جوانه های غلات و دانه ها سرشار از ویتامین ها و مواد معدنی هستند. دانه هایی که بیش از همه برای تهیه جوانه مناسب هستند، عبارتند از: ماش، عدس، گندم، جو، شنبلیله، تخمه کدو، کنجد، آفتاب گردان و سویا. گفته شده است در جوانه عدس و ماش دو ماده وجود دارد که وقتی وارد بدن می شوند، سلول های سرطانی را به تدریج از بین می برند. جوانه سویا از لحاظ ارزش غذایی با گوشت رقابت می کند و ضررهای گوشت را نیز ندارد، همچنین از لحاظ وجود ویتامین C، رقیب گوجه فرنگی است. جوانه دارای اسیدهای آمینه، اسیدهای چرب، قند طبیعی و مقدار زیادی املاح معدنی است و اگر چند نوع آن با هم خورده شوند می توان گفت که همه مواد ضروری بدن را به آن رسانده ایم.

وقتی دانه را در آب خیس می کنید، آنزیم های موجود در آن که تا آن زمان به صورت غیرفعال در دانه وجود داشتند، فعال می شوند و نشاسته موجود در دانه تبدیل به قند می شود. پروتئین تبدیل به اسیدهای آمینه می شود و چربی اشباع مبدل به اسید چرب می شود. این فعالیت آنزیمی در جوانه، باعث تحریک فعالیت های آنزیمی در بدن انسان و سلامت و نشاط می گردد.

● تهیه انواع جوانه ها:

تهیه جوانه ها کار بسیار آسانی است و ما ایرانیان با سبزکردن انواع دانه ها برای سبزه شب عید، آشنایی زیادی با تهیه جوانه داریم. محل تهیه جوانه باید کمی گرم باشد. مثلاً یک طاقچه بالای شوفاژ یا نزدیک اجاق و یا یک قفسه که هوا در آن جریان داشته باشد ولی سرد نباشد.

برای آن که گرد و غبار روی جوانه ننشیند ، روی شیشه یا سینی را با تنزیبی بپوشانید. توجه کنید که از هر یک قاشق غذاخوری دانه غلات، هشت قاشق جوانه به دست می آید.

● وسایل لازم برای تهیه جوانه:

▪ یک شیشه دهان گشاد نسبتاً بزرگ یا یک سینی کوچک که لبه آن اندکی بلند باشد،

▪ یک تکه ململ یا تنزیب و چند کش لاستیکی

▪ یک آب کش و یا یک چای صاف کن بزرگ

● طرز تهیه:

▪ دانه ها را از شب تا صبح در آب خیس کنید و آن را در جای نیم گرمی قرار دهید ( بعضی دانه ها نیاز به خیس کردن ندارند).

▪ پس از خیساندن و آب کش کردن، آن را به آرامی زیرشیر آب بگیرید و سپس بگذارید در همان آب کش، کاملاً آبش جدا شود تا نپوسد.

▪ آن را در شیشه و یا سینی کوچک بریزید و پارچه مرطوبی روی آن بکشید و هر صبح و شب عمل شستن( به آرامی ) و آب کش کردن را تکرار کنید.

در تابستان وقتی هوا خیلی گرم است عمل شستن را سه بار در شبانه روز تکرار کنید. در تمام این مدت ظرف را در محلی تاریک و نسبتاً گرم نگاه دارید. توجه کنید که باید اندکی آب در انتهای دانه ها وجود داشته باشد.

▪ اگر حرارت محیط حدود ۲۲ درجه سانتی گراد و محل آن تاریک باشد، دانه خیلی زود جوانه می زند. بسته به نوع دانه، بین سه تا پنج روز و گاهی بیشتر می توانید جوانه را از تاریکی درآورید و پشت پنجره رو به آفتاب بگذارید. جوانه را همیشه مرطوب نگاه دارید تا اندکی بیشتر رشد کند ( آب کش کردن را فراموش نکنید).

▪ پس از یک تا دو روز ماندن در جلوی نور خورشید، جوانه آماده مصرف است. آن را یک بار دیگر به آرامی آب کش کنید و در ظرفی دربسته ای در یخچال نگه دارید و به تدریج مصرف کنید.

اگر بخواهید پوسته روی بعضی از جوانه ها ( مانند ماش یا سویا ) را از آن ها جدا کنید، جوانه آماده شده را در کاسه ای بریزید و آن را پر از آب کنید. سپس به آرامی آن را هم بزنید. پوسته ها روی آب می آیند، ولی بهتر است پوسته ها را از جوانه ها جدا نکنید، زیرا همین پوسته ها دارای مقدار زیادی فیبر هستند که برای کار دستگاه گوارش بسیار مفیدند.

بعضی از دانه ها مانند عدس، سویا، نخود، و مانند آن را یکی دو بار در روز زیر و رو کنید تا همه آنها هوا بگیرند و جوانه بزنند.

بعضی دانه ها زودتر و برخی دیرتر جوانه می زنند، ولی اگر دانه کهنه باشد جوانه نمی زند. همیشه بهترین نوع دانه را بخرید و تا آنجا که ممکن است دانه هایی را بخرید که به آنها سموم نباتی نزده اند.

بدین گونه انواع مختلف موادمعدنی را با خوردن جوانه ها به بدن خود می رسانید. می توانید دانه ی هر نوع سبزی را سبز و سپس مصرف کنید.( به جز سیب زمینی، گوجه فرنگی و لوبیا چشم بلبلی که مسموم کننده اند).

آسان ترین دانه ها برای جوانه زدن عبارت اند از: یونجه، ماش، عدس، شنبلیله، تربچه، نخود و گندم و پس از آن ها تخمه آفتاب گردان، کدو، کنجد، بزرک، نعنا و سپس انواع لوبیاها مانند سویا ، جو، ذرت و ارزن.

از میان جوانه ها، دانه سویا بسیار مغذی است. توجه کنید که دانه سویا تازه باشد، پوستش شکسته نباشد و دانه نصف نشده باشد.

● زمان لازم برای تهیه جوانه ها:

الف) دانه های که باید حدود ۶ تا ۸ ساعت خیس کنید:

ـ یونجه ( مدت جوانه زدن : ۶-۵ روز )

ـ شنبلیله ( مدت جوانه زدن : ۴-۳ روز )

ـ تربچه ( مدت جوانه زدن : ۵-۴ روز )

ـ کنجد ( مدت جوانه زدن : ۲-۱ روز )

ب) دانه هایی که باید حدود ۱۰ تا ۱۸ ساعت خیس کنید:

ـ نخود ( مدت جوانه زدن : ۴-۳ روز )

ـ عدس ( مدت جوانه زدن : ۵-۳ روز )

ـ ماش ( مدت جوانه زدن : ۵-۳ روز )

ـ سویا ( مدت جوانه زدن : ۵-۳ روز )

ـ آفتاب گردان ( مدت جوانه زدن : ۲-۱ روز )

گندم ( مدت جوانه زدن : ۳-۲ روز )

ـ چاودار ( مدت جوانه زدن :۳-۲ روز )

ـ ارزن ( مدت جوانه زدن :۴-۳ روز )

منبع: اخبار روستا