان انگور کاملا به زبان فارسی شامل 1 عدد سی دیقابل پخش در ویدئو سی دی، کامپیوتر و لپ تاپدارای گارانتی تعویض در صورت وجود هر نوع… برای توضیحات بیشتر در مورد این محصول کلیک کنید
نرم افزار آموزشی کشت انگور، نرم افزار آموزشی کاشت انگور،مشخصات عمومی انگور، ارقام و واریته های انگور، احداث موستان، مدیریت موستان، آبیاری انگور، کود و تغذیه انگور, آفات انگور، بیماریهای انگور، برداشت انگور

نرم افزار آموزشی کشت انگور

نرم افزار آموزشی کشت انگورکاملا به زبان فارسی1 عدد سی دیقابل اجرا در کامپیوتر و لپ تاپبدون نیاز به نصبدارای گارانتی تعویض در صورت وجود هر نوع خرابی… برای توضیحات بیشتر در مورد این محصول کلیک کنید
فیلم آموزشی هرس درختان سیب, فیلم آموزشی هرس سیب, هرس سیب, هرس درختان سیب, چگونگی هرس سیب, ابزار لازم برای هرس سیب

فیلم آموزشی هرس درختان سیب

فیلم آموزشی هرس درختان سیبکاملا به زبان فارسی1 عدد سی دیقابل پخش در ویدئو سی دی، کامپیوتر و لپ تاپدارای گارانتی تعویض در صورت وجود هر نوع خرابی در سی… برای توضیحات بیشتر در مورد این محصول کلیک کنید
مرکبات, برداشت مرکبات, نگهداری مرکبات, درجه بندی مرکبات, بسته بندی مرکبات, فیلم آموزشی برداشت و نگهداری و درجه بندی و بسته بندی مرکبات

فیلم آموزشی برداشت، نگهداری، درجه بندی و بسته بندی مرکبات

فیلم آموزشی راهکارهای برداشت، نگهداری، درجه بندی و بسته بندی مرکباتکاملا به زبان فارسی1 عدد سی دیقابل پخش در ویدئو سی دی، کامپیوتر و لپ تاپدارای… برای توضیحات بیشتر در مورد این محصول کلیک کنید
فیلم آموزشی هرس درختان مرکبات, فیلم آموزشی هرس مرکبات, هرس مرکبات, هرس درختان مرکبات, چگونگی هرس مرکبات, ابزار لازم برای هرس مرکبات

فیلم آموزش هرس مرکبات

فیلم آموزشی هرس مرکباتکاملا به زبان فارسی1 عدد سی دیقابل پخش در ویدئو سی دی، کامپیوتر و لپ تاپدارای گارانتی تعویض در صورت وجود هر نوع خرابی در سی دی… برای توضیحات بیشتر در مورد این محصول کلیک کنید
گردو, کاشت گردو, کشت گردو, آموزش کاشت گردو, آموزش کشت گردو, نرم افزار آموزشی کاشت گردو, مشخصات گردو, اهمیت گردو, خواص گردو, مواد تشکیل دهنده گردو, گردو آمریکایی, لرگ, پیوند گردو, جوانه زنی گردو, میوه گردو, آللوپتی گردو

مجموعه آموزشی کاشت، داشت و برداشت گردو

کاملترین مجموعه آموزشی کاشت، داشت و برداشت گردو 1عدد سی دی کاملا به زبان فارسی قابل اجرا در کامپیوتر و لپ تاپ دارای گارانتی تعویض در صورت وجود هر نوع… برای توضیحات بیشتر در مورد این محصول کلیک کنید
Macroelemants, نرم افزار آموزشی کمبود و بیش بود عناصر غذایی پرمصرف در گیاهان باغی, نقش ازت در درختان میوه, علائم كمبود و بیش بود ازت, راههای پیشگیری از كمبود و بیش بود ازت, فسفر, نقش فسفر در درختان میوه, پتاسیم, نقش پتاسیم در درختان میوه, كلسیم, نقش كلسیم در درختان میوه, منیزیم, نقش منیزیم در درختان میوه, گوگرد, نقش گوگرد در درختان میوه, گلهای زینتی

