در ارقام متوسط رس و دیررس، وجود دمای کم در اثنای جوانهزنی، باعث میشود که تعداد گرههای عقیم (بدون خوشة گلدهنده) در شاخهها کاهش پیدا کرده و در مقابل تعداد خوشههای گلدهنده افزایش یابد. نخودفرنگی به خشکی بسیار حساس است و بایستی در مناطقی کشت گردد که یا بارندگی به اندازة کافی وجود داشته باشد و یا آب برای آبیاری وجود داشته باشد.
گرده افشانی آن اغلب به صورت مستقیم است ولی گاهی اوقات حشرات نیز باعث گرده افشانی میشوند. نخودفرنگی در خاکهای سبک لومی و شنی لومي از رشد مناسبی برخوردار بوده و محصول آن زودرس میشود. خاک بایستی از زهکشی خوبی برخوردار باشد به خصوص در مناطقی که میزان بارندگی در اوایل رشد گیاه بالا است. اگر زهکشي خاک مناسب نباشد رشد گیاه مطلوب نخواهد بود و در این گونه خاکها غلافها به طور یکنواخت به وجود نمیآیند. در شرایط ضعیف بودن زهکشی خاک، میزان گاز کربنیک افزایش و مقدار اکسیژن کاهش مییابد و در نتیجه تثبیت ازت به خوبی انجام نمیگیرد. به علاوه در این شرایط بیماری پوسیدگی ریشه تشدید میگردد چون سبز شدن گیاه با تأخیر انجام گرفته و قارچ عامل این بیماری فرصت پیدا میکند که سریعتر تکثیر شده و گیاه را از بین ببرد.
به منظور حفظ و نگهداری مواد غذایی و رطوبت خاک در سرتاسر فصل رشد، لازم که خاک از موادآلی کافی برخوردار باشد. افزودن کود حیوانی به خاک باعث بهبود ساختمان فیزیکی خاک، بالارفتن ظرفیت نگهداری آب و افزایش دمای خاک میشود که همگی در رشد و نمو گیاه و تثبیت ازت مؤثر میباشند. اگر نخودفرنگی را در زمینی بکاریم که قبلاً به آن کود حیوانی داده شده باشد محصولش افزایش می یابد. pH مناسب خاک برای نخودفرنگی 8/6- 2/6 است و به خاکهای اسیدی حساس است. وجود املاح آهن و مولیبدن در خاک فعالیت آنزیم مسئول تثبیت ازت را افزایش میدهد.
نخودفرنگی در مقایسه با اکثر سبزیجات، عکسالعمل کمتری به حاصلخیزی خاک نشان میدهد. با این حال در بیشتر مناطق دادن مقداری کود الزامی است. کودهای شیمیایی مورد نیاز به صورت نواری در cm 5 کنارهها و زیر محل قرارگیری بذر قرار داده میشوند. ازت زیاد باعث رشد رویشی گیاه شده و بلوغ و رسیدگی گیاه و تولید گل و میوه در آن به تأخیر میافتد. در خاکهایی که میزان ازت کم است رسیدگی محصول تسریع میشود. کیفیت نخودفرنگیهایی که به مقدار کافی ازت و آب دریافت کرده باشند عالی خواهد بود و نمو غلاف و بذور داخل آن در مقایسه با گیاهان تحت تنش یکنواخت خواهد بود. به طور متوسط 80-40 کیلوگرم ازت، 60 کیلوگرم کود فسفاته و 80 کیلوگرم کود پتاسه بسته به نوع زمین مصرف میشود. نخود فرنگی به کمبود عنصر Mn حساس است. کمبود Mnدر خاک، باعث پیچیدگی برگها و تهی شدن نیام از دانه میگردد. در صورت وجود کمبود، مصرف Kg 100-40 در هکتار سولفات منگنز قابل توصیه است.
مقدار ازت تثبیت شده به وسیلة نخودفرنگی کم است و مایه کوبی (تلقیح) با یک نژاد مناسب از باکتری ریزوبیوم (به منظور تثبیت ازت) یک عمل تجاری نمی باشد. عمل مایه کوبی در خاکهای فاقد ازت میتواند برای رشد گیاهان سودمند باشد. چنانچه قبلاً نخودفرنگی در زمین کشت نشده باشد باید بذور قبل از کشت به باکتریهای تثبیت کنندة ازت آغشته شوند. تحقیقات نشان داده است که گیاهانی که بذور آنها به باکتریهای ریزوبیوم آغشته شده باشند نسبت به اضافه شدن کود ازته عکسالعمل مثبت نشان نمیدهند. نخودفرنگی با کاشت مداوم خود، سازگار نیست و به همین خاطر برای آن یک دورة تناوب 6 ساله در نظر گرفته میشود.
در مناطق سردسیری، زمین را در پاییز شخم عمیق زده و در بهار به محض مساعد شدن هوا، با دیسک زدن زمین را آمادة کشت میکنند. در مناطق گرمسیری، در اوایل پاییز زمین شخم میخورد و در زمان مناسب اقدام به کشت آن میشود.
