ولي بايد دانست در بعضي از اقسام گل سرخ مخصوصا دورگههاي چاي ميوهها بزحمت رنگ مياندازند و بهطور كلي موقع رسيدن ميوهها بسته به نژاد – منطقه و محل كاشت فرق ميكند.
ميوههاي رسيده را بايد همان موقع چيدن، اواسط مهر يا آبان بكارند (زيرا تخم ميوههاي اين گل پس از چيدن خيلي زود قوه ناميه خود را از دست ميدهد) اگر تخمها كاملا نرسيده و هواي آن منطقه سرد شده ، براي آنكه قوه ناميه آن كامل شود، تخمها را لاي خاك اره يا ماسه نرم كمي مرطوب طبقه طبقه ميچينند تا وقتي كه برسد.
معمولا اوائل آذرماه ميتوان اين دانهها را بيرون كاشت، موقع كاشتن ميوهها را با چاقوي پيوند زني چهار قسمت كرده دانهها را خارج ميسازند و براي آنكه بدانند دانههائي كه ميكارند از چه قسمي است تا پس از سبز شدن و گل كردن معلوم شود بين آنها جورهاي جديدي بهوجود آمده، بايد دانههاي هر قسم را در خزانه مخصوصي جداگانه كاشته و بهوسيله برچسبي جور يا قسم آنرا مشخص كنند.
خزانهاي كه در آن دانهها را ميكارند، اگر در گلخانه باشد مناسبتر است. در غير اين صورت بايد از تغارهاي مخصوص بذركاري استفاده كرد. خزانه يا تغار را با خاكي كه تجزيه شده قبلا تهيه كردهاند پُر كرده روي آنرا صاف نموده، دانهها را به رديف مرتب روي خاك ميچينند، بعضيها براي اينكه خاك خزانه تقويت شده و كمك موثري به سبز شدن تخمها كند، با خاك هر خزانه ۱۰۰ تا ۱۵۰ گرم گوگرد و مقداري سولفات دوفر سفيد و كمي از كودهاي شيميايي داخل ميكنند .
آماتورها براي احتياط و پيش گيري از بروز آفات حيواني و قارچي، خاك خزانه را دو ماه قبل از موقع كاشتن با محلول فورمول (Formol) ضدعفوني كرده يا همان موقع كاشتن با تزريق سولفور دو كاربون اين كار را انجام ميدهند تا پس از آنكه بوتهها سبز شدند دچار آفات مذكور نشوند. پس از آنكه دانهها را روي خاك مرتب چيدند، آهسته با كف دست آنها را فشاربايد داد تا دانه خوب به خاك بچسبد و روي آنرا با قشري بهضخامت ۱ تا ۱/۵ سانتيمتر شن پوشانده، خزانه را آبياري ميكنند. تخمها بسته به اقسام مختلف آن از ۳۰ الي ۹۰ روز بعد از كاشتن سبز ميشوند. پس از سبز شدن بايد آب دادن را كمتر كنند تا ريشه بوتهها كه خيلي ظريف است نپوسد، تا موقعي كه هوا سرد و يخبندان است، اين بوتهها را بايد در گلخانه يا در زير شاسي نگهداري كرد. پس از مساعد شدن هوا آنها را بيرون آورده در خزانه ديگر با فواصل بيشتري نشاء كرده يا آنكه جداگانه ميكارند.
بوتههاي نو را بايد هر هفته يا ۱۵ روز يك مرتبه بازديد كرد تا اگر آثاري از " شته سبز " يا " پارازيت " هاي ديگر روي آنها مشاهده شود بهوسيله محلول سولفات دو نيكوتين و يا سموم ديگر با آنها مبارزه كنند تا از ضعيف شدن بوتهها جلوگيري شده زودتر رشد نمايند.
پس از اينكه بوتهها قوي شدند سال دوم آنها را يا در كَرت مخصوصي با فاصله ۵۰ سانتيمتر كاشته يا در گلدانهاي بزرگتري ميگذارند تا شروع بگل دادن كند .