نرم افزار آموزشی کمبود و بیش بود عناصر غذایی پرمصرف در گیاهان باغی

نرم افزار آموزشی کمبود و بیش بود عناصر غذایی پرمصرف در گیاهان باغی کاملا به زبان فارسی۱ عدد سی دیقابل اجرا در کامپیوتر و لپ تاپبا نصب و کارکرد ساده و… برای توضیحات بیشتر در مورد این محصول کلیک کنید
Micronutrients, عناصر کم مصرف در کشاورزی, اهمیت عناصر در گیاهان زراعی و باغی, اهمیت  بـُر در تغذیه گیاهان زراعی و باغی, اهمیت  كلر‌ در تغذیه گیاهان زراعی و باغی, اهمیت  مس‌ در تغذیه گیاهان زراعی و باغی, اهمیت  آهن‌ در تغذیه گیاهان زراعی و باغی, اهمیت  منگنز در تغذیه گیاهان زراعی و باغی, اهمیت  مولیبدن در تغذیه گیاهان زراعی و باغی

نرم افزار آموزشی استفاده از عناصر کم مصرف در کشاورزی (محصولات زراعی و باغی)

نرم افزار آموزشی استفاده از عناصر کم مصرف در کشاورزی (محصولات زراعی و باغی) کاملا به زبان فارسی۱ عدد سی دیقابل اجرا در کامپیوتر و لپ تاپبا نصب و… برای توضیحات بیشتر در مورد این محصول کلیک کنید
مراقبت سیب پاکوتاه, نگهداری سیب پاکوتاه, بهترین رقم سیب پاکوتاه, پرورش سیب پاکوتاه, مالینگ مرتون, آبیاری سیب پاکوتاه

فیلم آموزشی نگهداری و مراقبت از درختان سیب پاکوتاه یا مالینگ مرتون

فیلم آموزشی نگهداری و مراقبت از درختان سیب پا کوتاه یا مالینگ مرتون کاملا به زبان فارسی 1 عدد سی دی قابل پخش در ویدئو سی دی، کامپیوتر و لپ تاپ دارای… برای توضیحات بیشتر در مورد این محصول کلیک کنید
پیوند انگور, فیلم آموزشی پیوند انگور, مزایای پیوند انگور, آموزش پیوند انگور, پیوند اسکنه, پیوند نیمانیم, پیوند شکمی, پیوند چیپ, جوان سازی درختان انگور, باغ یکدست, انگور تجاری, کشمش تجاری

فیلم آموزشی پیوند درختان انگور

فیلم آموزشی پیوند درختان انگور کاملا به زبان فارسی 1 عدد سی دی قابل پخش در ویدئو سی دی، کامپیوتر و لپ تاپ دارای گارانتی تعویض در صورت وجود هر نوع… برای توضیحات بیشتر در مورد این محصول کلیک کنید
فیلم آموزشی هرس درختان زیتون, فیلم آموزشی هرس زیتون, هرس زیتون, هرس درختان زیتون, چگونگی هرس زیتون, ابزار لازم برای هرس زیتون

فیلم آموزشی هرس درختان زیتون

فیلم آموزشی هرس درختان زیتونکاملا به زبان فارسی1 عدد سی دیقابل پخش در ویدئو سی دی، کامپیوتر و لپ تاپدارای گارانتی تعویض در صورت وجود هر نوع خرابی در… برای توضیحات بیشتر در مورد این محصول کلیک کنید
نرم افزار آموزشی کشت مرکبات, نرم افزار آموزشی کاشت مرکبات, کاشت مرکبات, کشت مرکبات, آبیاری مرکبات, کودها و تغذیه گیاهی مرکبات, آفات مرکبات, بیماریهای مرکبات, مدیریت علفهای هرز مرکبات, کاشت پرتقال, کاشت لیمو, کاشت نارنگی

نرم افزار آموزشی کشت مرکبات

نرم افزار آموزشی کشت مرکباتکاملا به زبان فارسی1 عدد سی دی قابل اجرا در کامپیوتر و لپ تاپ بدون نیاز به نصب دارای گارانتی تعویض در صورت وجود هر نوع… برای توضیحات بیشتر در مورد این محصول کلیک کنید
آموزش برداشت و فرآوري زيتون (زيتون شور)

