البته در بعضي گياهان سايه انداختن يا تيمار با تنظيم كنند ههاي رشد مثل جيبرلي نها باعث برگشت به مرحله نونهالي مي شود ولي اين امر كلا در مورد درختان ميوه خزان دار مصداق ندارد. ممكن است تصور شود كه هرس سنگين درختان مسن و ضعيف باعث جوان شدن دوباره درختان مي شود درحالي كه هرس سنگ ين سبب تقويت گياه و درخت مي شود ولي درخت را به مرحله نونهالي برنمي گرداند . اشتباه ديگر اين است كه نهال هاي پيوندي در مرحله نونهالي مي باشند، از آنجائيكه تمام اين درختان با استفاده از جوانه هاي بالغ مورد نظر تكثير مي شوند، تمام اندام هاي رشد حاصل از چنين جو انه هايي بر خلاف درختان بذري پيوند نشده بالغ مي باشند . مرحله اي كه درختان بذري پيوند شده قادر به توليد گل نيستند، مرحله بلوغ رويشي ناميده مي شود.
در درختان بزرگ بذري قسمتهاي پايين تنه و ريشه هميشه به حال نونهال باقي مي مانند درحالي كه در درختان پيوندي قسمت پايين محل پيوند در مرحله نونهالي وقسمتهاي بالاي محل پيونددر مرحله كاملا بلوغ هستند پس از نظر فيزيولوژيكي قسمتهاي پايين درخت جوانتر و قسمت سر شاخ هها بالغ هستند
اهميت دوره نونهالي
حفظ نونهالي در تكثير نباتات حائز اهميت مي باشد. زيرا قطعات حاصله از گياهان نونهال بهتر از بافت هاي بالغ همان كلون ريشه مي دهند . شواهدي وجود د ارند كه بافتهاي جوان حاوي تعدادي عوامل كمكي ريشه دهي مي باشند، كه اين عوامل در بافتهاي بالغ وجود نداشته يا در غلظت پاييني مي باشند. از طرف ديگر كوتاهتر كردن اين دوره در موارد خاص، مثل كاشت و پرورش درختان بذري گردو و يا ساير درختان ميوه ي بذري، در عمليات اصلاح نژاد، به زود باردهي كمك خواهد كرد.
طول دوره نونهالي
طول دوره نونهالي گياه بستگي به عوامل ژنتيكي و محيطي دارد . دانهال هايي كه به طور ژنتيكي، داراي سرعت رشد بالاتري هستند، زودتر اين مرحله را طي مي كنند . به وسيله تغذيه و آبياري بهتر و صحيح يا به وسي له هرس خفيف و حلقه زني مي توان دوره ي نونهالي را كوتاه كرد ونيز پيوند زدن، اين دوره را كوتاه تر خواهد كرد . دوره طولاني تر رشد و كاربرد كود نيتروژني متعادل، براي رشد مطلوب بوده و در نتيجه موجب كوتاه شدن دوره نونهالي درختان مي شود . به نظر مي رسد هرس خفيف با افزايش سطح فتوسنتز كننده درخت، به دليل افزايش كربوهيدرات، گلدهي را تعجيل مي كند.
فيزيولوژي توليد گل
به دليل ضرورت گلدهي براي تشكيل ميوه بررسي آن مهم مي باشد. براي اينكه گلدهي قابل رويت باشد مراحل زير بايد به ترتيب صورت گيرد:
- گل انگيزي
- گل آغازي
- تمايز و تخصصي شدن
- شكفتن گل
مرحله گل انگيزي كه به وسيله محركهاي دروني شروع مي شود، فرآيند تشكيل جوانه گل را بكار مي اندازد . وقتي گياه در شرايط مناسب نوري قرار گيرد برگ ها برانگيخته شده و فرمان گلدهي را به جوانه ها صادر مي كن ند. در اين مرحله، با چشم مسلح نيز نمي توان تغييري در جوانه ها مشاهده كرد، زيرا تغييرات عمدتا بيوشيميايي مي باشند . در اين مرحله جوانه ي مورد نظر برگشت پذير است . به عبارت ديگر اگر شرايط براي تشكيل جوانه ي گل نامساعد شود، جوانه در حالت رويشي باقي خواهد ماند. توالي گل انگيزي عبارت است از : دريافت علامت هاي محرك توسط محل فعال تقسيم ياخته اي كه بدنبال آن ميزان اسيد نوكلئيك افزايش مي يابد اين اسيد به ياخت ه ها فرمان مي دهد تا پروتئين هاي لازم را براي تشكيل و تكامل ياخته هاي جديد توليد كنند . همزمان با افزايش اسيد نوكلئيك و پروتئين ميزان تقسيم ياخته اي در محل مريستم انتهايي افزايش مي يابد. زمان گل انگيزي در گياهان مختلف متفاوت است . در پاره اي از گياهان، مثل سيب گل انگيزي چندين ماه قبل از پديدار شدن گل صورت مي گيرد بدين معني كه در خلال تابستان جوانه هاي گل درگياه ايجاد شده و بهار سال بعد پديدار مي گردند. به عبارت ديگر شكوفه هاي سيب كه در بهار بر روي درخت ديده مي شوند، نتيجه گل انگيزي 9-8 ماه قبل هستند كه بتدريج تكامل يافته و بصورت راكد باقي مانده و در بهار بدنبال هواي مساعد پديدار گشته اند . پس براي بالا بردن محصول (افزایش گلها) چندين ماه پيش از پديدار شدن گل، بايد اقدام به كود دادن و طوقه برداري و غيره كرد . در پاره اي از گياهان، گل انگيزي و پديدار شدن گل فاصله چنداني با هم ندارند (مثل به) در كل، گل انگيزي بستگي به عوامل متعددي دارد و براي هر گياه اين عوامل متفاوتند.
عوامل مؤثر بر گل انگيزي و آغاز باروري
عوامل محيطي مثل نور، دما، تغذيه، آبياري و عوامل دروني مثل هورمون ها و شرايط فيزيولوژيكي درخت، ميزان محصول و ذخيره كربوهيدرات و وجود يا عدم وجود برگ، عمليات كشاورزي مثل پيوند، نوع پايه مورد استفاده، هرس، نوع رقم و غيره بر گل انگيزي درخت مؤثر هستند.
نور (یا سایه) و طول روز
در سايه بودن درختان ميوه موجب مي شود كه عمل فتوسنتز به ميزان كمتري انجام گرفته و ذخيره مواد كربوهيدرات نيز به همان نسبت كمتر باشد، بدين ترتيب نسبت نيتروژن به كربن بيشتر شده و جدارهاي سلولزي سلولها نازكتر مي شود و جوانه هاي گل تشكيل نمي شوند و يا كاهش خواهند يافت. درعوض شاخه هاي لطيف و نازك تشكيل خواهند شد. تاثير نور در فتوسنت ز و اندام زايي، مثل تشكيل گل و ريشه مهم مي باشد. از نظر طول روز گياهان به سه دسته كلي روز كوتاه، روز بلند و بي تفاوت تقسيم مي شوند . درختان ميوه مناطق معتدله، نسبت به طول روز بي تفاوتند . در مناطقي كه روزهاي تابستان طولاني تر است به علت فعاليت فتوسنتز ميزان توليد مواد كربوهيدرات بيشتر بوده و در نتيجه توليد جوانه هاي گل به طور نسبي زيادتر است.
٦- ذخيره آب -٦-٢
اگر شرايط طوري باشد كه در قسمت عمده اي از روز مقدار آب از دست رفته (خارج شده از برگها بوسيله تعرق) بيشتر از مقدار رطوبتي باشد كه بوسيله ريشه ها جذب مي شود يك حالت خشكي در برگها و شاخه هاي جوان و حتي جوانه ها بوجود مي آيد . اين حالت ممكن است در پايان روز با غروب آفتاب يا در طول روز با سايه انداختن يك قطعه ابر، از بين برود و تاثيري در توليد جوان ههاي گل نداشته باشد، ولي اگر كمبود آب در گياه در قسمت عمده روز دوام داشته باشد، موجب مي گردد كه رشد درخت متوقف شده و درخت وارد مرحله خواب و استراحت پيش از موعد عادي شده و نتواند به رشد رويشي ادامه دهد. در اين حالت مقاديري مواد كربوهيدرات، بلامصرف مانده و ذخيره خواهد شد كه در شرايطي با نور فراوان و فعاليت شديد فتوسنتز و تعرق زياد، همراه با كمبود قابل توجه آب در اوايل تابستان، حتي در شرايط فراواني ذخيره ي نيتروژن در درخت، موجب خواهد شد كه رشد گياهي زودتر از سن عادي متوقف شده و جلوتر از درختاني كه از محيط رشد مناسبي (بعلت فراواني آب) برخوردار هستند گل كرده و بارور شوند.
آبياري
گر چه عرضه آب به ميزان كافي براي توليد ميوه ضروري است اما كمبود آن نيز همواره امر نامطلوبي نيست به طوري كه كمبود جزيي آب درخت هلو ممكن است باعث تحول در درخت شده و آن را از رشد رويشي به زايشي سوق دهد . در صورت كم آبياري كردن درخت، حجم ريشه كا هش يافته و ضعيف مي گردد، در نتيجه جذب مواد نيتروژني پايين آمده و ميزان كربوهيدرات بيشتر از مواد نيتروژني شده و درخت وادار به گلدهي مي شود.
تغذيه
گياه براي گل انگيزي نياز به تغذيه كافي دارد . كمبود عنصر روي موجب كاهش گل انگيزي مي شود و اين به اين علت است كه روي وظيفه اي در ساخته شدن اسيد آمينه ي تريپتوفان كه ماده اوليه ساختمان هورمون اكسين است، دخالت دارد و اكسين باعث گل انگيزي مي شود. با تغذيه صحيح و اصولي درختان ميوه مي توان به رشد سريع آنها كمك كرده و آنها را زودتر به مرحله بلوغ و گلدهي رساند . يا در مورد نيتروژن كه باعث مي شود شاخ ه هاي حامل جوان ه هاي بارده زياد شوند (در حد متعادل) و زيادي مصرف آن مي تواند باعث افزايش رشد رويشي و انبوهي شاخ و برگ و تا خير در باردهي شود.
پايه
درختان جوان پيوند شده روي پايه هاي كلوني اصلاح شده اغلب زودتر از در ختان پيوند شده روي پايه هاي بذري گل پا كوتاه زودتر و سنگبن تر از درختان پيوند شده M1 قوي يا روي M9 مي دهند براي مثال درختان سيب پيوند شده روي درختان بذري قوي يا پايه كوتاه Misik kimensis گل توليد مي كنند.
پيوند
يكي از هدفهاي پيوند كه يك روش غي رجنسي ازدياد مي باشد صرفه جويي در وقت است . زيرا گياهان تكثير شده از طريق پيوند از همان ابتدا بالغ هستند و يا تاثير ديگري كه دارد اين است كه اگر از پايه هاي كوتاه كننده استفاده كنيم زودتر به گلدهي مي رسيم.
هرس
يكي از هدفهاي هرس پس يا پيش انداختن باروري گياه و تنظيم گلدهي در درختان ميوه مي باشد. هرس شديد زمستانه يا هرس سبزي كه در اواخر بهار يا اوايل تابستان روي درختان جوان 5-4 ساله كه در مراحل شروع توليد ميوه هستند انجام گيرد موجب مي شود كه تمركز مواد هيدروكربن به تاخير افتاده و شاخه هاي جوان به رشد رويشي ادامه دهند پس در اين سنين نبايد درختان جوان را زياد هرس كرد تا بتوانند زودتر به حد كمال و باروري برسند. آزمايشات روي درختان سيب كه در مرحله جواني بودند و هنوز بارور نشده بودند
