تهیه نمونه دست نخورده با سیلندر:
- تعیین وزن ظرف نمونه برداری
- تعیین وزن نمونه برداشته شده
- بعد از 24 ساعت تعیین وزن نمونه خاک خشک
- حجم ظرف نمونهبرداری
As درخاکهای زراعی درحدود 1.3 الی 1.4 در سانتیمتر مکعب تغییر پیدا مینماید .اگر میزان رس بالا باشد تا 1.1 و اگر میزان شن بالا باشد تا 1.6 نیز ممکن است تغییر نمایند. یک خصوصیت مطلق در خاک میباشد و تا زمانیکه عملیات خا کورزی در روی آن انجام نشده ثابت خواهد بود ولی رطوبت در حال تغییر میباشد و از امروز به فردا حتما" تغییر خواهد کرد.
تعیین رطوبت خاک به روش حجمی
مقدمه
اندازهگیری مقدار رطوبت خاک با روشهای گوناگون در فواصل زمانی متفاوت ودر طول دوره رشد میتواند یکی از روشهای بسیار موثر در تنظیم مقدار آب آبیاری مورد نیاز گیاه در طول دوره رشد باشد و منجربه عملکرد مناسب و افزایش بازده زمینهای زراعی گردد و از طرفی میتوان با این اندازهگیریها و بهکارگیری روشهای آبیاری مناسب بهمیزان قابل توجهی از تلفات آب جلوگیری کرد.
در خاکهای غیر اشباء که پتانسیل ماتریک آنها نزدیک صفر میباشد (خاک خیس)هدایت آبی خاکهای شنی بهمراتب بیشتر از خاکهای رسی میباشد ولی زمانی که خاک خشک می شود و پتانسیل ماتریک چندین بار کاهش مییابد، غشاء آب اطراف ذرات خاک بهصورت ناممتد در میآیند و مانع حرکت آب میگرد. ایجاد غشاء ناممتد در اطراف ذرات خاکهای شنی نسبت به خاکهای رسی در پتانسیل ماتریک بالاتری بهوقوع میپیوندد. بهعبارت دیگر در حالت خشک هدایت آبی خاکهای رسی بیشتر از خاکهای شنی میباشد. از طرفی با کمی دقت به وزن مخصوص ظاهری خاکهای رسی (ریز بافت ) که در حد فاصل 1 تا 3/1 گرم در سانتیمتر مکعب و خاکهای شنی یا درشت بافت که میتواند در حد فاصل 3/1 تا 8/1 گرم در سانتیمتر مکعب باشد نتیجه گرفت که دلیل اصلی کمتر بودن وزن مخصوص ظاهری خاکهای ریز بافت وجود مقدار خلل و فرج بیشتر و در نتیجه فضای بیشتر میباشد که این حالت باعث شده مقدار آبی که این خاکها در خود نگهداری میکنند نسبت به خاکهای شنی بیشتر باشد و یکی از دلایل اصلی بالا بودن میزان رطوبت حجمی در این خاکها همین موضوع میباشد.
هدف از آزمایش :
هدف از آزمایش تعیین رطوبت خاک به روش حجمی ومقایسه آن از لحاظ کارکرد با روش تعیین رطوبت به روش وزنی میباشد.
وسایل آزمایش :
- استوانه فلزی تهیه نمونه
- وسایل جانبی برای کندن زمین و برداشت نمونه (بیل و کاردک)
- ترازو به جهت اندازهگیری
- اتو برای خشک کردن نمونه
روش کار :
- روش مستقیم (استفاده از نمونه دست نخورده)
- روش رابطه ای یا فرمولی
که در هر دوی این روشها باید اصول زیر را رعایت نمائیم:
- اندازهگیری وزن استوانه تهیه نمونه (P1 )
- تهیه نمونه و اندازهگیری وزن نمونه به همراه استوانه نمونهگیری (P2)
- قرار دادن نمونه در اتو برای از دست دادن کامل رطوبت
- خارج کردن نمونه از اتو و اندازهگیری ظرف و نمونه حاوی آن (P3)
- قراردادن اعداد در روابط و بهدست آوردن رطوبت حجمی نمونه
محاسبات :
نتایج آزمایش با توجه به تئوری :
با توجه به وزن مخصوص ظاهری ( 1.5 ) در صورت درست بودن محاسبات این نوع خاکها دارای مقادیر زیادی شن هستند و قابلیت نگهداری آب در آنها بسیار پایین میباشد. در این
اندازهگیری چون از سطح خاک نمونهبرداری شده نمیتوان در رابطه با علائم کمبود آب و ارتباط آن با گیاه مورد نظر بررسیهایی انجام داد چرا که برای یک اندازهگیری خوب و مناسب باید
از تمام افقهای مد نظر برای تو سعه ریشه نمونهبرداری کرده و نتیجهگیری نمود.
منابع احتمال خطا:
- در هنگام نمونهبرداری خاک فشرده شده و باعث ایجاد خطا در اندازهگیری وزن مخصوص ظاهری شود.
- در مسیر ممکن است در نتیجه بیدقتی مقداری از نمونه ریخته و کاهش بیابد.
- ممکن است وسایل اندازهگیری و یا خود فرد با دقت لازم اندازهگیری نکنند.
- مدت زمان لازم برای خشک شدن کامل نمونه (24) ساعت رعایت نشود.
- در توزین ثانویه وسایل و یا فردی که نمونه را اندازهگیری میکند از دقت لازم برخوردار نباشد.
ارزیابی آزمایش:
محاسن:
- سادگی آزمایش و وسایل مورد استفاده
- هزینه کم انجام آزمایش
- در صورت دقت نتیجه خوبی خواهد داشت
معایب:
- نیاز به دقت و توجه بالائی دارد
- سختی به لحاظ کارکرد
منابع:
1- محمودی، شهلا و مسعود، حکیمیان (ترجمه).مبانی خاکشناسی. انتشارات دانشگاه تهران.1380
2- پاشائی، عباس. فیزیک خاک. انتشارات دانشگاه جندیشاپور اهواز. مهر ماه 1351
تعیین وزن مخصوص ظاهری:
وزن خاک شنی بیشتر از نوع رسی میباشد. در خاکهای متفاوت وزن مخصوص نیز بسته به نوع خاک متفاوت میباشد و بستگی به عوامل مختلفی دارد از جمله:
- بافت خاک
- ساختمان خاک
- تراکم خاک
به روش ایجاد حفره (شن استاندارد):
وسیله مورد نیاز برای این کار اُگر نمونهبرداری میباشد. قابل ذکر میباشد که شن استاندارد شنی است که ما بین الک 30-50 بماند. از خصوصیات این نوع شن که بسیار مهم میباشد: