- اندازه گیری تغییرات ظاهری :
الف)رنگ زمینه :در همه میوه ها ابتدا سبز است که در اثر رسیدن تبدیل به رنگهای دیگر مانند کرم یا زرد روشن می شود.
ب)رنگ سطحی: نمی تواند برای تعیین زمان رسیدن استفاده شود.
ج) اندازه و شکل میوه : اندازه میوه معیار خوبی برای بلوغ نبوده و بیشتر در مورد سبزیها کاربرد دارد . شکل میوه در برخی محصولات نشان دهنده بلوغ است در موزها ی نا بالغ در برش عرضی میوه دارای سطح مقطع مثلثی با گوشه های نوک تیز است ولی با بلوغ میوه زوایای تیزی خود را از دست می دهند و هلالی می شود.
- اندازه گیری محیطی :
تقویمی یا فصلی :فاصله زمانی بین گل دهی تا زمان برداشت میوه است که در مناطق با آب هوای کم بیش یکنواخت و با توجه به تجربه زارعان قابل استفاده است . البته شرایط آب و هوایی و بخصوص دما اثر بسیار زیادی روی این معیار دارد.
- اندازه گیری فیزیولوژیکی :
-1 تنفس : روش دقیق برای تعیین بلوغ در میوه های فرازگرا یا کلیماتریک می باشد که البته قابل استفاده برای زارعان نیست . می تواند در میوه هایی مثل سیب و گلابی به کار برده شود این میوه ها باید پیش از افزایش در تنفس چیده شوند بهترین زمان برداشت در مرحله بلوغ می باشد زیرا که بعد از آن تنفس افزایش می یابد.
-2 اندازه گیری اتیلن : بعد از مرحله بلوغ و با شروع رسیدن میوه تولید اتیلن میوه ها افزایش می یابد . حداکثر تولید اتیلن در مرحله Peak تنفسی است که البته روشی دقیقی ولی غیر قابل استفاده برای زارعان است.(7)
جابجایی محصول:
روش حمل و نقل محصولات اهميت فراواني در ايمني و حفاظت از اسيب هاي حمل و نقل دارد.حفظ ويژگي محصول در هنگام حمل و نقل به نوع محصول سرعت حمل شرايط بسته بندي و روش انتقال بستگي دارد.مقاومت محصول باغي نسبت به شرايطحمل و نقل متفاوت است هر چقد زمان حمل نقل كوتاه تر باشد به محصول اسيب كمتري وارد مي شود.(4)
روش چيدن محصول در بسته ها:
در بعضي موارد محصول را در جعبه ميريزند و تكان ميدهند تا ميوه ها در جعبعه به طور محكم كنار هم قرار گيرند.استفاده از لايه هاي فشار گير بر روي سر بسته محصول را از اسيب حمل و نقل حفاظت ميكند.براي برخي از محصولات حساس از سيني هاي پلاستيكي و يا قالب هاي كاغذي استفاده مي شود.در روش چيدن نا منظم ظرفيت بسته توسط وزن محصول سنجيده مي شودو در هر بسته وزن معيني از محصول قرار داده مي شود.در روش منظم ميوه ها به صورت لايه هاي منظم در بسته چيده مي شوند و بين لايه ها از كاغذ هاي گراف و يا مقوا استفاده مي شود .
روش چيدن بسته ها در هنگام حمل ونقل:
بسته ها بايد از اندازه و شكل معين برخوردار باشندتا استحكام كافي هنگام حمل و نقل داشته باشند.نسبت طول به عرض در شرايط مطلوب 1.5 به 1 مي باشد.امروزه در حمل و نقل محصول از بسته بند ي يك پارچه استفاده مي شود.براي اين منظور بسته ها روي پالت قرار داده مي شوند كه اين روش اقتصادي تر و اسان تر است. در ضمن حفظ كيفيت كالا كاهش ضايعات صرفه جويي در زمان و امكان بهره وري كامل از فضاي انبار را ميسر مي سازد. .(4)
روش حمل و نقل محصول:
- روش حمل زميني:
براي فاصله اي نزديكتر مناسب است براي حمل ميوه ها و سبزي ها به مسافت دور از كاميون هاي سردخانه داراستفاده مي شود.قسمت سرد خانه كاميون با فيبر شيشه اي و يا پلي استيرن عايق بندي مي شود تا از نفوذ گرما جلو كيري به عمل ايد انرژي لازم براي سرد كردن محصول هنگام حركت كاميون از موتور و هنگام توقف از ژنراتور تامين مي شودظرفيت دستگاه سرد كننده دراين نوع كانتينر ها با يد به قدري باشد كه هواي 25 درجه سانتيگراد داخل كانتينرخالي را در عرض 12 ساعت به صفر برساند.برخي از كانتينر ها علاوه بر دستگاه سرد كننده مجهز به دستگاه تهويه نيز مي باشند.
- روش حمل هوايي:
اين روش پر هزينه بوده اما زمان حمل محصول كوتاه مي شود .معمولا كانتينر هاي هوايي فاقد سرد كننده ميباشند زيرا در حين پرواز در ارتفاع 900 الي 1200 متر دما به0.5 الي 5 درجه سانتي گراد تقليل مي يابد.
- روش حمل دريايي:
حمل محصول با كشتي ارزان بوده اما زمان حمل و نقل طولاني مي شود بنابراين اين روش در محصولاتي كاربرد دارد كه مقاومت بيشتري داشته باشند .در روش حمل دريايي محصول بيشتري قابل انتقال است و وجود انبار هاي سرد در بندر هاي بار گيري و تخليه ضروري مي باشد.
- حمل به وسيله قطار:
هزينه ارزان تر است و م توان حجم بيشتر از كالا را حمل و نقل نمود واگن هاي مورد استفاده بايد عايق بندي شده باشند در اين واگن ها درجه حرارت به وسيله دستگا هاي سرد كننده كنترلمي شود و در ضمن وجود وسايل ثبات بار موجب حفاظت محصول مي شود.ظرفيت واگن هاي حمل و نقل ميوه و سبزي در حدود 60 تا 70 تن مي باشد. (4)
روشهای برداشت و ترابری چند میوه و سبزی مهم:
- گیلاس:
برداشت نبايد بيدرنگ پس از بارندگي انجام شود و بهتر است كه در ساعات خنك اوليه صبح انجام گيرد. گيلاس براي مصرف مستقيم بايد همراه با دم (ازجاي اتصال دم به ساقه ) با دقت به وسيله دست چيده شوند.
ميوه ها درحين ترابري بايد پيوسته سرد نگهداشته شوند. براي اين منظور مي توان يا از كاميونهاي يخچال دار يا از يخ در واگنهاي خنگ شده راه آهن بهره گيري كرد.(8)
- خیار:
خيارها بايد در هواي خنك برداشت شود . خيارها بايد به گونهاي از گياه بريده و جدا شوند كه از آسيبهاي مكانيكي به ويژه پيرامون دم ميوهها پرهيز شود .دماي بهينه براي نگهداري و ترابري خيار بين 7 تا 10 درجه سلسيوس ميباشد . بدليل حساسيت خيارها به سرما , دما نبايد به كمتر از 7 درجه سلسيوس برسد . در دماي بالاتر از 10 درجه سلسيوس , خيارها در طي مدت 10 روز زرد می شود. رطوبت نسبي بهينه بين 90 تا 95 درصد است .(11)
- مرکبات:
به طور كلي در فصل زمستان برداشت در ساعات گرم روز به منظورجلوگيري از ايجاد عارضه لكه روغني پوست انجام ميشود. در حالي كه در تابستان در ساعات خنك اقدام به برداشت میکنند.
- گوجه فرنگي:
گوجه فرنگي بايد در هواي خشك برداشت شود. ميزان رسيده بودن گوجه فرنگي در هنگام برداشت بستگي به مقصد, مدت و شرايط ترابري ,مورد يا موارد مصرف, مدت مورد نظر براي نگهداري و زمان مورد نظر براي عرضه به بازار دارد. بايد حداكثر ظرف مدت 24 ساعت بعد از برداشت در سردخانه يا وسيله ترابري ( مجهز به تجهيزات سرما از ) بارگيري شود . كيفيت گوجه فرنگي در صورتيكه دماي آن ولو به مدت چند ساعت به بالاتر از 25 درجه سلسيوس برسد بطور قابل توجهي كاهش مييابد .(10)
- سبزی های ریشه ای:
سبزيهاي ريشهاي را براي نگهداري و ترابري بايد در جعبههاي چوبي يا پلاستيكي بستهبندي كرد . كف و ديوارههاي پيرامون هر بسته بايد داراي سوراخهايي براي تهويه باشد تا هوا در درون بستهها جريان داشته باشد . گردش هوا در راستاي افقي بهتر است . (12)