ب) گرم كردن باغ

استفاده از م واد قابل اشتعال از هزاران سال پيش براي جلوگيري از سرمازدگي بكار مي رود . اين شيوه مؤثرترين روش براي بالا نگهداشتن دماي هوا از درجه حرارت بحراني مي باشد . براي اين منظور معمولا از بخاري هاي باغي كه سوخت آنها از سوخت هاي فسيلي مانند نفت گاز و يا س اير سوخت هاي ارزان قيمت مثل نفت كوره (نفت سياه) تامين مي شود، استفاده مي گردد . مي توان مخزن هر تك تك اين بخاري ها را پر از مواد سوختي كرد و يا از يك شبكه لوله كشي سوخت براي تغذيه آنها استفاده كرد . براي تعيين زمان مناسب براي روشن كردن بخاري ها بهتر است از يك ترموستات آلارم دار استفاده گردد . ترموستات اندكي بالاتر از دماي بحراني تنظيم مي گردد تا با اخطار به موقع، فرصت كافي براي روشن كردن بخاري ها توسط كارگران فراهم گردد.

ج) ايجاد دود

دود مانند  بخار آب، قادر است با جذب و حفظ حرارت، مانع سردي بيش از حد هوا ي سطح زمين در اثر تشعشع گردد . لذا بعضي از باغداران در موقع بروز سرماي بهاره با آتش زدن چوب و لاستيك و غيره تلاش مي كنند، مانع افت دماي هوا به زير درجه حرارت بحراني گردند ولي اين عمل علاوه بر آلودگي هواي محيط، اثر چنداني در كنترل سرماي ديررس بهاره ندارد.

د) آبياري باراني

از خصوصيات آب، داشتن گرماي ويژه و گرماي نهان ذوب بالا مي باشد . در باغ هايي كه مجهز به سيستم آبياري باراني باشند، از اين خواص آب براي جلوگيري از سرمازدگي بهاره استفاده مي شود . آبپاشي تاج درختان علاوه بر آزاد سازي حرارت آب، با ايجاد پوششي از لاية يخ، به عنوان عايق عمل كرده و درجه حرارت جوانه ها را در حدود صفر درجه سانتيگراد حفظ مي كند . آبياري باراني ممكن است مضراتي نيز داشته باشد . اگر طول دوره يخبندان طولاني گردد لايه هاي ضخيمي از يخ روي شاخه ها تشكيل مي گردد كه ممكن است در اثر وزن زياد ب اعث شكستگي شاخه ها گردد . علاوه بر اين آبپاشي طولاني باعث اشباع خاك باغ مي شود . تحقيقات اخير نشان داده است كه آبپاشي متناوب، بدون اينكه از ميزان اثر آن كاسته شود، تا حدي مي تواند اين مشكلات را رفع نمايد . مثلا به طور متناوب دستگاه آبپاش دو دقيقه روشن و دو د قيقه خاموش باشد . در هر صورت زمان خاموشي سيستم آبپاشي نبايد بيش از ٣ دقيقه باشد. آب پاشي قسمت هاي پايين تاج درختان نيز براي جلوگيري از تجمع توده هاي يخ بر روي شاخه ها و شكستن آنها كاربرد دارد ولي اين روش جوانه هاي انتهايي را حفاظت نمي كند.

ه) دستگاه هاي باد ساز

در طول شب، زمين توسط تشعشع با طول موج هاي بلند، حرارت خود را از دست داده و هواي مجاور سطح زمين را نيز سرد مي كند . در صورتي كه هوا بدون جريان و ساكن باشد لايه هاي هواي سرد و سنگين روي هم انباشته شده و واژگوني حرارتي ١ ايجاد مي شود . بطوري كه چندين متر بالاتر از سطح زمين درجه حرارت بيشتر از درجه حرارت سطح زمين خواهد بود . مخلوط كردن و به هم زدن هواي گرم با سرد از سرمازدگي جوانه و يا شكوفة درختان ميوه جلوگيري خواهد كرد . اين روش وقتي كه هوا بدون باد و جريان است كاربرد دارد . براي اين منظور از دستگا ه هاي بزرگ بادساز كه به وسيله موتورهاي مكانيكي و يا الكتريكي كار مي كنند، استفاده مي گردد و يك برج باد ساز براي چندين هكتار باغ كفايت مي كند . براي باغ هاي بسيار بزرگ مي توان از پرواز دادن يك هلي كوپتر در بالاي باغ نيز استفاده كرد.

و) ساير روش ها

به غير از موارد فوق به روش هاي ديگري، البته به صورت محدود مي توان خطرات سرماي بهاره را كاهش داد . آبياري كف باغ در شب هاي سرد، بويژه با استفاده از آب چاه كه درجه حرارت بالايي دارد، كاشت ارقام ميوه ي ديرگل، محلول پاشي با تنظيم كننده هاي رشد؛ برخي تركيبات روغني، تركيبات باكتري كش، براي از بين بردن جمعيت باكتري كه مي تواند هسته هاي اوليه يخ را تشكيل دهند، از جمله اين روش ها مي باشد . اواخر پاييز تا اوايل زمستان محلول پاشي درختان با اتفن يا ا ترل (٢- كلرو اتيل فسفونيك اسيد)  در بعضي ارقام هلو، تا ١٥ روز زمان شكوفايي را به تأخير مي اندازد

عوامل مؤثر در مقاومت به سرمای درختان میوه

الف) كمبود يا زيادي عناصر غذايي

تغذيه كافي درختان ميوه با كودهاي حاوي پتاسيم و فسفر مقاومت به سرماي آنها را بويژه نسبت به سرماي سخت زمستان بيشتر مي كند. از طرف ديگر افراط در تغذيه با كودهاي حاوي نيتروژن، باعث كاهش مقاومت درختان در برابر سرما و يخبندان مي شود. حالت مشابهي در اثر زيادي نيتروژن گياهان و حساسيت آنها در برابر آفات و بيماري ها نيز ديده مي شود . كودهاي نيتروژني در اواخر فصل رشد، ضمن افزايش حساسيت بافت ها و اندام هاي درختان ميوه به سرماهاي سخت زمستان، موجب تأخير در خزان طبيعي و استراحت درخت شده، آنها را نسبت به سرماي زودرس پاييزي نيز حساس و آسيب پذير مي كند.