ب – كاشتن دانه هاي نسترن براي پايه:
از اواسط شهريورماه كه ميوههاي نسترن قرمز ميشود بايد آنها را چيده بعد همه آنها را در لاوك چوبي ياتغاري ريخته آهسته با دسته هاون چوبي يا گوشت كوب له كنند تا دانهها از گوشت ميوه جدا شود.
سپس آنها را چند دفعه با آب فراوان شسته دانههاي ريز و پوك را كه روي آب ميايستد جدا كنند تا دانه سالم و درشت و پاك بهدست آيد.
چون موقع كاشتن اين دانهها، بسته بهوضعيت منطقه يكي از ماههاي مهر، آبان و آذر يا اواخر اسفند ميباشد، براي آنكه قواي ناميه خود را از دست ندهند بايد فورا دانهها را خوب خشك كرده لاي طبقات شن يا نرمه زغال چوب بچينند.
موقع مناسب دانهها را در كرتهاي وسيعي كه خاك كرتها را بايد قبلا حاضر كرده و به اندازه كافي عميق باشد، به رديف بفواصل ۲۰ سانتيمتر و عمق يك سانتيمتر ميكارند.
اگر دانهها را پائيز كاشتهاند براي جلوگيري از نفوذ سرما و يخ زدن، بهتر است روي كرتها را با قشري از پهن اسب پوشاند.
دانهها بهار سبز ميشوند و پائيز بعد آنها را بيرون آورده در كرتهاي ديگري بهفواصل ۳۰ سانتيمتر ميكارند. تا قبل از رشد كامل بوتهها كه قابل پيوند كردن بشوند بايد مواظبت كرد امراض و آفاتي از قبيل " زنگ – آردك (سفيدك) – شته سبزو قرمز " و غيره به آنها سرايت نكند.
براي پيشگيري بهتراست چندمرتبه بوتهها را با محلول "سولفورون" (گوگرد محلول در آب) يا محلول يك درهزار "پرمنگنات دو پطاس " يا محلول " بوردله "(كات كبود و آب صابون) سمپاشي كنند. اين بوتهها را سال دوم يا سوم باشكالي كه ميل دارند ميتوان پيوند كرد .
۲ – قلمهزدن
براي آنكه بتوان در مدت كوتاهتري بوتههاي سالم و قوي براي پايه بدست آورد يا در نبودن پايه براي پيوند يكي از اقسام گل سرخ را زياد كرد، قلمهزدن را انتخاب كردهاند.
قلمه بعضي از نژادها و اقسام گل سرخ با كمال سهولت نتيجه مي دهد و در مدت كوتاهي ريشه ميدهد و با اين وسيله ميتوان تعدادي از يك قسم يا جور بهدست آورد.
بين جنسها و اقسام مختلف گل سرخ آنها كه براي قلمهزدن مناسبند بشرح زير ميباشند:
۱ – گل سرخهاي بنگال .( Rosier du Bengale )
۲ – گل سرخهاي جزيره بوربون.(Rosier de lile Boorbon )
۳ – گل سرخهاي منگوله و دو رگههاي آن
۴ – گل سرخهاي چاي ( Rosier adeur de the ) و چند جور از دو رگههاي آن.
۵– انواع گل سرخهاي پوليانتا(RosierPolyantha Moltiflore) .
۶ – گل سرخهاي پُر گل ويشور (Wichuriana Multiflore ).
بوتهاي كه از قلمه گل سرخ حاصل ميشود چون همه قسمتهايش از يك قسم يا جور است يك خاصيت دارد و آن اينست كه مانند پيوندهاي روي نسترن باغبان مجبورنيست دائمآ مواظب گرفتن و حذف پاجوشهائي كه از ريشه ميرويد باشد تا بوتهها را ضعيف و خراب نسازد.
