هرس هلو و شلیل
با مقایسه به سایر انواع درختان، درخت هلو و شلیل احتیاج بیشتری به هرس دارند
اغلب درختان هسته سنگی را به فرم جامی و بوته ای تربیت می كنند. اگرچه فرمهای دیگر مانند بادبزنی، پرچین، چلچراغی و استاندارد مورد استفاده بسیاری از باغداران قرار می گیرد. ولی فرم جامی و هرمی و روش استاندارد عمومیت بیشتر دارد.
هرس درخت پسته
نهال پسته در چند هزار سال قبل در ایران كشت می شده است. از ایران به اروپا و سپس به آمریكا برده شده است و در خاك های شنی به خوبی رشد می كند. نهال یك تا سه ساله آنرا از خزانه به محل پرورش منتقل می كنند و برای شكل دادن به آن پنج شاخه نهایی را برای تشكیل تاج در نظر می گیرند. اولین شاخه فرعی در حدود 2/1 متر از زمین ارتفاع دارد و سایه شاخه ها با فاصله 30 سانتیمتر از هم دور هستند. در چند سال اول جوانه های اضافی را هرس نموده و بایستی شاخه درخت را زخمی نموده و محل های زخم شده خیلی دیر ترمیم می شود و شكوفه های درخت روی شاخه سالهای قبل تشكیل می گردد و پسته جزء درختان دو پایه است كه گرده نهال نر بایستی شكوفه نهال ماده را بارور كند
و پایه ماده به هرس بیشتری احتیاج دارد در صورتی كه نهال نر خیلی كمتر هرس می گردد و معمولاً در اواخر پائیز و اوایل زمستان انجام می گردد. در مناطق سرد بیشتر در آخر فصل زمستان و اوایل بهار فقط نسبت به هرس شاخه های خشك زیادی اكتفا می كنند.
هرس درخت زیتون
درخت زیتون از درختان منطقه معتدل و سرد است. بیشتر درمناطق كنار دریای مدیترانه رشد خوبی دارد و منشا اولیه آن تركیه و شامات می باشد. در موقع كاشت آن، شاخه های ضعیف و سایه پاجوش ها را كلاً قطع نموده و تعداد 3 شاخه قوی روی آن انتخاب نموده و بقیه را حذف كنید.
چنانچه هرس سنگین روی نهال جوان صورت گیرد میوه تولید نخواهد كرد. بنابراین مادامی كه محصول نداده است از هرس شاخه های آن خودداری كنید. پس از تولید میوه تعداد 9 شاخه فرعی قوی و مناسب كه هر یك جای مناسبی در روی درخت دارند انتخاب نموده و سپس شاخه های اضافی را هرس نمائید و در سال بعد فقط شاخه های شكسته و سرما زده و یا شاخه های نابجا را هرس كنید.
هرس بی مورد زیتون موجب می گردد كه شاخه های چوبی افزایش یافته و درخت بار ندهد ضمناً چنانچه بیش اندازه وسط تاج درخت را هرس نموده به طوری كه تابش خورشید به داخل درخت بیش از حد نفوذ كند به علت حساسیت این درخت به نور مستقیم خورشید ایجاد اختلال و رویش درخت خواهد شد.
درخت زیتون را از طریق كاشت بذر و زدن قلمه در ماسه شسته و انتقال پاجوش به محل دیگری زیاد می كنند و برای بدست آوردن زیتون مرغوب بایستی با پیوند انواع مرغوب این نهال را تكثیر نمود.
هرس باروری زیتون
معمولاً جوانه گل روی شاخه های فرعی كه در سال قبل تولید شده اند تشكیل می گردد بنابراین شاخه هایی كه میوه داده اند هرس نمائید و این امر باعث می گردد كه شاخه های چوبی جدیدی تولید گردد. در سالهایی كه عمل هرس را انجام می دهید كه در بهار سال قبل آن درخت میوه فراوانی تولید كرده است. در نهال زیتون جوانه های برگ مقابل یكدیگر ظاهر می شوند ولی این جوانه ها تا بهار سال بعد به حال ركود باقی می مانند و در بهار سال بعد جوانه ها رشد كرده و تولید گل می كنند.
برای آنكه جوانه فعال شود هرسال جوانه انتهایی آن را حذف كنید در هر صورت هرس بیش از حد درخت زیتون موجب می گردد شاخه های چوبی زیاد شده و مقدار محصول درخت به طور چشم گیری كاهش یابد.
فصل هفتم میوه کاری
میوه کاری را می توان به عنوان فن کشت و پرورش گیاهان چند ساله ای که بخشی یا تمام میوه آنها بصورت خام یا پخته مورد تغذیه انسان قرار می گیرد تعریف کرد.
از آنجا که بیشتر درختان میوه پس از کاشته شدن چند سال طول می کشد تا به بار بنشینند و علاوه بر مخارج سنگین اولیه درطول این مدت نیز هر ساله هزینه هایی برای نگهداری و پرورش آنها لازم می شود.
میوه کاری نیاز به سرمایه گذاری دراز مدت دارد. بنابراین اگر از ابتدای امر دقت و توجه کافی نشود شاید پس از چند سال منجر به زیان هایی جبران ناپذیر گردد.
دراین بخش مسایل مربوط به میوه کاری در سه قسمت شامل: احداث باغ جدید، نگهداری از باغ احداث شده و ویژگیهای مهمترین میوه های ایران مورد بحث قرار خواهند گرفت.
احداث باغ جدید
در احداث باغ جدید دو حالت ممکن است رخ نماید. در حالت اول محصول ویژه ای مانند سیب، بادام و ... مورد نظر است و برای کشت آن باید زمین مناسبی یافت شود. در حالت دوم که بیشتر همگانی است زمین ویژه ای موجود است و باید درختی که با آن زمین و منطقه سازش داشته باشد کشت شود.
- احداث باغ شامل چهار مرحله می باشد:
1- بررسی عوامل محیطی
2- بررسی عوامل اقتصادی
3- گزینش رقم و تهیه نهال
4- آماده ساختن زمین وکاشتن نهال
عوامل محیطی
الف ) دما
ب) نور
پ) موقعیت محل
ت) خاک
ث) آب
دما
همانند سایر گیاهان، درختان میوه برای رشد و تولید محصول دارای یک دامنه گرمایی و یک دمای مناسب ویژه خود هستند. افزون بر این، دما در زندگی درختان میوه اثرات خاص دیگری نیز دارد. از آن جمله درختان میوه خزان دار باید در طول زمستان به تعدادساعت معین دمایی کمتر از هفت درجه سانتیگراد دریافت کنند تا از حالت استراحت بیرون آمده آغاز به رشد کنند. این امر یکی از مهمترین عوامل محدود کننده مناطق کشت درختان میوه مختلف می باشد. بدین معنی که اگر سرمای لازم تأمین نگردد در اکثر موارد جوانه های گل در بهار نمی شکفند و محصولی عاید نخواهد شد. اثر بسیار مهم دیگر دما بر روی درختان میوه سرمازدگی بهاره است .
بسیاری از نقاط دنیا با وجود برخورداری از دامنه دمایی و میزان سرمای مناسب برای کشت درختان میوه به دلیل داشتن سرمای دیررس بهاره که معمولاً پس از شکوفایی جوانه ها بروز می کند و موجب سرمازدگی گلها و گاهی میوه ها می شود برای میوه کاری مناسب نیستند. از دیگر عوامل دمایی که در میوه کاری مؤثرند می توان از نوسان دمایی یا تفاوت زیاد دمای شب و روز و تگرگ نام برد.
نور
آزمایش های مختلف ثابت کرده که به غیر از توت فرنگی سایر میوه ها برای گل انگیزی به طول روز حساس نیستند و تنها اثر این عامل بر روی شدت نور در رشد و باروری درختان بسیار موثر است. تغییر دادن شدت نور در سطح باغ کاری غیر عملیاست و تنها راه نوررسانی کافی به درون درخت، دادن شکل و تراکم مناسب به شاخساره می باشد. به عنوان مثال در میوه های سیب، اگر شدت نور به ویژه حدود سه ماه آخر فصل رشد کافی نباشد تولید رنگ سرخ دچار اختلال می گردد و به این دلیل پیشنهاد شده است که درمناطقی که هوای پائیز ابری یا مه آلود دارد به جای سیب های سرخ انواع زرد و سبز آن کشت گردد.
موقعیت محل
مجموعه عوامل عرض جغرافیایی، ارتفاع از سطح دریا و مقداری شیب زمین، موقعیت محل را تشکیل می دهند. اثر این عوامل در درجه اول بر روی مقدار دمای محیط و در درجه دوم برروی شدت نور است.
خاک
اکثر درختان میوه به بافت خاک حساسیت زیادی نشان نمی دهند و اگر خاک دارای ژرفا (عمق) و زهکشی کافی بوده و از PH مناسبی نیز برخوردار باشد به خوبی در آن رشد کرده محصول کافی می دهند البته لازم به تذکر است که خاکهای سبک تر معمولاً از خاکهای سنگین کم رطوبت تر بوده و به همین دلیل در بهار زودتر گرم و در پائیز دیرتر سرد می شوند و چون از تهویه بهتری نیز بر خوردار است در صورت کفایت آب و مواد غذایی درختان میوه در آنها بیشتر رشد می نمایند.