ب) تراكم محصول سال جاري

ميوه ها مهمترين مركز مصرف در درختان ميوه به شمار مي آيند . تراكم بيش از حد محصول طي فصل رشد باعث رقابت هر چه بيشتر ميوه ها در جذب و مصرف كربوهيدرات توليدي، با ساير مراكز مصرف درخت شده و باعث ضعف عمومي آن مي شوند . ضعف درخت مقاومت آنرا در برابر سرما تقليل مي دهد.

ج)آبياري

افراط يا تفريط در مقدار آبياري و يا انجام آبياري بي موقع، باعث كاهش مقاومت درخت در برابر سرما مي شود. آبياري در پايان فصل رشد درخت، اثري همانند استعمال كود نيتروژني داشته و با تحريك به رشد رويشي درخت، آنرا در برابر سرما حساس و ناپايدار مي كند.  از طرف ديگر كمبود آبياري در طول فصل رشد، بويژه در اواسط شهريور، باعث ضعف عمومي درخت و نهايتا حساسيت آن به يخبندان مي شود . به نظر مي رسد يكي از دلايل خشكيدگي سرشاخه هاي درختان گردوي جوان در استان هاي آذربايجان احتمالا بي توجهي به اين امر باشد.

د) قدرت درخت

همانطوري كه در موارد بالا ذكر شد، هر عاملي كه قدرت درخت را كم كند، به طور مستقيم مقاومت آن را در برابر سرما و يخبندان كم خواهد كرد . عواملي مثل كمبود عناصر غذايي (عناصر كم مصرف و پر مصرف) ، مسموميت عناصر، خاك نامطلوب، تهويهناكافي، ناسازگاري پايه، غالب بودن علف هاي هرز، عدم تابش آفتاب كافي به درختان و غيره، از جمله عوامل مؤثر در كاهش قدرت درخت هستند.

ه) درجه حرارت هاي شرايط قبلي

درختان جهت ورود موفق به دوره ركود كه براي آنان بيشترين مقاومت در برابر يخبندان را فراهم مي كند، نيازمند تغييرات تدريجي شرايط محيطي بويژه درجه حرارت هستند. سقوط ناگهاني درجه حرارت در اواخر دوره رشد، از مقاومت آنها نسبت به يخبندان مي كاهد.  بنابراين درجه حرارت هاي شرايط قبلي بر ميزان مقاومت درختان مؤثر است.

و) هرس

هرس در اواخر فصل رشد، ب ه علت تحريك رشد درختان ، موجب كاهش مقاومت آنها در برابر سرماي زم ستان مي شود . زيرا در اين شرايط، شاخه هاي جديد توليد شده، فرصت كافي براي چوبي شدن نخواهند داشت . علاوه بر اين در محل هاي برش، هورمون اكسين توليد شده (به همراه هورمون اتيلن) ، ضمن توليد بافت بي حفاظ كالوس، اين محل ها را در برابر يخبندان هاي زمستاني آسيب پذير مي كند.  اثر ثانويه اكسين (در هرس پاييزه) ، تأخير در آغاز ركود مي باشد كه خود عاملي در كاهش مقاومت درخت محسوب مي شود.  به همين خاطر در مناطق سردسير، بايد از هرس درختان ميوه در پاييز تا اواخر بهمن اجتناب كرد.

ز) شيوع بيماري يا آفت

آلودگي درختان ميوه به بيماري و آفات، باعث ضعف درخت، اختلال در آغاز ركود و حساسيت آنها در مقابل سرما و يخبندان مي گردد.

ازدیاد درختان میوه

مقدمه

ازدياد درختان ميوه و توليد نهال مورد نياز، توسط خود باغدار ممكن است از چند جنبه حائز اهميت باشد . اولا ، هزينه ي تهيه ي نهال، به ويژه در باغ هاي وسيع و در مورد درختان پاكوتاه (كه تراكم كاشت چندين برابر درختان معمولي است) كاهش مي يابد . ثانيا ، شخص باغدار از رقم و سلامت نهال هاي توليدي اطمينان حاصل مي كند . در اكثر موارد تا زمان آشكار شدن رقم ميوه، چندين سال طول مي كشد و چندين سال زمين در اشغال درختان ميوه خواهد بود بنابر اين اطمينان از رقم درختان ميوه امري ضروري مي باشد . اين مورد در كشور ما هنوز يك جنبه ي مهم به شمار مي آيد . با اين وجود امروزه نهال كاري و پرورش نهال همانند ساير رشته ها ي كشاورزي پيشرفت زيادي كرده و به يك حرفه ي كاملا تخصصي و پيچيده مبدل شده است. بنابراين در حالت كلي بهتر است باغداران توليد نهال مورد نياز خود را به پرورش دهندگان نهال بسپارند.