آموزش برداشت و فرآوري زیتون

آموزش برداشت و فرآوري زيتون (زيتون شور) آموزش برداشت و فرآوري زيتون (زيتون شور)شامل 1 سي دي آموزش تصويريبه زبان فارسی قابل نمایش در کلیه دستگاه های… برای توضیحات بیشتر در مورد این محصول کلیک کنید
فیلم آموزشی تهیه کشمش, کشمش, تهیه کشمش, مرحله برداشت انگور, بسته بندی کشمش, تهیه کشمش سنتی, تهیه کشمش صنعتی, خشک کردن انگور

فیلم آموزشی تهیه کشمش

فيلم آموزشی تهیه کشمشکاملا به زبان فارسی1 عدد سی دی قابل پخش در ويدئو سي دي، کامپیوتر و لپ تاپدارای گارانتی تعویض در صورت وجود هر نوع خرابی در سی دی… برای توضیحات بیشتر در مورد این محصول کلیک کنید
فندق, فیلم آموزشی کاشت فندق, کاشت فندق, کشت فندق, ارقام فندق, آفات فندق, مبارزه با آفات فندق, روش مبارزه با آفت چوبخوار فندق, اهمیت فندق, ارزش غذایی فندق, فیلم آموزشی کاشت فندق, خاک مناسب برای کاشت فندق, مشخصات درخت فندق

فیلم آموزشی كاشت و باغبانی فندق

فیلم آموزش كاشت و باغبانی فندق کاملا به زبان فارسی 1 عدد سی دی قابل پخش در ويدئو سي دي، کامپیوتر و لپ تاپ دارای گارانتی تعویض در صورت وجود هر نوع… برای توضیحات بیشتر در مورد این محصول کلیک کنید
نرم افزار آموزشی کاشت و داشت و برداشت بادام, کاشت بادام, کشت بادام, برداشت بادام, آفات بادام, تغذیه بادام, کوددهی بادام, آبیاری بادام, هرس بادام, ازدیاد بادام, نگهداری بادام, ارقام خیلی زود گل بادام, ارقام زود گل بادام, ارقام متوسط گل بادام, ارقام دیر گل بادام, ارقام خیلی دیر گل بادام, رقم مناسب بادام, فرآورده های بادام, احداث باغ بادام, انتخاب زمین برای باغ بادام

کاشت، داشت و برداشت بادام

كاملترين مجموعه آموزشی كاشت، داشت و برداشت بادامکاملا به زبان فارسی1 عدد دی وی دی ( اورجینال )قابل اجرا و استفاده در کامپیوتر و لپ تاپ دارای گارانتی… برای توضیحات بیشتر در مورد این محصول کلیک کنید
آموزش کاشت و داشت و برداشت پسته, آموزش مدیریت باغ پسته, کاشت پسته, برداشت پسته, آبیاری پسته, ارقام پسته, احداث باغ پسته, هرس پسته, آفات پسته, بیماری های پسته, تکثیر و ازدیاد پسته, بسته بندی پسته

مجموعه نرم افزارهای آموزشی کاشت، داشت و برداشت پسته

مجموعه نرم افزارهای آموزشی کاشت، داشت و برداشت پسته 1 عدد سی دی ( شامل دو نرم افزار آموزشی در مورد پسته)کاملا به زبان فارسیبدون نیاز به نصب ( اجرا… برای توضیحات بیشتر در مورد این محصول کلیک کنید
نرم افزار آموزشی کاشت, داشت و برداشت زیتون, کاشت زیتون, کشت زیتون, برداشت زیتون, آفات زیتون, بیماری های زیتون, تغذیه زیتون, کوددهی زیتون, آبیاری زیتون, هرس زیتون, ازدیاد زیتون, نگهداری زیتون, فرآورده های زیتون, احداث باغ زیتون, انتخاب زمین برای باغ زیتون