ولي از طرفي تعداد بوتهاي را كه بهوسيله قلمه ميتوان از يك بوته بهدست آورد چند برابر كمتر از آنست كه بهوسيله پيوند ممكن است حاصل نمود. زيرا از هر چشمه ساقه يك پيوند ميتوان گرفت، در صورتيكه ساقهاي را كه براي قلمه انتخاب ميكنند بايد دست كم چند چشمه داشته باشد، باضافه غالبآ ريشه اقسامي كه آنرا بوسيله قلمه زياد كردهاند دوام زيادي نداشته و بالاخره بيشتر از جورهاي گل سرخ را بهوسيله قلمه نميتوان زياد كرد. بهترين زمان براي قلمهزدن گل سرخ اواخر تابستان (شهريورماه) است. در اين ماه شاخههائي را كه مغزش چوبي شده با قيچي باغباني چيده به قطعات ۱۰ تا ۱۵ سانتيمتري تقسيم ميكنند، بهطوريكه ابتداء و انتهاي هر شاخه يك چشمه داشته باشد.
بعد برگهاي شاخه را بهقسمي با قيچي ميچينند كه يك تا دو سانتيمتر از دم برگها بساقه بماند، قلمهها را در گلدان يا تغار و يا جعبه مخصوص قلمه كه از چهارپنجم شن نرم شسته و يك پنجم خاك تازه باغچه و خاك برگ پُر شده بفواصل ۲ تا ۳ سانتيمتر پهلوي هم فرو كرده و اگر هوا متغير و نامساعد باشد روي آنها را حباب شيشهاي ميگذارند و يا نايلون ميكشند.
مدتهاست كه هورمونهائي براي تسريع در ريشه كردن قلمهها ساخته شده كه ممكن است قبل از آنكه قلمهها را در خاك فرو كنند، بهاندازه دو سانتيمتر از ساقهها را يكي دو روز در محلولي از آن هورمون گذارده بعد در خاك فرو كنند تا زودتر ريشه كرده به نتيجه برسد.
زمستان بايد قلمهها را زير شاسي يا نقاط كم آفتاب گلخانه گذاشت. بهار سال بعد كه قلمهها ريشه كرده و از هركدام شاخههاي تازه بيرون آمد، آنها را به آهستگي بهطوري كه نرمه ريشهها صدمه نبيند از خاك بيرون آورده در محل مخصوص ميكارند.
۳ – خواباندن شاخه
زمانيكه فصل قلمهزدن نباشد براي زياد كردن بوتههاي قسم خاصي از گل سرخ به طريق خواباندن شاخه متوسل ميشوند.
خواباندن شاخه در اقسام و جورهاي پا بلند كه براي قلمهزدن هم مناسب است و بيشتر در اقسام رونده عملي ميباشد
اوائل بهار شاخههايي را كه به اندازه كافي بلند و قابل خم شدن است قسمتي از آنرا از نزديك زمين خم كرده در گلدان يا زمين پاي بوته زير خاك ميكنند. پائيز يا بهار سال بعد كه شاخههاي خوابانده شده ريشه كرده است آنها را از بوته اصلي جدا كرده و موقع مقتضي با كمال احتياط بيرون آورده در نقطه ديگر ميكارند.
۴ – پيوند: براي ازدياد اقسام گل سرخ، دو نوع پيوند معمول و مورد عمل است:
۱ – پيوند شكمي: كه در بهار تا اوائل تابستان و ماه اول پائيز كه شيره نباتي در جريان بوده و شاخهها خوب پوست ميدهند ميزنند.
۲ – پيوند روي ريشه كه زمستان در گلخانه ميزنند: قبل از توضيح هريك از اقسام پيوند بايد پايههاي مناسب براي پيوند را شناخت تا زحمتي كه ميكشند بينتيجه نماند. مناسبترين اقسام را براي پايه بايد انتخاب كرد كه در زير شرح داده ميشود.