20 سىسى ديگر از عصاره را برداشته و اينبار 0.2 گرم آلياژ دواردو به محلول اضافه كرده و داخل بالن مىريزيم و دوباره شعله زير آن را روشن مىكنيم و بعد از 5 دقيقه عمل تقطير را به اتمام رسانده و انتهاى لوله تقطير را خارج مىكنيم. (قابل ذكر است كه براى محاسبه نيترات و آمونيوم با هم مىتوان از پودر اكسيدمنگنز و آلياژ دواردو به صورت همزمان استفاده نماييم).
- مرحله تيتر كردن:
در اين مرحله دوباره با HCL محلول بهدست آمده را تيتر مىكنيم. يعنى داخل لوله بورت را از HCL پر مىكنيم و سپس شير بورت را باز كرده و قطره قطره HCL را به عصاره نمونه اضافه مىكنيم تا زمانى كه تغيير رنگ داده و از سبز به حالت قرمز آجرى تغيير رنگ بدهد.
بايد خاطر نشان كرد كه ميزان HCL مصرفى برابر مقدار نيتروژن موجود در نمونه ما است.
محاسبات:
براى محاسبه از روش تناسببندى استفاده مىكنيم:
بحث و نتيجهگيرى:
اهميت نيترات براى گياه از سه جهت مهم مىباشد:
- نيترات نماينده وضعيت تغذيه گياه از نظر ازت است.
- نيترات مىتواند باعث مسموميت دامى كه از گياه استفاده مىكند، مىشود.
- نيترات در سيلو، انبار و خاك تخريب شده و توليد گاز بسيار خطرناك منوكسيد ازت مىكنند كه از راه تنفس باعث مرگ انسان و حيوانات خونگرم مىشود وقتى نيترات وارد ريشه مىشود احياء نيترات نياز به انرژى و مواد هيدروكربنه براى تهيه اسيدهاى آلى اسكلت اسيدهاى آمينه دارد مقدار نيترات در گياهان يكساله، علفهاى هرز و غلات معمولا" بيش از گياهان چند ساله بقولات و درختان ميوه است. عواملى كه باعث تجمع نيترات در گياه مىشود. عبارتند از وجود ازت زياد خاك براى شرايط رشد و نمو مانند خشكى خاك نمو گياهان، در سايه روزهاى ابرى و مصرف علف كشهاى هورمونى.
در مزرعه تفاوت بسيارى بين نيترات و آمونيوم بهدست آوردهاند ولى تشريح علفها براى تشخيص اين تفاوتها تا بهحال امكانپذير نبوده است. زيرا عوامل متعددى از جمله جنس، شرايط فيزيكى و شيميايى خاك، شستشو، نيتراتىشدن، تخريب نيترات، pH محيط و عوامل ديگر هر يك نتايج را به طرفى مىكشانند بهطورى كه نتيجه نهايى مجموعه پيچيدهاى است كه به سهولت قابل تشريح نيست چون گياه ازت را بهصورت NO3- و NH4+ جذب مىكنند. پس براى به دست آوردن نياز كودى گياه بايد مجموع NO3- و NH4+ را بهدست آورده و بعد ميزان كمبود ازت را در خاك بهدست آوريم.
بر اساس مطالب ذكر شده بايد گفت نياز غذايى گياهان براى نيتروژن بسيار متفاوت است پس بنابراين بايد بر حسب نوع محصول مديريت لازم در كوددهى و تأمين محيط غذايى ريشه اقدام كرد.
فسفر
مقدمه
فسفر يكى از مهمترين عناصر غذايى مورد نياز گياه مىباشد. اگر چه ميزان فسفر مورد نياز گياه در مقايسه با مقادير ساير عناصر اصلىكمتر است با اين حال اين عنصر جزء عناصر پر مصرف محسوب مى شود. فسفر بهمنزله منبع انرژى عمومى در كليه فعل و انفعالات بيوشيميايى داخل سلولهاى زنده نقش ضرورى و مهمى دارد. پوسته زمين در حدود 1/0 % فسفر دارد و مقدار فسفر در خاكها 0/22 الى 0/02 مىباشد و متوسط آن در خاكهاى زراعى 0/6 درصد مىباشد. مقدار كل فسفر در هر خاك متفاوت است اما معمولا" در خاكهاى بكر و جوان در مناطقى كه بارندگى خيلى زياد نيست، بيشتر است. در خاكهاى زراعى عادى 25 تا 65 % فسفر موجود به فرم معدنى و بقيه به فرم آلى مشاهده مىشوند. جزء آلى فسفر، درهوموس و ساير موادآلى مشاهده شده يا نشده يافت مىشود. جزء معدنى فسفر بهصورت تركيبات بيوشيميايى با آهن، آلومنيوم، كلسيم و فلوئور و غيره ديده مىشود. اين تركيبات معمولا" فقط اندكى در آب قابليت حل شدن را دارا هستند. فسفاتها با رس نيز قابليت واكنش دارند و معمولا" كمپلكسهاى غير قابل حل رس با فسفات را تشكيل مىدهند. گياهان فسفر را از محلولها و متناسب با غلظت يونهاى فسفات موجود در محلول جذب مىكنند. شكل اصلى فسفر قابل استفاده براى گياهان در خاك بهصورت H2PO4- مىباشد. براى جذب فسفر وجود آب در خاك بسيار حائز اهميت است. گياهان براى ساختن يك گرم ماده گياهى در حدود 500 گرم آب از خاك جذب مىكنند ولى مقدار فسفرى كه در 500 گرم محلول خاك وجود دارد به يك نسبت در خاك صورت مىگيرد و طبق محاسبات زير مىباشد:
- يونهاى محلول در خاك تابع pH مىباشند. هنگامى كه pH خاك به كمتر از 5/6 تنزل پيدا كند آهن و آلومنيوم محلول به مقدار قابل توجهىافزايش يافته و فسفر را بهصورت فسفاتآهن و آلومنيوم تثبيت مىكنند. بهترين pH براى جذب فسفر 6 الى 7 مىباشد. فسفات كلسيم در pH حدود 6 شروع به رسوب مىكند و در pH بالاتر از 7 ميل به تشكيل كانى آپاتيت را دارد كه اين كانى حلاليت فسفر و يا قابليت استفاده از آن را كاهش مىدهد.