نرم افزار آموزشی کاشت،داشت و برداشت زیتون

نرم افزار آموزشی کاشت،داشت و برداشت زیتون کاملا به زبان فارسی1 عدد سی دیقابل اجرا در کامپیوتر و لپ تاپبا نصب و کارکرد ساده و رواندارای گارانتی تعویض… برای توضیحات بیشتر در مورد این محصول کلیک کنید
نرم افزار آموزشی کاشت و داشت و برداشت انار, کاشت انار, کشت انار, برداشت انار, آفات انار, تغذیه انار, کوددهی انار, آبیاری انار, هرس انار, ازدیاد انار, نگهداری انار, فرآورده های انار, احداث باغ انار, انتخاب زمین برای باغ انار

آموزش کاشت انار

کاملترین مجموعه آموزشی کاشت، داشت و برداشت انار کاملا به زبان فارسیقابل اجرا در کامپیوتر و لپ تاپبدون نیاز به نصب ( اجرا بصورت آتوران )این مجموعه… برای توضیحات بیشتر در مورد این محصول کلیک کنید
آموزش کشت توت فرنگی در گلخانه, فیلم آموزش کشت توت فرنگی در گلخانه, کشت توت فرنگی, کاشت توت فرنگی, ارقام توت فرنگی, روشهای مختلف کشت توت فرنگی, گلخانه توت فرنگی

آموزش کشت توت فرنگی در گلخانه

فیلم آموزشی کاشت - داشت - برداشت توت فرنگی در گلخانه کاملا به زبان فارسی 1 عدد سی دی قیمت: 3500 تومان قابل پخش در ویدئو سی دی، کامپیوتر و لپ تاپ… برای توضیحات بیشتر در مورد این محصول کلیک کنید
آموزش کاشت سیب, تاریخچه سیب, شناخت گونه های سیب, آشنایی با طعم سیب ها, نحوه پرورش سیب, شروع به احداث باغ, بررسی موقعیـت فعلی کاشت سیب, آموزش گرده افشانی, نحوه کاستن از بار درخت, شناخت و از بین بردن آفات, آموزش کامل و صحیح برداشت, نحوه تجارت سیب, چگونگی کاربردها, شناخت ابعاد فرهنگی

آموزش کاشت سیب

آموزش کاشت سیب کاملترین مجموعه آموزشی کاشت سیب 1 عدد سی دی کاملا به زبان فارسی قابل اجرا در کامپیوتر و لپ تاپدارای گارانتی تعویض در صورت وجود هر نوع… برای توضیحات بیشتر در مورد این محصول کلیک کنید
نرم افزار آموزشی کاشت و داشت و برداشت خرما, کاشت خرما, کشت خرما, برداشت خرما, آفات خرما, تغذیه خرما, کوددهی خرما, آبیاری خرما, هرس خرما, ازدیاد خرما, نگهداری خرما, فرآورده های خرما, احداث نخلستان, ارقام خرما, بسته بندی خرما, انبارداری خرما

نرم افزار آموزشی کاشت، داشت و برداشت خرما

نرم افزار آموزشی كاشت، داشت و برداشت خرماکاملا به زبان فارسی1 عدد سی دی قابل استفاده در کامپیوتر و لپ تاپ بدون نياز به نصب ( داراي آتوران) و كاركردي… برای توضیحات بیشتر در مورد این محصول کلیک کنید
اشتغال زایی با پرورش میوه های گلخانه ای

اشتغال زایی با پرورش میوه های گلخانه ای

اشتغال زایی با پرورش میوه های گلخانه ایهم اکنون استارت کار خود را با مجموعه آموزشها و ترفندهای ما بزنیدبا مجموعهع آموزشی ما صاحب مهارت هایی شوید که… برای توضیحات بیشتر در مورد این محصول کلیک کنید

محصولات آموزشی مربوط به باغبانی - درختکاری با امکان خرید پستی

صنوبر کاری, کاشت صنوبر, آموزش کاشت صنوبر, فیلم آموزشی صنوبرکاری, نهال صنوبر, قلمه صنوبر, زراعت چوب, درختان سریع الرشد, کسب درآمد از کاشت درخت, جلوگیری از فرسایش خاک