در مناطق سردسیری در اوایل بهار آن را میکارند. از آنجایی که نخودفرنگی گیاهی روزبلند است باید هرچه زودتر نسبت به کاشت بذر آن اقدام نمود تا این که در روزهای کوتاه بتواند رشد رویشی مناسبی داشته باشد. چنانچه در مناطق سردسیری در اوایل بهار دیر کشت گردد گلدهی و تشکیل نیام و دانه به هوای گرم برخورد میکند که این وضعیت برای آن مناسب نیست. بنابراین در مناطق سرد بایستی به محض برطرف شدن خطر یخبندان بهاره کشت گردد تا در هنگام برداشت به گرما برخورد نکند. معمولاً انواع دانه صاف را وقتی که دمای زمین به C°5 رسید و انواع بذر چروکیده را در دمای کمی بیشتر از C° 8 بذر پاشي میکنند.
در مناطق گرم و جنوبی کشور در پاییز و اوایل زمستان اقدام به کشت آن میکنند. مقدار بذر مورد نیاز بستگی به رقم، عادت رشد گیاه و شرایط محل پرورش گیاه دارد و حدود Kg 200-150 در هکتار میباشد. عمق کاشت بذر بستگی به جنس خاک و میزان رطوبت خاک دارد و معمولاً حدود cm 5-5/2 در نظر گرفته میشود. بذر نخودفرنگی به صورت ردیفی (تک ردیفی (Single row) یا دو ردیفی (Double rows)) کشت میشود. در کشت تک ردیفی فاصله ردیفها cm 90-40 و فاصلة بوتهها از یکدیگر به رقم بستگی داشته و از 20 تا 50 سانتيمتر متغیر میباشد. در کشت دو ردیفی فاصلة بسترها از یکدیگر حدود cm 120 و فاصلة دو ردیف هر بستر cm 30-20 میباشد.
کاشت نخودفرنگی بایستی به دقت برنامهریزی گردد تا برای کارخانجات تهیة فرآورده، کار مداوم در طی فصل کار، بدون انباشته شدن بیش از حد یا تعطیل شدن کارخانه تأمین نماید (استفاده از Heat unit برای برنامهریزی کاشت متناوب آن).
مناطق خیلی مرطوب برای کشت این گیاه مناسب نیست زیرا تحت این شرایط گیاه تولید شاخ و برگ زیادی کرده و بر اثر ورس کردن عملکرد آن کاهش مییابد. در مناطقی که بارندگی به اندازة کافی نیست باید نسبت به آبیاری مرتب مزرعة نخودفرنگی اقدام شود. براساس نتایج آزمایشات، آبیاری در مرحلة گلدهی بسیار حساس میباشد. کمبود رطوبت باعث میشود که گردهافشانی جلو بیفتد و این مسئله نه تنها روی وزن غلافهای تولید شده اثر بد میگذارد بلکه با کم شدن میزان رطوبت بر دورة رشد غلاف نیز اثر کرده و از کیفیت آن به طور چشمگیری میکاهد.
قیم زدن (در مورد ارقام پابلند و در سطوح کوچک)، سله شکنی و مبارزه با علفهای هرز از مراقبتهای زراعی مهم در این گیاه به حساب میآیند. در صورت انجام کولتیواتور زنی، این کار باید سطحی انجام بگیرد تا از صدمه دیدن ریشههای گیاه اجتناب شود.
نخودفرنگی به صورت نارس برداشت میشود. در بیشتر ارقام نخودفرنگی، برداشت سه هفته بعد از گل شروع میشود. غلافها باید هنگامی که کاملاً سبز و به خوبی رشد کردهاند و قبل از شروع به سفت شدن نخودفرنگیها چیده شوند. کیفیت نخودفرنگی عمدتاً بستگی به تردی و میزان قند آن دارد. با بزرگتر شدن اندازة نخودفرنگی در زمان رسیدن درصد قند کاهش مییابد در حالی که نشاسته و پروتئین افزایش پیدا میکند. همچنین پوستة بذر و لپهها سختتر میگردند.
نخودفرنگی در سطوح کوچک با دست و در سطوح بزرگ (برای کارخانجات تبدیلی) با ماشین برداشت میشود. بسته به نوع رقم ممکن است غلاف نارس همراه با دانة آن برداشت و مصرف شود و یا پس از برداشت فقط دانة نارس آن مورد استفاده قرار گیرد. پس از برداشت، نخودفرنگی به صورت تازه یا کنسرو شده یا یخزده به بازار عرضه میشود. در برخی کشورها، نخودفرنگیها را در حالت رسیده برداشت کرده و سپس خشک میکنند و پس از فرآوری به صورت کنسرو شده به بازار عرضه مینمایند. بهتر است که پس از برداشت نخودفرنگیها را در رطوبت نسبی 95-80 درصد و دمای C° 5-4 نگهداری کرد.
- << قبلی
- بعدی