سيستمهاي كشت بذري
كشت بذر را ميتوان از طريق دو سيستم انجام داد:
1. بذركاري مستقيم: اين روش در كتاب ازدياد، بذركاري مزرعهاي نامگذاري میشود. بذركاري مستقيم در جاهايي كه گياه بايد در آنجا نگه داشته شود كاربرد دارد. اين روش عمدتاً براي كاشت چمنها مورد استفاده قرار ميگيرد و يا گلكاري تفنني در باغچههاي خانگي.
بذرها براي تنژيدن به گرما، هوا، آب و بعضي از بذرها به نور هم نياز دارند. اگرچه دماي بهينه تندش(جوانهزنی) براي محصولات گوناگون متفاوت میباشد. اما دماي متوسط خاك به ميزان 24–22 درجه سانتيگراد براي بيشتر بذرها مناسب است. در برخي از موارد دماهاي بالا را ميتوان با قرار دادن بسترها نزديك به منبع حرارتي يا با پوشاندن آنها با چادر پلاستيكي و گرم كردن آنها تامين كرد. براي ايجاد دماهاي پايينتر ميتوان جعبه كاشت را در محلهاي خنكتر گلخانه قرار داد و يا با بالا يا پايين بردن دريچه، دماي مورد نظر را تامين كرد.
بذرها نبايد در طي تنديدن خشك شوند. آبياري بايد با دقت و به گونهاي انجام شود كه باعث جابجا شدن بذرها در بستر نشود. براي اين كار از سيستم مهافشان و يا از سرآب پاشهاي ويژه كه به شيلنگ متصل ميشوند ميتوان استفاده كرد. پس از سبز شدن بذرها، بهتر است اجازه داد كه گاهي سطح محيط كشت خشك شود، البته به شرطي كه ريشهها به خوبي استقرار يافته باشند تا بتوانند آب را از پايين جذب كنند. اين خشكي از بروز بيماريها جلوگيري ميكند. اما نبايد مدت آن طولاني شود. چون اگر گياهان به نقطه پژمردگي دائمي برسند، امكان بهبودي آنها وجود ندارد.
نيازهاي نوري، دمايي، زمان تندش، آب، مواد غذايي و كنترل آفات و بيماريها از ديگر عوامل هستند.
در زمان كشت، بذر به نور، دما، آب و مواد غذايي و ... نياز دارد. رطوبت و تهويه مهمترين عوامل هستند و مواد غذاي از اهميت كمتري برخوردار ميباشد. بعضي از بذرها را مثل اركيدهها كه ذخيره غذايي ندارند، ميتوانيم به وسيله روشهاي كشت بافت پوششدهي كنيم. بعد از توليد دانهال، گياه به مواد غذايي (كوددهي) نياز دارد.
. نشاكاري: اين روش در ازدياد خزانههاي مزرعهاي نامیده میشود. در اين روش بذرها در خزانه كه عمدتاً سرپوشيده است كشت شده و سپس نشاها به محيط اصلي منتقل ميشوند. اين روش مزاياي زيادي دارد كه عبارتند از: طولانيتر كردن فصل رشد، انتقال نشاء به محيط اصلي پس از رفع خطر يخبندان، كاشت گياهان با فاصله مناسب، همچنين اين روش برخي مشكلات جوانه زدن بذر را از ميان ميبرد. بذركاري در خزانه غالباً بهصورت خطي توصيه ميشود. به اين صورت كه شيارهاي باريكي به عمق 1 تا 2 سانتيمتر بهصورت خطي و عمود بر محور اصلي بستر حفر شده و بذرها در شيار ريخته ميشود فاصله خطوط كشت از هم 20 تا 25 سانتيمتر است. بعد از پاشيدن بذر سطح بستر را مجدداً صاف نموده و روي آن قشري از مواد آلي، خاك برگ پوسيده و يا كود دامي پوسيده ريخته شود. آنچه لازم است از پيش توجه مورد توجه قرار گيرد اين است كه آميخته خاكي مورد استفاده براي تندش، بهتر است از نوعي باشد كه بتوان از آن براي تمام مراحل رشد استفاده كرد. به اين ترتيب ديگر نيزي به مخلوط كردن و تهيه كردن خاك جديد وجود ندارد.
پس از شروع رشد و نمو بذور بايد به كنترل هرچه بهتر شرايط محيطي از قبيل ميزان نور، گرما، سرما، آبياري پرداخت. همچنين گاهي نياز به سلهشكني و وجين براي مبارزه با علفهاي هرز وجود دارد. يك يا چند كودپاشي ازتي براي رشد سريعتر گياهان در اين مرحله توصيه ميشود. نشاها را بهطور معمول پس از ظهور 1 تا 4 برگ حقيقي، كشت ميكنند. يك روز پيش از عمليات نشاكردن بايد گياهان آبياري شوند تا در طي اين مدت رطوبت خاك به حد مطلوب برسد. براي خارج كردن نشا از بستر نبايد كشيده شوند. بلكه بايد وسيلهاي مانند بيلچه نشاها را به همراه خاك اطراف ريشه از خارج و سپس نشا را از خاك جدا كرد.
ازدياد به روش غيرجنسي
هدف از اين روش ازديادي توليد گياهان مشابه مادري است. به دلايل زیر از اين روش استفاده ميشود:
- آسان و راحت بودن اين روش
- كوتاه كردن دوره نونهالي
- كنترل مراحل رشد و ريخت شناسي
- ازدياد گياهاني كه از طريق جنسي امكان ازدياد ندارند.