فیلم آموزشی صنوبر کاری – زراعت چوب

فیلم آموزشی صنوبر کاری – زراعت چوب کاملا به زبان فارسی 1 عدد دی وی دی ( اورجینال ) قابل پخش در دی وی دی پلیر، کامپیوتر و لپ تاپ دارای گارانتی تعویض… برای توضیحات بیشتر در مورد این محصول کلیک کنید
نرم افزار آموزشی درختکاری, فیلم آموزشی نهال کاری, انتخاب نهال, گودال کاشت نهال, خاک برای نهال, قیم برای نهال, نهال های گلدانی, نهال های گونی پیچ, آبیاری نهال, انتخاب نهال مناسب, نهال سالم

نرم افزار آموزشی درختکاری به همراه فیلم آموزشی نهال کاری

نرم افزار آموزشی درختکاری به همراه فیلم آموزشی نهال کاری کاملا به زبان فارسی1 عدد دی وی دی ( اورجینال )قابل اجرا و استفاده در کامپیوتر و لپ تاپ اين… برای توضیحات بیشتر در مورد این محصول کلیک کنید
فیلم آموزشی کاشت درختان مثمر, کاشت درختان مثمر, کشت درختان مثمر, کاشت درخت در زمین شیب دار, کاشت درخت در زمین کم بازده, استفاده از سوپر جاذب, استفاده از سامانه آبگیر

فیلم آموزشی کاشت درختان مثمر در اراضی شیب دار و کم بازده با استفاده از سامانه های آبگیر و سوپر جاذب ها

فیلم آموزشی کاشت درختان مثمر در اراضی شیب دار و کم بازده با استفاده از سامانه های آبگیر و سوپر جاذب هاکاملا به زبان فارسی1 عدد سی دیقابل پخش در ویدئو… برای توضیحات بیشتر در مورد این محصول کلیک کنید
فیلم آموزش علمی و عملی هرس درختان, هرس درخت, هرس درختان میوه, هرس اصولی درخت, هرس علمی درخت, هرس عملی درخت

فيلم آموزش عملي هرس درختان

فيلم آموزش عملي هرس درختان کاملا به زبان فارسی 1 عدد سی دی قابل پخش در ويدئو سي دي، کامپیوتر و لپ تاپ دارای گارانتی تعویض در صورت وجود هر نوع خرابی… برای توضیحات بیشتر در مورد این محصول کلیک کنید
فیلم آموزشی تکنیک های پیوندزنی, فیلم آموزشی پیوندزنی, پیوند زدن درختان, انواع پیوند, علل پیوند, وسایل مورد نیاز پیوند, ابزار مورد نیاز پیوند, انتخاب پیوندک, پیوند گردو

فيلم آموزشي تکنیک‌های پیوند زنی + پیوندزنی درختان گردو(2 عدد سی دی)

فيلم آموزشي تکنیک‌های پیوند زنی + پیوندزنی درختان گردو(2 عدد سی دی)کاملا به زبان فارسی 2 عدد سی دیقابل پخش در ویدئو سی دی، کامپیوتر و لپ تاپدارای… برای توضیحات بیشتر در مورد این محصول کلیک کنید

توليد و فروش انواع نشا گياهان دارویی توسط شرکت زرین گیاه، توانایی تولید نشاء انواع گیاهان دارویی را داریم.

تولید طبق نیاز و سلیقه شما. بصورت ریشه لخت، کیسه ای، گلدانی و ...

تماس با بخش فروش شرکت زرین گیاه 09147297295 ( تهیه نشاء و قلمه )

آویشن باغی اسطوخودوس بادرنجبویه به لیمو فیسالیس مریم گلی دارویی سنبل الطیب اروپایی گاوزبان ایرانی
آویشن باغی
اسطوخودوس بادرنجبویه به لیمو
فیسالیس
مریم گلی سنبل الطیب
گاوزبان ایرانی
تماس با بخش فروش شرکت زرین گیاه برای تهیه نشاء و قلمه
09147297295
برای دیدن همه محصولات شرکت زرین گیاه بر روی دکمه زیر کلیک کنید
برای دیدن همه محصولات شرکت زرین گیاه بر روی دکمه زیر کلیک کنید
برای عضویت در کانال تلگرام شرکت زرین گیاه بر روی دکمه زیر کلیک کنید
برای عضویت در کانال تلگرام شرکت زرین گیاه کلیک کنید
برای دیدن فیلم ها و کلیپ های شرکت زرین گیاه بر روی دکمه زیر کلیک کنید
کلیپ های شرکت زرین گیاه

شمعدانی معطر

تماس با بخش فروش شرکت زرین گیاه برای تهیه نشاء و قلمه و انوع گیاه دارویی بصورت ریشه لخت، کیسه ای و گلدانی
09147297295
برای دیدن همه محصولات شرکت زرین گیاه بر روی دکمه زیر کلیک کنید
برای دیدن همه محصولات شرکت زرین گیاه بر روی دکمه زیر کلیک کنید
برای عضویت در کانال تلگرام شرکت زرین گیاه بر روی دکمه زیر کلیک کنید

برای عضویت در کانال تلگرام شرکت زرین گیاه کلیک کنید

برای دیدن فیلم ها و کلیپ های شرکت زرین گیاه بر روی دکمه زیر کلیک کنید

کلیپ های شرکت زرین گیاه

توليد و فروش انواع نشا گياهان دارویی توسط شرکت زرین گیاه، توانایی تولید نشاء انواع گیاهان دارویی را داریم، طبق نیاز و سلیقه شما. بصورت ریشه لخت، کیسه ای، گلدانی و ...

پرفروش ترین نشاء گیاهان دارویی. برای خرید یا آشنایی با هر کدام بر روی آن کلیک کنید یا

با شرکت زرین گیاه تماس بگیرید 09147297295 ( تهیه نشاء و قلمه )

آویشن باغی, نشا, نشاء, فروش نشا, تولید نشا گیاهان دارویی, خرید نشا, نشا گیاهان دارویی, فروش نشا گیاهان دارویی, ارسال نشا گیاهان دارویی به سراسر ایران
آویشن باغی
اسطوخودوس, نشا, نشاء, فروش نشا, تولید نشا گیاهان دارویی, خرید نشا, نشا گیاهان دارویی, فروش نشا گیاهان دارویی, ارسال نشا گیاهان دارویی به سراسر ایران
اسطوخودوس
بادرنجبویه, نشا, نشاء, فروش نشا, تولید نشا گیاهان دارویی, خرید نشا, نشا گیاهان دارویی, فروش نشا گیاهان دارویی, ارسال نشا گیاهان دارویی به سراسر ایران
بادرنجبویه
به لیمو, نشا, نشاء, فروش نشا, تولید نشا گیاهان دارویی, خرید نشا, نشا گیاهان دارویی, فروش نشا گیاهان دارویی, ارسال نشا گیاهان دارویی به سراسر ایران
به لیمو
فیسالیس, نشا, نشاء, فروش نشا, تولید نشا گیاهان دارویی, خرید نشا, نشا گیاهان دارویی, فروش نشا گیاهان دارویی, ارسال نشا گیاهان دارویی به سراسر ایران
فیسالیس
مریم گلی دارویی, نشا, نشاء, فروش نشا, تولید نشا گیاهان دارویی, خرید نشا, نشا گیاهان دارویی, فروش نشا گیاهان دارویی, ارسال نشا گیاهان دارویی به سراسر ایران
مریم گلی دارویی
سنبل الطیب,نشا, نشاء, فروش نشا, تولید نشا گیاهان دارویی, خرید نشا, نشا گیاهان دارویی, فروش نشا گیاهان دارویی, ارسال نشا گیاهان دارویی به سراسر ایران
سنبل الطیب
گاوزبان ایرانی, نشا, نشاء, فروش نشا, تولید نشا گیاهان دارویی, خرید نشا, نشا گیاهان دارویی, فروش نشا گیاهان دارویی, ارسال نشا گیاهان دارویی به سراسر ایران
گاوزبان ایرانی
تماس با بخش فروش شرکت زرین گیاه برای تهیه نشاء و قلمه
09147297295
برای دیدن همه محصولات شرکت زرین گیاه بر روی دکمه زیر کلیک کنید
برای دیدن همه محصولات شرکت زرین گیاه بر روی دکمه زیر کلیک کنید
برای عضویت در کانال تلگرام شرکت زرین گیاه بر روی دکمه زیر کلیک کنید
برای عضویت در کانال تلگرام شرکت زرین گیاه کلیک کنید

شرکت تعاونی زرین گیاه ارومیه آماده دریافت سفارش شما جهت تولید نشا انواع گیاهان دارویی می باشد.

شرکت تعاونی زرین گیاه ارومیه بر پايه دانش فني روز و تجربه چندين ساله در عرصه تولید نشا گياهان دارويي توانسته است تا با توليد کيفي انواع نشا گیاهان دارویی گامي بزرگ در نهادينه کردن فرهنگ جايگزيني روش هاي کشت سنتي با کشاورزي مدرن روز جهان بردارد. لذا از متقاضیان عزیز تقاضا می گردد نسبت به دادن سفارش با شرکت تعاونی زرین گیاه ارومیه تماس گرفته و جهت هماهنگی بیشتر اعلام آمادگی فرمایند. شرکت تعاونی زرین گیاه ارومیه بعد از عقد قرارداد، در هر میزانی توانایی تولید نشاءهای گیاهان دارویی مانند نعناع فلفلی، مریم گلی دارویی، بادرنجبویه، آویشن باغی، سرخارگل، سنبل الطیب، خار مریم، زوفا، به لیمو و بسیاری از گیاهان دارویی دیگر را دارا می باشد.

برای ورود به سایت اینترنتی اختصاصی شرکت تعاونی زرین گیاه ارومیه بر روی همین متن کلیک کنید.

لطفاً برای اطلاع از قیمت به روز نشاء گیاهان دارویی با شرکت تعاونی زرین گیاه ارومیه تماس بگیرید.

لیست بعضی از نشاء های تولیدی شرکت زرین گیاه ( توانایی تولید نشاء انواع گیاهان دارویی را داریم )

ردیف

نوع نشاء تولیدی

روش تکثیر

نام انگلیسی

نام علمی

قیمت (تومان)

1

اسطوخودوس

بذر

Lavender

Lavandula officinalis

قیمتهای به روز و روزانه در خود سایت اینترنتی اختصاصی شرکت تعاونی زرین گیاه ارومیه وجود دارد. لطفاً برای ورود به سایت اینترنتی اختصاصی شرکت تعاونی زرین گیاه ارومیه بر روی همین متن کلیک کنید

2

گل راعی

بذر

St. John̕ s wort

Hypericum perforatum

3

بادرنجبویه

بذر

Balm

Melissa officinalis

4

زوفا

بذر

Hyssop

Hyssopus officinalis L.

5

شیشا

بذر

Tansy

Tanacetum vulgare L.

6

مریم گلی

بذر

sage

Salvia officinalis

7

آویشن باغی

بذر

Thyme

Thymus vulgaris

8

سرخارگل

بذر

Purple coneflowers

Echinanaceae purpurea

9

آرتیشو

بذر

Artickoke

Cynara scolymus

10

خار مریم

بذر

Holy thistle

Silybum marianum

11

سنبل الطیب

بذر

valerian

Valeriana officinalis

12

گاو زبان ایرانی

بذر

viper̕ s bugloss

Echium amoenum

13

به لیمو

قلمه

Lippia

Lippia citriodora

14

ریزوم نعناع فلفلی

ریزوم

Pepper mint

Menthea piperita

 

آماده دریافت سفارش شما جهت تولید نشاء انواع گیاهان دارویی هستیم.

برای ورود به سایت اینترنتی اختصاصی شرکت تعاونی زرین گیاه ارومیه بر روی همین متن کلیک کنید.

لطفاً برای اطلاع از قیمت به روز نشاء گیاهان دارویی با شرکت تعاونی زرین گیاه ارومیه تماس بگیرید.