اعداد تصحيح شده توسط نمودار Excel :
0ppm |
2/5ppm |
5ppm |
6/5ppm |
7/5ppm |
10ppm |
15ppm |
0 |
0.05 |
0.1 |
0.152 |
0.2 |
0.25 |
0.3 |
بحث و نتيجهگيرى:
فسفر بعد از ازت مهمترين عنصر غذايى مورد نياز گياه است مقدار فسفر در خاك بين 0.03 تا 0.22 درصد تغيير مىكند و متوسط آن در خاكهاى زراعى در حدود 0/06 درصد مىباشد. نسبت فسفر معدنى و آلى در خاكهاى گوناگون متفاوت است. معمولا" نسبت فسفر آلى در سطح خاك بيش از لايههاى زيرين خاك مىباشد. بهطور معمول فسفر آلى در حسب درصد فسفر كل خاك ممكن است 2 تا 98 % باشد. فسفر طبعيى خاك بهصورت فسفات كلسيم و، فسفاتآهن و فسفاتآلومينيوم مىباشد. با اين حال كانيهاى ديگر فسفات در نيز در خاك يافت مىشوند كه از لحاظ اهميت در درجات بعدى قرار دارند. در خاكهاى آهكى اشكال مختلف فسفاتكلسيم كانيهاى غالب فسفر هستند. در صورتيكه در خاكهاى اسيدى فسفاتآهن و آلومينيوم بهاندازه و يا بيشتر از فسفاتكلسيم اهميت دارند.
در خاكهاى آهكى كه مقدار زيادى كربناتكلسيم موجود است. كربناتكلسيم با تركيبات فسفرى تركيب مىشوند. وقتى كربناتكلسيم در مجاورت فسفاتكلسيم قرار مىگيرد محلوليت فسفات تقليل مىيابد و از اين موضوع مىتوان نتيجه گرفت كه كربناتكلسيم روى فسفاتكلسيم رسوب مىكند و در خاكهاىآهكى بين كربناتكلسيم و آپاتيت تركيب كربنات آپاتيت تشكيل مىشود.
علائم كمبود فسفر در گياه
كمبود فسفر در گياه مى تواند عواملى را به دنبال داشته باشد كه عبارتند از :
- رشد قسمتهاى هوايى و ريشه كاهش مىيابد و در كمبود زياد متوقف مىشود.
- برگها كوتاه و باريك و نازك مىشوند.
- رشد طولى گياه عمودى بوده و ساقه جانبى بهندرت ظاهر مىشود.
- تعداد برگها و شاخهها محدود و جوانههاى كنارى ممكن است به خواب بروند يا دچار مرگ بشوند.
- ظهور شكوفهها و و جوانههاى برگى كم مىشود و بنابراين محصول دانه و ميوه كم مىشود.
- رنگ برگها سبز تيره كدر و مايل به آبى يا ته برگ برنزى يا بنفش است. رنگ بنفش مربوط به تشكيل ماده آنتوسيانين است كه يكى از مشخصترين و معمولترين علائم كمبود فسفر است و همچنين رنگ انواع گياهچه نيز بنفش مىشود.
- در موقع بروز كمبود فسفر رنگ ميوهها سبز و ممكن است بهشدت رنگى شده باشند و گوشت ميوه نرم و شيره ميوه خيلى ترش و خاصيت انباردارى آن ضعيف است.
- فسفر عنصرى است كه غلظت بالاي آن در خاك براى گياهان بىضرر است و متأسفانه اين خصوصيت باعث شده كه در طى دهه اخير مقدار زيادى فسفر به خاكهاى كشورمان اضافه بشود و باعث بههم خوردن تعادل عناصر غذايى موجود در خاك شده است.
آهن
مقدمه
از شانزده عنصر غذايى مورد نياز گياهان، شش عنصر آهن، روى، منگنز، بر، مس، موليبدن به مقدارى كم مورد نياز گياهان بوده و بدين جهت آنها را عناصر كم نياز مىگويند.
در ايران، كمبود عناصر كم نياز بويژه روى، منگنز، بر و آهن در مزارع و باغها به دليل حاكميت شرايط آهكى، كمى مواد آلى، خشكى، حلاليت كم اين عنصر در pH آهكى، وجود بىكربنات درآبهاى آبيارى و مصرف بالاى فسفر، عموميت دارد. كمبود عناصر غذايى كم نياز در برخى از درختان ميوه و محصولات زراعى با عنايت بهمقدار نياز گياه، شرايط رطوبتى، درجه حرارت محيط و ميزان آب آبيارى متفاوت است.
