آناناس
خانواده : Bromeliaceae
نام لاتین :pineapple
نام علمی :Ananascomosus
تاریخچه
موطن اصلی آناناس آمریكای مركزی میباشد. گیاهی تكلپهای، گرمسیری و علفی چندساله است. دارای یك گلآذین و میوه انتهایی بوده و مشخصه اصلی این خانواده گلدهی شاخساره برای یكبار است. آناناس به وسیله پاجوشهایی كه از پایه ساقه بلند میشود جایگزین میگردد. از نظر سیستم ریشهای، ریشههای آن سطحی، محدود و نابجا بوده و به شكل افقی تا 60 سانتیمتر و عمق تا یك متر گسترش دارند. وقتی پاجوشها را میكاریم ریشهها در اعماق پایینتر قرار میگیرند، ولی اگر ساقه جوشها و تنه جوشها را بكاریم ریشههای آن بالاتر آمده و در سطح خاك قرار میگیرد و به خاطر بالا بودن ریشهها و سطحی بودن آنها مزرعه آناناس را هر 4-3 سال یكبار تجدید میكنند.
آناناس مثل موز ساقه كاذب دارد كه از به هم پیوستن دمبرگها بوجود میآید. برگها از ساقه بزرگترند، رنگ برگها معمولاً در قسمت فوقانی قرمز ابلق و در سطح زیرین خاكستری نقرهای است. تعداد برگها به 80-60 عدد میرسد. ساختمان برگ طوری است كه در سطح رویی فاقد روزنه بوده و در سطح زیرین دارای روزنه است. در هر میلیمتر مربع برگ 85-70 روزنه دارد. یكی از سلولهای كناری روزنه رشد كرده و بهصورت در پوش روی روزنه قرار میگیرد این درپوش به "صفحه تریكوم" معروف است. لذا تعرق را به حداقل میرساند. برگها به شكل روزت هستند. همچنین برگها نوك تیز و پهن هستند . برگها كمی فرورفته بوده و آب را به سطح پایین و ریشهها هدایت میكنند. حاشیه برگها در برخی ارقام دارای مقداری خار است، این خارها هرقدر كمتر و نرمتر باشند بهتر است. در كولتیوارهای اصلاح شده كمتر و نرمترند. برگها قبل از گلدهی باز میشوند. جوانه انتهايي ساه گل را بهوجود ميآورد.گلهای آناناس دوجنسی و كامل است. یعنی اعضای گل 3 یا مضربی از 3 است. 3 كاسبرگ، 3 گلبرگ و 6 پرچم و یك مادگی دارد و تخمدان 3 برچهای دارد. گلآذین آن 200-100 گل دارد كه باعث تشكیل میوه مركب میشود كه syncarpe ناميده دارد. گلها دارای شهد است هر میوه مركب از چند گل جدا از هم تشكیل شده كه بر روی یك گلآذین متراكم قرار دارند. مثل توت سفید، انجیر و آناناس. در آناناس میوه مركب، تركیب میوهچههای شبیه سته، پایه كاسبرگها و براكتههای گل میباشد. میوه رسيده شبیه میوه كاج بوده ولی ابعاد آن فرق میكند بهطور متوسط عریضترین قسمت در ته میوه است. وزن میوه حدوداً میانگین 2/2 كیلوگرم است (در رقم Cayenne).
گوشت میوه رسیده سفید تا زرد است. قسمت خوراكی میوه 60% كل میوه را تشكیل میدهد و 85% قسمت خوراكی میوه را آب تشكيل مىدهد. در بالای میوه تاج (crown) میوه وجود دارد. كه حاوی 50-15عدد برگ است و از این قسمت نیز برای ازدیاد استفاده میكنند. فایده دیگر crown این است كه سایه روی میوه در حال نمو ایجاد میكند و لذا احتمال آفتاب سوختگی میوه را كاهش میدهد. زیر میوه تنه جوش یا slip وجود دارد ودر كنار برگها پاجوش ديده ميشود. همچنین بر روی ریشه پاجوشهای زیرزمینی توليد ميگردد.
از نظر آب و هوا آناناس در هوای 35-16 درجه سانتیگراد رشد میكند. بهترین دما برای آن 26-20 درجه سانتیگراد بوده و دمای بالا و پایین در كیفیت و نسبت قند به اسید میوه تأثیر میگذارد . مقاومت رقم Queen نسبت به تغییرات دما از رقم Cayenne بیشتر است. آناناس تا حدی به خشكی مقاوم است و جزو گیاهان CAM به حساب میآید. رطوبت بالای هوا، شبهای خنك و نور كامل خورشید را میپسندد و دلیل مقاومت به خشكی آن یكی به خاطر ساختمان برگ و دیگری جزو گیاهان CAM بودن است.
از نظر خاك، خاكی با عمق متوسط 1 – 5/0 متر با زهكش خوب و بافت لوم رسی شنی یا بافت شنی را میپسندد. بهترین pH برای آن حالت اسیدی است كه محدوده 6/5 – 5/4 برای آن مناسب است. البته در برخی از منابع محدوده 5/6 – 5 را نوشتهاند، ولی در حالت كلی شرایط اسیدی خاك و خاكهای با زهكشی خوب را میپسندد. به زهكشی پایین خیلی حساس هستند. Ec كمتر از des/m 5/0 براي پرورش آن مناسب است. در خاك بایستی مقدار زیادی مواد آلی و پتاسیم وجود داشته و خاك باید غنی و حاصلخیز باشد تا تولید خوب وجود داشته باشد. خاكهایی با میزان بالای آلومینیوم و منگنز را تحمل میكنند و موادآلی و پتاسیم زیاد برای تولید حداكثر محصول ضروری است.
گردهافشانی و تشكیل میوه
در ارقام تجاری به دلیل اتواستریل بودن یا خود عقیم بودن گلها، خودناسازگاری وجود دارد و به همین خاطر به طریقه پارتنوكارپی میوه میدهند در ارقام وحشی حالت عقیمی كم است و تعدادی از گلها میتوانند تلقیح شده و دانههای سفتی تولید كنند و پارتنوكارپي اختياري بوده و اگر گرده افشاني شود توليد دانه ميكند. گردهافشانی توسط مرغ مگسخوار و پرنده شهدخوار انجام میشود. آناناسهای اهلی یا تجاری تریپلوئید هستند و در اثر جهش از آناناسهاى دیپلوئیدها بهوجود آمدهاند. برای زودرسی و یكنواختی تشكیل میوه از هورمونهایی نظیر اتیلن و نفتالین استیك اسید استفاده میكنند.
بحث مهمی كه در آناناس وجود دارد ازدیاد آن است كه به طریقه غیرجنسی صورت میگیرد و در آن از 4 نوع نمونه گیاهی از 4 قسمت گیاه استفاده میشود.
- قبلی
- بعدی >>