عوامل مؤثر در نگهدارى فسفر در خاك :
- نوع رس: فسفر در رسهاى 1:1 به ميزان بيشترى نگهدارى مىشود تا در رسهاى 2:1 . خاكهايى كه رس كائولينيتى زياد دارند مانند خاكهايى كه در نواحى گرم و پر باران ديده مىشوند در مقايسه با خاكهاى داراى رس نوع 2:1 مقدار بيشتر فسفر افزوده شده به خاك را تثبيت مىكنند.
- زمان واكنش: هر چقدر زمان تماس خاك با فسفر افزوده شده بيشتر باشد مقدار تثبيت نيز افزايش مىيابد. pH خاك يكى از عواملى است كه بر بهرهورى فسفر اثر مىگذارد و كشاورز قادر است بهراحتى آن را تغيير دهد.
- دما: گرچه سرعت واكنشهاى شيميايى با افزايش دما افزايش مىيابد. معمولا"خاكهايى با اقليم گرمتر نسبت به مناطق معتدله بيشتر فسفر تثبيت مى كنند.
- ماده آلى: بهطور كلى پذيرفته شده است كه زير خاك كردن كود دامى يا كود سبز باعث بهبود بهرهورى محصول بعدى از نظر فسفر مىشود.
در تثبيت فسفركود افزوده شده به خاك، درجه اشباع خاك از فسفر يا مقدار فسفرى كه قبلا" بهوسيله خاك تثبيت شده است اهميت زيادى دارد. بهعلت غلظت كم فسفر در محلول خاك ميزان آبشويى آن در هر بار خيلى ناچيز مىباشد. تمايل شديد يونهاى فسفات براى تثبيت نيز از يك طرف، گياهان را با مشكل تأمين فسفر مورد نياز مواجه مىكند و از طرفى مانع آبشويى فسفر در نتيجه آلودگى احتمالى درياچهها مىگردد. به اين ترتيب خروج فسفر از خاك و داخل شدن آن در آبهاى محلى احتمالا" بيشتر از طريق جذب در سطح ذرات خاك و فرسايش صورت مىگيرد نه بهصورت محلول.
آزمايش
مواد ووسايل مورد نياز:
- بىكربنات سديم
- اسيدسولفوريك 5/1 مولار
- موليبداتآمونيوم
- اسيد اسكوربيك
- دستگاه اسپتروفتومتر
- ظرف 50 ميلى ليترى
روش كار:
يكى از بهترين روشهايى كه نتايج قابل قبولى را ارائه مىدهد روش (OP)Olsen مىباشد.
ابتدا 5 گرم از خاك نمونه را توزين كرده و در داخل قوطيهاى پلاستيكى مىريزيم سپس 100 سىسى بىكربنات سديم به آن اضافه مىكنيم و درب آن را بسته و بهمدت 30 دقيقه در درجه حرارت در روى دستگاه شيكر قرار مىدهيم و سپس در داخل دستگاه سانتريفوژ بهمدت 5 دقيقه و در 3000 دور قرار مىدهيم. در مرحله بعد 5 سىسى از مايع بالايى نمونه برداشته و در داخل بشرى مىريزيم و روى آن 1 سىسى اسيدسولفوريك غليظ اضافه مىكنيم و محلول را با آب مقطر به حجم 30 ميلىليتر رسانده و به آن 4 سىسى موليبداتآمونيوم و 4 سىسى اسيداسكوربيك مىريزيم و اينبار حجم محلول را به 50 سىسى مىرسانيم. اين محلول نمونه اصلى ما خواهد بود و براى محلول شاهد تمام موارد بالا را تكرار خواهيم كرد و تنها تفاوتى كه محلول شاهد با نمونه اصلى دارد در نريختن اسيد اسكوربيك است چون اسيد اسكوربيك نقش احياءكنندگى فسفر را ايجاد مىكند.
همزمان با انجام آزمايش براى رسم منحنى استاندارد محلولهاىاستاندارد شده را بهصورت زير تهيه مىكنيم. براى تهيه محلول 500 ppm فسفر از KH2PO4 استفاده مىكنيم كه مقدار معينى از آن را در 500 ميلىليتر آب مقطر حل كرديم.
محاسبات:
نتايجى كه دستگاه از تست هر يك از محلولها مىدهد بهصورت جدول زير است:
نمونه= ؟ |
0ppm |
2/5ppm |
5ppm |
7/5ppm |
10ppm |
15ppm |
0/152 |
0 |
0/05 |
0/1 |
0/15 |
0/20 |
0/3 |