وضعيت آهن در خاك
مقدارآهن در سنگ مادر بيش از ساير عناصر غذايى است. سنگ كره 5/1 درصد آهن دارد كه تركيبات متعددى را با گوگرد و اكسيژن توليد مىكند، ليكن درجه حلاليت اين مواد بهقدرى ناچيز است كه گياه در شرايط زيستى نامساعد، نظير pH بالا و زيادى كربناتكلسيم، نمىتواند نياز اندك خود را از خاك جذب كند. غلظت آهن در خاك مىتواند در بين 0/02 تا 10 درصد متغيير باشد. آهن از تخريب سنگهاى مادرى و عمدتا" بهصورت دو ظرفيتى وارد محلول خاك شده و بههمين شكل نيز به وسيله گياه جذب مىگردند. غلظت حد بحرانى آهن در خاكهاى آهكى در حدود 5 الى 6 ميلىگرم در كيلوگرم و برمبناى روى DTPA گزارش شده است.
آهن اولين عنصر كم نياز و ضرورى شناخته شده براى گياه است. كلروز آهن بهعنوان يكى از فاكتورهاى محدود كننده افزايش توليد و كيفيت محصولات در درختان ميوه محسوب مىشود و در صورت عدم رفع آن نه تنها عملكرد و كيفيت محصول كاهش مىيابد، بلكه از طول عمر درختان كاسته مىشود.
علايم كمبود آهن در گياه
از عمده تغييرات فيزيولوژيك ناشى از كمبود آهن در درختان ميوه كلروز يا زردى برگهاى جوان مىباشد كه بهدليل از بين رفتن پروتئینها و كاهش سنتز كلروفيل اتفاق مىافتد. اين مسئله كاهش فتوسنتز را در بر دارد كه از اهميت بسيارى برخوردار است. در مطالعات انجام شده بر روى گياهان متعددى، مشاهده گرديده كه كمبود آهن و مس، گل آغازى را كه خود تحت تأثير دورى نورى در گياهان مىباشد را كاهش مىدهد. ارتباط بين تغذيه آهن و رشد رويشى و ميزان محصول در درختان ميوه بسيار پيچيدهتر از ساير عناصر غذايى مىباشد. مراحل اوليه كمبود تأثير آنچنانى بر روى رشد و عملكرد درختان ندارد، اما در شرايط كمبود شديد و بهويژه در طولانى مدت رشد برگها متوقف شده و تعداد زيادى از آنها ريزش مييابند. كاهش سطح كل برگ درختان منجرب كاهش رشد و محصول كمتر ميگردد.
روشهاى اندازهگيرى آهن موجود در خاك
روش شعلهاى (Atomic Apsorption Spectrometer)
روش غير شعلهاى (Inductirely coupled plasma , Icp , AES)
ما در اين آزمايش از روش اول استفاده خواهيم كرد.
آزمايش
روش شعلهاى (Atomic Apsorption Spectrometer )
مواد و وسايل مورد نياز:
- 10 گرم خاك از نمونه مورد نظر
- DTPA
اجزاء تشكيل دهنده DTPA
14/92 گرم ترىاتانولآمين و 1/96 گرم DTPA و 1/47 گرم CuCl2,H2O كه ترىاتانولآمين براى نگهدارى pH محلول در 7/3 و خود DTPA بهعنوان عامل كمپلكس كنترل CuCl2,H2O از حلاليت كربناتكلسيم كه در خاكهاى ما بهميزان فراوان وجود دارد جلوگيرى مىكند.
شرح آزمايش
ابتدا 10 گرم خاك نمونه را وزن كرده و سپس به آن 20 سىسى DTPA اضافه كرده و بهمدت يك ساعت درون دستگاه شيكر قرار مىدهيم. بعد از اين مدت نمونه را در دستگاه سانتريفوژدر 3000 دور و بهمدت 5 دقيقه قرار مىدهيم. بعد از اينكه مرحله عصارهگيرى پايان يافت، عصاره را در دستگاه اسپتروفتومتر قرار داده و قرائت دستگاه را يادداشت مىكنيم.
بحث و نتيجهگيرى:
آهن در آنزيم سيتوكروم وجود دارد كه براى عمليات اكسيد و احياء در گياهان ضرورت دارد و نيز اين عنصر در ساخت تركيبات اوليه كلرفيل نقش اصلى و اساسى را بازى مىكند. مقدار آهن در انساج گياهى بين 40 تا 2000ppm متغيير است ولى در گياهان سالم مقدار آن بايد از 100ppm بيشتر باشد. حساسيت گياهان به كمبود آهن متفاوت است و حتى در بين واريتههاى يك گونه اختلاف نشان مىدهد. براى مثال سيبهاى پاييزى نسبت به سيبهاى بهارى مقاومت بيشترى نشان مىدهند.
پيشگيرى از كمبود آهن: